array:22 [
  "pii" => "S0014256520301053"
  "issn" => "00142565"
  "doi" => "10.1016/j.rce.2020.03.006"
  "estado" => "S300"
  "fechaPublicacion" => "2021-05-01"
  "aid" => "1828"
  "copyrightAnyo" => "2020"
  "documento" => "simple-article"
  "crossmark" => 1
  "subdocumento" => "edi"
  "cita" => "Rev Clin Esp. 2021;221:281-2"
  "abierto" => array:3 [
    "ES" => false
    "ES2" => false
    "LATM" => false
  ]
  "gratuito" => false
  "lecturas" => array:1 [
    "total" => 0
  ]
  "itemSiguiente" => array:19 [
    "pii" => "S0014256520300242"
    "issn" => "00142565"
    "doi" => "10.1016/j.rce.2020.01.002"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2021-05-01"
    "aid" => "1790"
    "copyright" => "Elsevier España, S.L.U. and Sociedad Española de Medicina Interna (SEMI)"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 1
    "subdocumento" => "fla"
    "cita" => "Rev Clin Esp. 2021;221:283-96"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => false
      "ES2" => false
      "LATM" => false
    ]
    "gratuito" => false
    "lecturas" => array:1 [
      "total" => 0
    ]
    "es" => array:13 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Art&#237;culo especial</span>"
      "titulo" => "Consenso de actuaci&#243;n b&#225;sica durante el ingreso hospitalario por insuficiencia cardiaca aguda"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => "es"
      "tieneResumen" => array:2 [
        0 => "es"
        1 => "en"
      ]
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "283"
          "paginaFinal" => "296"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "Consensus on basic conduct during the hospital admission of patients with acute heart failure"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:2 [
        "es" => true
        "en" => true
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "resumenGrafico" => array:2 [
        "original" => 0
        "multimedia" => array:7 [
          "identificador" => "fig0005"
          "etiqueta" => "Figura 1"
          "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
          "mostrarFloat" => true
          "mostrarDisplay" => false
          "figura" => array:1 [
            0 => array:4 [
              "imagen" => "gr1.jpeg"
              "Alto" => 444
              "Ancho" => 2157
              "Tamanyo" => 71659
            ]
          ]
          "descripcion" => array:1 [
            "es" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Etapas de la hospitalizaci&#243;n por insuficiencia cardiaca&#46;</p>"
          ]
        ]
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "J&#46;M&#46; Fern&#225;ndez Rodr&#237;guez, J&#46; Casado, F&#46; Formiga, A&#46; Gonz&#225;lez-Franco, J&#46;C&#46; Ar&#233;valo, M&#46; Beltr&#225;n, J&#46;M&#46; Cerqueiro Gonz&#225;lez, P&#46; Ll&#224;cer, L&#46; Manzano, J&#46;L&#46; Morales-Rull, J&#46; P&#233;rez Silvestre, A&#46; Conde-Martel"
          "autores" => array:12 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "J&#46;M&#46;"
              "apellidos" => "Fern&#225;ndez Rodr&#237;guez"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "J&#46;"
              "apellidos" => "Casado"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "F&#46;"
              "apellidos" => "Formiga"
            ]
            3 => array:2 [
              "nombre" => "A&#46;"
              "apellidos" => "Gonz&#225;lez-Franco"
            ]
            4 => array:2 [
              "nombre" => "J&#46;C&#46;"
              "apellidos" => "Ar&#233;valo"
            ]
            5 => array:2 [
              "nombre" => "M&#46;"
              "apellidos" => "Beltr&#225;n"
            ]
            6 => array:2 [
              "nombre" => "J&#46;M&#46;"
              "apellidos" => "Cerqueiro Gonz&#225;lez"
            ]
            7 => array:2 [
              "nombre" => "P&#46;"
              "apellidos" => "Ll&#224;cer"
            ]
            8 => array:2 [
              "nombre" => "L&#46;"
              "apellidos" => "Manzano"
            ]
            9 => array:2 [
              "nombre" => "J&#46;L&#46;"
              "apellidos" => "Morales-Rull"
            ]
            10 => array:2 [
              "nombre" => "J&#46; P&#233;rez"
              "apellidos" => "Silvestre"
            ]
            11 => array:2 [
              "nombre" => "A&#46;"
              "apellidos" => "Conde-Martel"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "Traduccion" => array:1 [
      "en" => array:9 [
        "pii" => "S2254887421000394"
        "doi" => "10.1016/j.rceng.2020.01.010"
        "estado" => "S300"
        "subdocumento" => ""
        "abierto" => array:3 [
          "ES" => false
          "ES2" => false
          "LATM" => false
        ]
        "gratuito" => false
        "lecturas" => array:1 [
          "total" => 0
        ]
        "idiomaDefecto" => "en"
        "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2254887421000394?idApp=WRCEE"
      ]
    ]
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256520300242?idApp=WRCEE"
    "url" => "/00142565/0000022100000005/v1_202105061437/S0014256520300242/v1_202105061437/es/main.assets"
  ]
  "itemAnterior" => array:19 [
    "pii" => "S0014256520301016"
    "issn" => "00142565"
    "doi" => "10.1016/j.rce.2020.03.002"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2021-05-01"
    "aid" => "1824"
    "copyright" => "Elsevier Espa&#241;a&#44; S&#46;L&#46;U&#46; and Sociedad Espa&#241;ola de Medicina Interna &#40;SEMI&#41;"
    "documento" => "simple-article"
    "crossmark" => 1
    "subdocumento" => "edi"
    "cita" => "Rev Clin Esp. 2021;221:279-80"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => false
      "ES2" => false
      "LATM" => false
    ]
    "gratuito" => false
    "lecturas" => array:1 [
      "total" => 0
    ]
    "es" => array:10 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">EDITORIAL</span>"
      "titulo" => "Estenosis a&#243;rtica como fase final de la enfermedad valvular a&#243;rtica calcificada&#58; la punta del iceberg"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => "es"
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "279"
          "paginaFinal" => "280"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "Aortic stenosis as the final phase of calcified aortic valve disease&#58; The tip of the iceberg"
        ]
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "O&#46; de Diego, R&#46; Andrea"
          "autores" => array:2 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "O&#46;"
              "apellidos" => "de Diego"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "R&#46;"
              "apellidos" => "Andrea"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "Traduccion" => array:1 [
      "en" => array:9 [
