array:24 [
  "pii" => "S0014256518300262"
  "issn" => "00142565"
  "doi" => "10.1016/j.rce.2018.01.006"
  "estado" => "S300"
  "fechaPublicacion" => "2018-06-01"
  "aid" => "1467"
  "copyright" => "Elsevier España, S.L.U. and Sociedad Española de Medicina Interna (SEMI)"
  "copyrightAnyo" => "2018"
  "documento" => "article"
  "crossmark" => 1
  "subdocumento" => "ssu"
  "cita" => "Rev Clin Esp. 2018;218:253-60"
  "abierto" => array:3 [
    "ES" => false
    "ES2" => false
    "LATM" => false
  ]
  "gratuito" => false
  "lecturas" => array:2 [
    "total" => 49
    "formatos" => array:2 [
      "HTML" => 32
      "PDF" => 17
    ]
  ]
  "Traduccion" => array:1 [
    "en" => array:19 [
      "pii" => "S2254887418300286"
      "issn" => "22548874"
      "doi" => "10.1016/j.rceng.2018.01.005"
      "estado" => "S300"
      "fechaPublicacion" => "2018-06-01"
      "aid" => "1467"
      "copyright" => "Elsevier España, S.L.U. and Sociedad Española de Medicina Interna (SEMI)"
      "documento" => "article"
      "crossmark" => 1
      "subdocumento" => "ssu"
      "cita" => "Rev Clin Esp. 2018;218:253-60"
      "abierto" => array:3 [
        "ES" => false
        "ES2" => false
        "LATM" => false
      ]
      "gratuito" => false
      "lecturas" => array:2 [
        "total" => 2
        "PDF" => 2
      ]
      "en" => array:