        "pii" => "S2254887421000369"
        "doi" => "10.1016/j.rceng.2020.03.003"
        "estado" => "S300"
        "subdocumento" => ""
        "abierto" => array:3 [
          "ES" => false
          "ES2" => false
          "LATM" => false
        ]
        "gratuito" => false
        "lecturas" => array:1 [
          "total" => 0
        ]
        "idiomaDefecto" => "en"
        "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2254887421000369?idApp=WRCEE"
      ]
    ]
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256520301016?idApp=WRCEE"
    "url" => "/00142565/0000022100000005/v1_202105061437/S0014256520301016/v1_202105061437/es/main.assets"
  ]
  "es" => array:11 [
    "idiomaDefecto" => true
    "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>"
    "titulo" => "Ecograf&#237;a pulmonar&#44; paradigma de la ecograf&#237;a cl&#237;nica"
    "tieneTextoCompleto" => true
    "paginas" => array:1 [
      0 => array:2 [
        "paginaInicial" => "281"
        "paginaFinal" => "282"
      ]
    ]
    "autores" => array:1 [
      0 => array:4 [
        "autoresLista" => "J&#46; Torres Macho, G&#46; Garc&#237;a de Casasola S&#225;nchez"
        "autores" => array:2 [
          0 => array:4 [
            "nombre" => "J&#46;"
            "apellidos" => "Torres Macho"
            "email" => array:1 [
              0 => "jtorresmacho@gmail.com"
            ]
            "referencia" => array:4 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>"
                "identificador" => "aff0005"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
                "identificador" => "aff0015"
              ]
              2 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>"
                "identificador" => "aff0020"
              ]
              3 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">&#42;</span>"
                "identificador" => "cor0005"
              ]
            ]
          ]
          1 => array:3 [
            "nombre" => "G&#46;"
            "apellidos" => "Garc&#237;a de Casasola S&#225;nchez"
            "referencia" => array:3 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>"
                "identificador" => "aff0010"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
                "identificador" => "aff0015"
              ]
              2 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>"
                "identificador" => "aff0020"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "afiliaciones" => array:4 [
          0 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Medicina Interna&#44; Hospital Universitario Infanta Leonor-Virgen de la Torre&#44; Madrid&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "a"
            "identificador" => "aff0005"
          ]
          1 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Medicina Interna&#44; Hospital Universitario Infanta Cristina&#44; Parla&#44; Madrid&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "b"
            "identificador" => "aff0010"
          ]
          2 => array:3 [
            "entidad" => "Departamento de Medicina&#44; Facultad de Medicina&#44; Universidad Complutense de Madrid&#44; Madrid&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "c"
            "identificador" => "aff0015"
          ]
          3 => array:3 [
            "entidad" => "Grupo de trabajo de Ecograf&#237;a Cl&#237;nica&#44; Sociedad Espa&#241;ola de Medicina Interna"
            "etiqueta" => "d"
            "identificador" => "aff0020"
          ]
        ]
        "correspondencia" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "cor0005"
            "etiqueta" => "&#8270;"
            "correspondencia" => "Autor para correspondencia&#46;"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "titulosAlternativos" => array:1 [
      "en" => array:1 [
        "titulo" => "The lung&#44; paradigm of point-of-care ultrasound"
      ]
    ]
    "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Dentro de los diferentes campos de la ecograf&#237;a cl&#237;nica&#44; la ecograf&#237;a pulmonar es uno de los que ha tenido un mayor desarrollo en los &#250;ltimos a&#241;os<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>&#46; Tiene la peculiaridad de que no ha sido polarizada por ninguna especialidad en concreto&#44; por lo que nos encontramos ante un &#225;rea que no tiene &#171;due&#241;o&#187; y puede ser empleada por cualquier m&#233;dico que atienda pacientes con problemas cardiorrespiratorios en diferentes entornos cl&#237;nicos como urgencias&#44; hospitalizaci&#243;n o consultas&#44; sin riesgo de entrar en conflicto con otros servicios &#40;radiolog&#237;a&#44; cardiolog&#237;a&#41;&#46;</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El desarrollo de la ecograf&#237;a pulmonar ha permitido establecer una semiolog&#237;a ecogr&#225;fica caracter&#237;stica que permite detectar derrames pleurales&#44; infiltrados o condensaciones &#40;neumon&#237;as&#44; tumores&#44; atelectasias&#41;&#44; afectaci&#243;n intersticial &#40;insuficiencia cardiaca&#44; fibrosis pulmonar&#44; distr&#233;s respiratorio agudo&#41; o neumot&#243;rax con una alta fiabilidad y muchas veces con mayor precisi&#243;n diagn&#243;stica que la exploraci&#243;n f&#237;sica y la radiograf&#237;a de t&#243;rax<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0050"><span class="elsevierStyleSup">2&#8211;4</span></a>&#46;</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La ecograf&#237;a pulmonar es clave en diferentes protocolos diagn&#243;sticos para pacientes con disnea de origen incierto&#44; siendo el m&#225;s conocido el protocolo BLUE e incluso para pacientes con <span class="elsevierStyleItalic">shock</span> o hipotensi&#243;n como el protocolo FALLS<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0065"><span class="elsevierStyleSup">5</span></a>&#46; Para equiparar la &#171;insonaci&#243;n&#187; pulmonar a la exploraci&#243;n f&#237;sica queda solamente pendiente la detecci&#243;n de la hiperreactividad bronquial&#44; signo que se encuentra todav&#237;a vinculado al fonendoscopio<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">6</span></a>&#46; L&#243;gicamente&#44; la ecograf&#237;a pulmonar debe combinarse con la exploraci&#243;n de otras zonas del cuerpo &#40;ecograf&#237;a multi&#243;rgano&#41; y principalmente el coraz&#243;n y el sistema venoso profundo para orientar enfermedades sist&#233;micas como la insuficiencia cardiaca o la enfermedad tromboemb&#243;lica venosa&#46;</p><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La ecograf&#237;a pulmonar cumple con todas las caracter&#237;sticas fundamentales de la ecograf&#237;a cl&#237;nica&#58; se puede realizar a pie de cama con equipos port&#225;tiles&#44; repetirla las veces que sea necesaria&#44; es inmediata y no emite radiaci&#243;n&#46; Adem&#225;s&#44; la curva de aprendizaje para alcanzar una alta fiabilidad&#44; principalmente un alto valor predictivo negativo&#44; es relativamente corta<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">7</span></a>&#46;</p><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Una de las primeras utilidades de la ecograf&#237;a cl&#237;nica y que por s&#237; misma justifica la presencia de un ec&#243;grafo en cualquier servicio m&#233;dico es guiar t&#233;cnicas invasivas&#46; La introducci&#243;n de los ultrasonidos ha hecho que estas t&#233;cnicas que previamente se realizaban a ciegas&#44; se hagan guiadas o facilitadas&#44; reduciendo as&#237; la incidencia de complicaciones asociadas&#46; De hecho&#44; realizar cualquiera de estas t&#233;cnicas sin la ayuda de la ecograf&#237;a si se dispone de aparato podr&#237;a considerarse mala praxis<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0080"><span class="elsevierStyleSup">8</span></a>&#46; L&#243;gicamente&#44; la toracocentesis y la biopsia pleural est&#225;n incluidas dentro de este tipo de t&#233;cnicas&#46;</p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En este n&#250;mero de <span class="elsevierStyleSmallCaps">Revista Cl&#237;nica Espa&#241;ola</span>&#44; Ramos Hern&#225;ndez et al&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0085"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a>&#44; presentan un estudio observacional que analiza la capacidad de la ecograf&#237;a pulmonar a pie de cama para detectar neumot&#243;rax en pacientes a los que se les ha realizado un procedimiento invasivo pleural &#40;toracocentesis o biopsia&#41;&#46; Pese a que ya existen estudios previos similares que muestran excelentes resultados&#44; este trabajo plantea algunos aspectos novedosos entre los que podemos destacar el hecho de que el propio m&#233;dico que realiza la t&#233;cnica invasiva pleural es el que hace la ecograf&#237;a a pie de cama&#44; que el periodo de formaci&#243;n haya sido limitado o que se haya aplicado un protocolo de exploraci&#243;n r&#225;pido y sencillo&#46;</p><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Este estudio tiene algunas limitaciones entre las que destaca el haberse desarrollado en un solo centro y el elevado porcentaje de falsos negativos &#40;21&#37;&#41;&#46; Por ello&#44; es preciso ser cautos para recomendar este protocolo de actuaci&#243;n&#46; Sin embargo&#44; si se mejoran algunos aspectos del mismo&#44; como que sea aplicado por profesionales con una curva de aprendizaje ligeramente mayor y realizando una exploraci&#243;n ecogr&#225;fica m&#225;s exhaustiva&#44; se podr&#237;a validar una intervenci&#243;n que evitar&#237;a la realizaci&#243;n de una radiograf&#237;a de t&#243;rax para descartar neumot&#243;rax en la mayor&#237;a de pacientes&#46;</p><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Podemos concluir que la utilidad de la ecograf&#237;a pulmonar est&#225; bien contrastada en m&#250;ltiples estudios&#44; su expansi&#243;n es inevitable y sin duda se establecer&#225;n nuevas indicaciones para su uso dada su sencillez y efectividad&#46;</p></span>"
    "pdfFichero" => "main.pdf"
    "tienePdf" => true
    "bibliografia" => array:2 [
      "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
      "seccion" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "identificador" => "bibs0015"
          "bibliografiaReferencia" => array:9 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "bib0045"
              "etiqueta" => "1"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "International evidence-based recommendations for point-of-care lung ultrasound"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:3 [
                          "colaboracion" => "International Liaison Committee on Lung Ultrasound &#40;ILC-LUS&#41; for International Consensus Conference on Lung Ultrasound &#40;ICC-LUS&#41;"
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "G&#46; Volpicelli"
                            1 => "M&#46; Elbarbary"
                            2 => "M&#46; Blaivas"
                            3 => "D&#46;A&#46; Lichtenstein"
                            4 => "G&#46; Mathis"
                            5 => "A&#46;W&#46; Kirkpatrick"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Intensive Care Med"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "38"
                        "paginaInicial" => "577"
                        "paginaFinal" => "591"
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S1473309920308331"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "14733099"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "bib0050"
              "etiqueta" => "2"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Ultrasound in the management of thoracic disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "D&#46;A&#46; Lichtenstein"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1097/01.CCM.0000260674.60761.85"
                      "Revista" => array:7 [
                        "tituloSerie" => "Crit Care Med"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "35"
                        "numero" => "Suppl 5"
                        "paginaInicial" => "S250"
                        "paginaFinal" => "261"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17446785"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "bib0055"
              "etiqueta" => "3"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Diagnostic Accuracy of Point-of-Care Lung Ultrasonography and Chest Radiography in Adults With Symptoms Suggestive of Acute Decompensated Heart Failure&#58; A Systematic Review and Meta-analysis"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "A&#46;M&#46; Maw"
                            1 => "A&#46; Hassanin"
                            2 => "P&#46;M&#46; Ho"
                            3 => "M&#46;D&#46;F&#46; McInnes"
                            4 => "A&#46; Moss"
                            5 => "E&#46; Juarez-Colunga"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1001/jamanetworkopen.2019.0703"
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "JAMA Netw Open"
                        "fecha" => "2019"
                        "volumen" => "2"
                        "paginaInicial" => "e190703"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30874784"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            3 => array:3 [
              "identificador" => "bib0060"
              "etiqueta" => "4"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Accuracy of point-of-care multiorgan ultrasonography for the diagnosis of pulmonary embolism"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "P&#46; Nazerian"
                            1 => "S&#46; Vanni"
                            2 => "G&#46; Volpicelli"
                            3 => "C&#46; Gigli"
                            4 => "M&#46; Zanobetti"
                            5 => "M&#46; Bartolucci"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1378/chest.13-1087"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "2014"
                        "volumen" => "145"
                        "paginaInicial" => "950"
                        "paginaFinal" => "957"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24092475"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            4 => array:3 [
              "identificador" => "bib0065"
              "etiqueta" => "5"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "BLUE-protocol and FALLS-protocol&#58; Two applications of lung ultrasound in the critically ill"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "D&#46;A&#46; Lichtenstein"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1378/chest.14-1313"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "2015"
                        "volumen" => "147"
                        "paginaInicial" => "1659"
                        "paginaFinal" => "1670"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26033127"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            5 => array:3 [
              "identificador" => "bib0070"
              "etiqueta" => "6"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Time to Add a Fifth Pillar to Bedside Physical Examination&#58; Inspection&#44; Palpation&#44; Percussion Auscultation&#44; and Insonation"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "J&#46; Narula"
                            1 => "Y&#46; Chandrashekhar"
                            2 => "E&#46; Braunwald"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1001/jamacardio.2018.0001"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "JAMA Cardiol"
                        "fecha" => "2018"
                        "volumen" => "3"
                        "paginaInicial" => "346"
                        "paginaFinal" => "350"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29490335"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            6 => array:3 [
              "identificador" => "bib0075"
              "etiqueta" => "7"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Documento de posicionamiento sobre la incorporaci&#243;n de la ecograf&#237;a cl&#237;nica en los servicios de Medicina Interna"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:3 [
                          "colaboracion" => "en representaci&#243;n de la Sociedad Espa&#241;ola de Medicina Interna y de su Grupo de Trabajo de Ecograf&#237;a Cl&#237;nica"
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46; Torres Macho"
                            1 => "F&#46;J&#46; Garc&#237;a S&#225;nchez"
                            2 => "P&#46; Garmilla Ezquerra"
                            3 => "L&#46; Beltr&#225;n Romero"
                            4 => "J&#46; Canora Lebrato"
                            5 => "J&#46;M&#46; Casas Rojo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.rce.2018.02.001"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Clin Esp"
                        "fecha" => "2018"
                        "volumen" => "218"
                        "paginaInicial" => "192"
                        "paginaFinal" => "198"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29519537"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            7 => array:3 [
              "identificador" => "bib0080"
              "etiqueta" => "8"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Credentialing of Hospitalists in Ultrasound-Guided Bedside Procedures&#58; A Position Statement of the Society of Hospital Medicine"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:3 [
                          "colaboracion" => "Society of Hospital Medicine Point-of-Care Ultrasound Task Force"
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "B&#46;P&#46; Lucas"
                            1 => "D&#46;M&#46; Tierney"
                            2 => "T&#46;P&#46; Jensen"
                            3 => "R&#46; Dancel"
                            4 => "J&#46; Cho"
                            5 => "M&#46; El-Barbary"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.12788/jhm.2917"
                      "Revista" => array:7 [
                        "tituloSerie" => "J Hosp Med"
                        "fecha" => "2018"
                        "volumen" => "13"
                        "paginaInicial" => "117"
                        "paginaFinal" => "125"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29340341"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S014067361062226X"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "01406736"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            8 => array:3 [
              "identificador" => "bib0085"
              "etiqueta" => "9"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Validez de la ecograf&#237;a tor&#225;cica para descartar neumot&#243;rax iatrog&#233;nico realizada por neum&#243;logos sinexperiencia en este procedimiento"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "C&#46; Ramos Hern&#225;ndez"
                            1 => "M&#46; N&#250;&#241;ez Delgado"
                            2 => "M&#46; Botana Rial"
                            3 => "C&#46; Nouronte Roib&#225;s"
                            4 => "V&#46; Leiro Fern&#225;ndez"
                            5 => "C&#46; Vilari&#241;o Pombo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:2 [
                        "tituloSerie" => "Rev Clin Esp&#46;"
                        "fecha" => "2020"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
  ]
  "idiomaDefecto" => "es"
  "url" => "/00142565/0000022100000005/v1_202105061437/S0014256520301053/v1_202105061437/es/main.assets"
  "Apartado" => array:4 [
    "identificador" => "1020"
    "tipo" => "SECCION"
    "es" => array:2 [
      "titulo" => "Editoriales"
      "idiomaDefecto" => true
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
  ]
  "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/00142565/0000022100000005/v1_202105061437/S0014256520301053/v1_202105061437/es/main.pdf?idApp=WRCEE&text.app=https://www.revclinesp.es/"
  "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256520301053?idApp=WRCEE"
]
Compartir
Información de la revista

Estadísticas

Siga este enlace para acceder al texto completo del artículo

Editorial
Ecografía pulmonar, paradigma de la ecografía clínica
The lung, paradigm of point-of-care ultrasound
J. Torres Machoa,c,d,
Autor para correspondencia
jtorresmacho@gmail.com

Autor para correspondencia.
, G. García de Casasola Sánchezb,c,d
a Servicio de Medicina Interna, Hospital Universitario Infanta Leonor-Virgen de la Torre, Madrid, España
b Servicio de Medicina Interna, Hospital Universitario Infanta Cristina, Parla, Madrid, España
c Departamento de Medicina, Facultad de Medicina, Universidad Complutense de Madrid, Madrid, España
d Grupo de trabajo de Ecografía Clínica, Sociedad Española de Medicina Interna
Leído
171
Veces
se ha leído el artículo
80
Total PDF
91
Total HTML
Compartir estadísticas
 array:22 [
  "pii" => "S0014256520301053"
  "issn" => "00142565"
  "doi" => "10.1016/j.rce.2020.03.006"
  "estado" => "S300"
  "fechaPublicacion" => "2021-05-01"
  "aid" => "1828"
  "copyrightAnyo" => "2020"
  "documento" => "simple-article"
  "crossmark" => 1
  "subdocumento" => "edi"
  "cita" => "Rev Clin Esp. 2021;221:281-2"
  "abierto" => array:3 [
    "ES" => false
    "ES2" => false
    "LATM" => false
  ]
  "gratuito" => false
  "lecturas" => array:1 [
    "total" => 0
  ]
  "itemSiguiente" => array:19 [
    "pii" => "S0014256520300242"
    "issn" => "00142565"
    "doi" => "10.1016/j.rce.2020.01.002"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2021-05-01"
    "aid" => "1790"
    "copyright" => "Elsevier Espa&#241;a&#44; S&#46;L&#46;U&#46; and Sociedad Espa&#241;ola de Medicina Interna &#40;SEMI&#41;"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 1
    "subdocumento" => "fla"
    "cita" => "Rev Clin Esp. 2021;221:283-96"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => false
      "ES2" => false
      "LATM" => false
    ]
    "gratuito" => false
    "lecturas" => array:1 [
      "total" => 0
    ]
    "es" => array:13 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Art&#237;culo especial</span>"
      "titulo" => "Consenso de actuaci&#243;n b&#225;sica durante el ingreso hospitalario por insuficiencia cardiaca aguda"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => "es"
      "tieneResumen" => array:2 [
        0 => "es"
        1 => "en"
      ]
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "283"
          "paginaFinal" => "296"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "Consensus on basic conduct during the hospital admission of patients with acute heart failure"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:2 [
        "es" => true
        "en" => true
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "resumenGrafico" => array:2 [
        "original" => 0
        "multimedia" => array:7 [
          "identificador" => "fig0005"
          "etiqueta" => "Figura 1"
          "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
          "mostrarFloat" => true
          "mostrarDisplay" => false
          "figura" => array:1 [
            0 => array:4 [
              "imagen" => "gr1.jpeg"
              "Alto" => 444
              "Ancho" => 2157
              "Tamanyo" => 71659
            ]
          ]
          "descripcion" => array:1 [
            "es" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Etapas de la hospitalizaci&#243;n por insuficiencia cardiaca&#46;</p>"
          ]
        ]
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "J&#46;M&#46; Fern&#225;ndez Rodr&#237;guez, J&#46; Casado, F&#46; Formiga, A&#46; Gonz&#225;lez-Franco, J&#46;C&#46; Ar&#233;valo, M&#46; Beltr&#225;n, J&#46;M&#46; Cerqueiro Gonz&#225;lez, P&#46; Ll&#224;cer, L&#46; Manzano, J&#46;L&#46; Morales-Rull, J&#46; P&#233;rez Silvestre, A&#46; Conde-Martel"
          "autores" => array:12 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "J&#46;M&#46;"
              "apellidos" => "Fern&#225;ndez Rodr&#237;guez"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "J&#46;"
              "apellidos" => "Casado"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "F&#46;"
              "apellidos" => "Formiga"
            ]
            3 => array:2 [
              "nombre" => "A&#46;"
              "apellidos" => "Gonz&#225;lez-Franco"
            ]
            4 => array:2 [
              "nombre" => "J&#46;C&#46;"
              "apellidos" => "Ar&#233;valo"
            ]
            5 => array:2 [
              "nombre" => "M&#46;"
              "apellidos" => "Beltr&#225;n"
            ]
            6 => array:2 [
              "nombre" => "J&#46;M&#46;"
              "apellidos" => "Cerqueiro Gonz&#225;lez"
            ]
            7 => array:2 [
              "nombre" => "P&#46;"
              "apellidos" => "Ll&#224;cer"
            ]
            8 => array:2 [
              "nombre" => "L&#46;"
              "apellidos" => "Manzano"
            ]
            9 => array:2 [
              "nombre" => "J&#46;L&#46;"
              "apellidos" => "Morales-Rull"
            ]
            10 => array:2 [
              "nombre" => "J&#46; P&#233;rez"
              "apellidos" => "Silvestre"
            ]
            11 => array:2 [
              "nombre" => "A&#46;"
              "apellidos" => "Conde-Martel"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "Traduccion" => array:1 [
      "en" => array:9 [
        "pii" => "S2254887421000394"
        "doi" => "10.1016/j.rceng.2020.01.010"
        "estado" => "S300"
        "subdocumento" => ""
        "abierto" => array:3 [
          "ES" => false
          "ES2" => false
          "LATM" => false
        ]
        "gratuito" => false
        "lecturas" => array:1 [
          "total" => 0
        ]
        "idiomaDefecto" => "en"
        "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2254887421000394?idApp=WRCEE"
      ]
    ]
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256520300242?idApp=WRCEE"
    "url" => "/00142565/0000022100000005/v1_202105061437/S0014256520300242/v1_202105061437/es/main.assets"
  ]
  "itemAnterior" => array:19 [
    "pii" => "S0014256520301016"
    "issn" => "00142565"
    "doi" => "10.1016/j.rce.2020.03.002"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2021-05-01"
    "aid" => "1824"
    "copyright" => "Elsevier Espa&#241;a&#44; S&#46;L&#46;U&#46; and Sociedad Espa&#241;ola de Medicina Interna &#40;SEMI&#41;"
    "documento" => "simple-article"
    "crossmark" => 1
    "subdocumento" => "edi"
    "cita" => "Rev Clin Esp. 2021;221:279-80"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => false
      "ES2" => false
      "LATM" => false
    ]
    "gratuito" => false
    "lecturas" => array:1 [
      "total" => 0
    ]
    "es" => array:10 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">EDITORIAL</span>"
      "titulo" => "Estenosis a&#243;rtica como fase final de la enfermedad valvular a&#243;rtica calcificada&#58; la punta del iceberg"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => "es"
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "279"
          "paginaFinal" => "280"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "Aortic stenosis as the final phase of calcified aortic valve disease&#58; The tip of the iceberg"
        ]
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "O&#46; de Diego, R&#46; Andrea"
          "autores" => array:2 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "O&#46;"
              "apellidos" => "de Diego"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "R&#46;"
              "apellidos" => "Andrea"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "Traduccion" => array:1 [
      "en" => array:9 [
        "pii" => "S2254887421000369"
        "doi" => "10.1016/j.rceng.2020.03.003"
        "estado" => "S300"
        "subdocumento" => ""
        "abierto" => array:3 [
          "ES" => false
          "ES2" => false
          "LATM" => false
        ]
        "gratuito" => false
        "lecturas" => array:1 [
          "total" => 0
        ]
        "idiomaDefecto" => "en"
        "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2254887421000369?idApp=WRCEE"
      ]
    ]
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256520301016?idApp=WRCEE"
    "url" => "/00142565/0000022100000005/v1_202105061437/S0014256520301016/v1_202105061437/es/main.assets"
  ]
  "es" => array:11 [
    "idiomaDefecto" => true
    "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>"
    "titulo" => "Ecograf&#237;a pulmonar&#44; paradigma de la ecograf&#237;a cl&#237;nica"
    "tieneTextoCompleto" => true
    "paginas" => array:1 [
      0 => array:2 [
        "paginaInicial" => "281"
        "paginaFinal" => "282"
      ]
    ]
    "autores" => array:1 [
      0 => array:4 [
        "autoresLista" => "J&#46; Torres Macho, G&#46; Garc&#237;a de Casasola S&#225;nchez"
        "autores" => array:2 [
          0 => array:4 [
            "nombre" => "J&#46;"
            "apellidos" => "Torres Macho"
            "email" => array:1 [
              0 => "jtorresmacho@gmail.com"
            ]
            "referencia" => array:4 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>"
                "identificador" => "aff0005"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
                "identificador" => "aff0015"
              ]
              2 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>"
                "identificador" => "aff0020"
              ]
              3 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">&#42;</span>"
                "identificador" => "cor0005"
              ]
            ]
          ]
          1 => array:3 [
            "nombre" => "G&#46;"
            "apellidos" => "Garc&#237;a de Casasola S&#225;nchez"
            "referencia" => array:3 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>"
                "identificador" => "aff0010"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
                "identificador" => "aff0015"
              ]
              2 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>"
                "identificador" => "aff0020"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "afiliaciones" => array:4 [
          0 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Medicina Interna&#44; Hospital Universitario Infanta Leonor-Virgen de la Torre&#44; Madrid&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "a"
            "identificador" => "aff0005"
          ]
          1 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Medicina Interna&#44; Hospital Universitario Infanta Cristina&#44; Parla&#44; Madrid&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "b"
            "identificador" => "aff0010"
          ]
          2 => array:3 [
            "entidad" => "Departamento de Medicina&#44; Facultad de Medicina&#44; Universidad Complutense de Madrid&#44; Madrid&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "c"
            "identificador" => "aff0015"
          ]
          3 => array:3 [
            "entidad" => "Grupo de trabajo de Ecograf&#237;a Cl&#237;nica&#44; Sociedad Espa&#241;ola de Medicina Interna"
            "etiqueta" => "d"
            "identificador" => "aff0020"
          ]
        ]
        "correspondencia" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "cor0005"
            "etiqueta" => "&#8270;"
            "correspondencia" => "Autor para correspondencia&#46;"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "titulosAlternativos" => array:1 [
      "en" => array:1 [
        "titulo" => "The lung&#44; paradigm of point-of-care ultrasound"
      ]
    ]
    "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Dentro de los diferentes campos de la ecograf&#237;a cl&#237;nica&#44; la ecograf&#237;a pulmonar es uno de los que ha tenido un mayor desarrollo en los &#250;ltimos a&#241;os<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>&#46; Tiene la peculiaridad de que no ha sido polarizada por ninguna especialidad en concreto&#44; por lo que nos encontramos ante un &#225;rea que no tiene &#171;due&#241;o&#187; y puede ser empleada por cualquier m&#233;dico que atienda pacientes con problemas cardiorrespiratorios en diferentes entornos cl&#237;nicos como urgencias&#44; hospitalizaci&#243;n o consultas&#44; sin riesgo de entrar en conflicto con otros servicios &#40;radiolog&#237;a&#44; cardiolog&#237;a&#41;&#46;</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El desarrollo de la ecograf&#237;a pulmonar ha permitido establecer una semiolog&#237;a ecogr&#225;fica caracter&#237;stica que permite detectar derrames pleurales&#44; infiltrados o condensaciones &#40;neumon&#237;as&#44; tumores&#44; atelectasias&#41;&#44; afectaci&#243;n intersticial &#40;insuficiencia cardiaca&#44; fibrosis pulmonar&#44; distr&#233;s respiratorio agudo&#41; o neumot&#243;rax con una alta fiabilidad y muchas veces con mayor precisi&#243;n diagn&#243;stica que la exploraci&#243;n f&#237;sica y la radiograf&#237;a de t&#243;rax<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0050"><span class="elsevierStyleSup">2&#8211;4</span></a>&#46;</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La ecograf&#237;a pulmonar es clave en diferentes protocolos diagn&#243;sticos para pacientes con disnea de origen incierto&#44; siendo el m&#225;s conocido el protocolo BLUE e incluso para pacientes con <span class="elsevierStyleItalic">shock</span> o hipotensi&#243;n como el protocolo FALLS<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0065"><span class="elsevierStyleSup">5</span></a>&#46; Para equiparar la &#171;insonaci&#243;n&#187; pulmonar a la exploraci&#243;n f&#237;sica queda solamente pendiente la detecci&#243;n de la hiperreactividad bronquial&#44; signo que se encuentra todav&#237;a vinculado al fonendoscopio<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">6</span></a>&#46; L&#243;gicamente&#44; la ecograf&#237;a pulmonar debe combinarse con la exploraci&#243;n de otras zonas del cuerpo &#40;ecograf&#237;a multi&#243;rgano&#41; y principalmente el coraz&#243;n y el sistema venoso profundo para orientar enfermedades sist&#233;micas como la insuficiencia cardiaca o la enfermedad tromboemb&#243;lica venosa&#46;</p><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La ecograf&#237;a pulmonar cumple con todas las caracter&#237;sticas fundamentales de la ecograf&#237;a cl&#237;nica&#58; se puede realizar a pie de cama con equipos port&#225;tiles&#44; repetirla las veces que sea necesaria&#44; es inmediata y no emite radiaci&#243;n&#46; Adem&#225;s&#44; la curva de aprendizaje para alcanzar una alta fiabilidad&#44; principalmente un alto valor predictivo negativo&#44; es relativamente corta<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">7</span></a>&#46;</p><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Una de las primeras utilidades de la ecograf&#237;a cl&#237;nica y que por s&#237; misma justifica la presencia de un ec&#243;grafo en cualquier servicio m&#233;dico es guiar t&#233;cnicas invasivas&#46; La introducci&#243;n de los ultrasonidos ha hecho que estas t&#233;cnicas que previamente se realizaban a ciegas&#44; se hagan guiadas o facilitadas&#44; reduciendo as&#237; la incidencia de complicaciones asociadas&#46; De hecho&#44; realizar cualquiera de estas t&#233;cnicas sin la ayuda de la ecograf&#237;a si se dispone de aparato podr&#237;a considerarse mala praxis<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0080"><span class="elsevierStyleSup">8</span></a>&#46; L&#243;gicamente&#44; la toracocentesis y la biopsia pleural est&#225;n incluidas dentro de este tipo de t&#233;cnicas&#46;</p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En este n&#250;mero de <span class="elsevierStyleSmallCaps">Revista Cl&#237;nica Espa&#241;ola</span>&#44; Ramos Hern&#225;ndez et al&#46;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0085"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a>&#44; presentan un estudio observacional que analiza la capacidad de la ecograf&#237;a pulmonar a pie de cama para detectar neumot&#243;rax en pacientes a los que se les ha realizado un procedimiento invasivo pleural &#40;toracocentesis o biopsia&#41;&#46; Pese a que ya existen estudios previos similares que muestran excelentes resultados&#44; este trabajo plantea algunos aspectos novedosos entre los que podemos destacar el hecho de que el propio m&#233;dico que realiza la t&#233;cnica invasiva pleural es el que hace la ecograf&#237;a a pie de cama&#44; que el periodo de formaci&#243;n haya sido limitado o que se haya aplicado un protocolo de exploraci&#243;n r&#225;pido y sencillo&#46;</p><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Este estudio tiene algunas limitaciones entre las que destaca el haberse desarrollado en un solo centro y el elevado porcentaje de falsos negativos &#40;21&#37;&#41;&#46; Por ello&#44; es preciso ser cautos para recomendar este protocolo de actuaci&#243;n&#46; Sin embargo&#44; si se mejoran algunos aspectos del mismo&#44; como que sea aplicado por profesionales con una curva de aprendizaje ligeramente mayor y realizando una exploraci&#243;n ecogr&#225;fica m&#225;s exhaustiva&#44; se podr&#237;a validar una intervenci&#243;n que evitar&#237;a la realizaci&#243;n de una radiograf&#237;a de t&#243;rax para descartar neumot&#243;rax en la mayor&#237;a de pacientes&#46;</p><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Podemos concluir que la utilidad de la ecograf&#237;a pulmonar est&#225; bien contrastada en m&#250;ltiples estudios&#44; su expansi&#243;n es inevitable y sin duda se establecer&#225;n nuevas indicaciones para su uso dada su sencillez y efectividad&#46;</p></span>"
    "pdfFichero" => "main.pdf"
    "tienePdf" => true
    "bibliografia" => array:2 [
      "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
      "seccion" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "identificador" => "bibs0015"
          "bibliografiaReferencia" => array:9 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "bib0045"
              "etiqueta" => "1"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "International evidence-based recommendations for point-of-care lung ultrasound"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:3 [
                          "colaboracion" => "International Liaison Committee on Lung Ultrasound &#40;ILC-LUS&#41; for International Consensus Conference on Lung Ultrasound &#40;ICC-LUS&#41;"
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "G&#46; Volpicelli"
                            1 => "M&#46; Elbarbary"
                            2 => "M&#46; Blaivas"
                            3 => "D&#46;A&#46; Lichtenstein"
                            4 => "G&#46; Mathis"
                            5 => "A&#46;W&#46; Kirkpatrick"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Intensive Care Med"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "38"
                        "paginaInicial" => "577"
                        "paginaFinal" => "591"
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S1473309920308331"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "14733099"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "bib0050"
              "etiqueta" => "2"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Ultrasound in the management of thoracic disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "D&#46;A&#46; Lichtenstein"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1097/01.CCM.0000260674.60761.85"
                      "Revista" => array:7 [
                        "tituloSerie" => "Crit Care Med"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "35"
                        "numero" => "Suppl 5"
                        "paginaInicial" => "S250"
                        "paginaFinal" => "261"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17446785"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "bib0055"
              "etiqueta" => "3"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Diagnostic Accuracy of Point-of-Care Lung Ultrasonography and Chest Radiography in Adults With Symptoms Suggestive of Acute Decompensated Heart Failure&#58; A Systematic Review and Meta-analysis"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "A&#46;M&#46; Maw"
                            1 => "A&#46; Hassanin"
                            2 => "P&#46;M&#46; Ho"
                            3 => "M&#46;D&#46;F&#46; McInnes"
                            4 => "A&#46; Moss"
                            5 => "E&#46; Juarez-Colunga"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1001/jamanetworkopen.2019.0703"
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "JAMA Netw Open"
                        "fecha" => "2019"
                        "volumen" => "2"
                        "paginaInicial" => "e190703"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/30874784"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            3 => array:3 [
              "identificador" => "bib0060"
              "etiqueta" => "4"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Accuracy of point-of-care multiorgan ultrasonography for the diagnosis of pulmonary embolism"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "P&#46; Nazerian"
                            1 => "S&#46; Vanni"
                            2 => "G&#46; Volpicelli"
                            3 => "C&#46; Gigli"
                            4 => "M&#46; Zanobetti"
                            5 => "M&#46; Bartolucci"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1378/chest.13-1087"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "2014"
                        "volumen" => "145"
                        "paginaInicial" => "950"
                        "paginaFinal" => "957"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24092475"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            4 => array:3 [
              "identificador" => "bib0065"
              "etiqueta" => "5"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "BLUE-protocol and FALLS-protocol&#58; Two applications of lung ultrasound in the critically ill"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "D&#46;A&#46; Lichtenstein"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1378/chest.14-1313"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Chest"
                        "fecha" => "2015"
                        "volumen" => "147"
                        "paginaInicial" => "1659"
                        "paginaFinal" => "1670"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26033127"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            5 => array:3 [
              "identificador" => "bib0070"
              "etiqueta" => "6"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Time to Add a Fifth Pillar to Bedside Physical Examination&#58; Inspection&#44; Palpation&#44; Percussion Auscultation&#44; and Insonation"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "J&#46; Narula"
                            1 => "Y&#46; Chandrashekhar"
                            2 => "E&#46; Braunwald"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1001/jamacardio.2018.0001"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "JAMA Cardiol"
                        "fecha" => "2018"
                        "volumen" => "3"
                        "paginaInicial" => "346"
                        "paginaFinal" => "350"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29490335"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            6 => array:3 [
              "identificador" => "bib0075"
              "etiqueta" => "7"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Documento de posicionamiento sobre la incorporaci&#243;n de la ecograf&#237;a cl&#237;nica en los servicios de Medicina Interna"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:3 [
                          "colaboracion" => "en representaci&#243;n de la Sociedad Espa&#241;ola de Medicina Interna y de su Grupo de Trabajo de Ecograf&#237;a Cl&#237;nica"
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46; Torres Macho"
                            1 => "F&#46;J&#46; Garc&#237;a S&#225;nchez"
                            2 => "P&#46; Garmilla Ezquerra"
                            3 => "L&#46; Beltr&#225;n Romero"
                            4 => "J&#46; Canora Lebrato"
                            5 => "J&#46;M&#46; Casas Rojo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.rce.2018.02.001"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Clin Esp"
                        "fecha" => "2018"
                        "volumen" => "218"
                        "paginaInicial" => "192"
                        "paginaFinal" => "198"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29519537"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            7 => array:3 [
              "identificador" => "bib0080"
              "etiqueta" => "8"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Credentialing of Hospitalists in Ultrasound-Guided Bedside Procedures&#58; A Position Statement of the Society of Hospital Medicine"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:3 [
                          "colaboracion" => "Society of Hospital Medicine Point-of-Care Ultrasound Task Force"
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "B&#46;P&#46; Lucas"
                            1 => "D&#46;M&#46; Tierney"
                            2 => "T&#46;P&#46; Jensen"
                            3 => "R&#46; Dancel"
                            4 => "J&#46; Cho"
                            5 => "M&#46; El-Barbary"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.12788/jhm.2917"
                      "Revista" => array:7 [
                        "tituloSerie" => "J Hosp Med"
                        "fecha" => "2018"
                        "volumen" => "13"
                        "paginaInicial" => "117"
                        "paginaFinal" => "125"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29340341"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S014067361062226X"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "01406736"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            8 => array:3 [
              "identificador" => "bib0085"
              "etiqueta" => "9"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Validez de la ecograf&#237;a tor&#225;cica para descartar neumot&#243;rax iatrog&#233;nico realizada por neum&#243;logos sinexperiencia en este procedimiento"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "C&#46; Ramos Hern&#225;ndez"
                            1 => "M&#46; N&#250;&#241;ez Delgado"
                            2 => "M&#46; Botana Rial"
                            3 => "C&#46; Nouronte Roib&#225;s"
                            4 => "V&#46; Leiro Fern&#225;ndez"
                            5 => "C&#46; Vilari&#241;o Pombo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:2 [
                        "tituloSerie" => "Rev Clin Esp&#46;"
                        "fecha" => "2020"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
  ]
  "idiomaDefecto" => "es"
  "url" => "/00142565/0000022100000005/v1_202105061437/S0014256520301053/v1_202105061437/es/main.assets"
  "Apartado" => array:4 [
    "identificador" => "1020"
    "tipo" => "SECCION"
    "es" => array:2 [
      "titulo" => "Editoriales"
      "idiomaDefecto" => true
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
  ]
  "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/00142565/0000022100000005/v1_202105061437/S0014256520301053/v1_202105061437/es/main.pdf?idApp=WRCEE&text.app=https://www.revclinesp.es/"
  "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256520301053?idApp=WRCEE"
]
Información del artículo
ISSN: 00142565
Idioma original: Español
Datos actualizados diariamente
año/Mes Html Pdf Total
2024 Agosto 1 2 3
2024 Marzo 1 2 3
2023 Octubre 1 0 1
2023 Agosto 1 0 1
2023 Julio 1 0 1
2023 Junio 9 5 14
2023 Marzo 3 4 7
2023 Enero 1 0 1
2022 Noviembre 6 2 8
2022 Abril 5 0 5
2022 Marzo 2 2 4
2022 Enero 1 2 3
2021 Diciembre 0 2 2
2021 Noviembre 1 0 1
2021 Octubre 1 0 1
2021 Agosto 2 0 2
2021 Julio 2 2 4
2021 Junio 7 2 9
2021 Mayo 34 37 71
2021 Abril 1 2 3
2021 Marzo 1 2 3
2021 Febrero 1 2 3
2020 Octubre 3 3 6
2020 Agosto 5 5 10
2020 Julio 1 4 5
Mostrar todo

Siga este enlace para acceder al texto completo del artículo

Idiomas
Revista Clínica Española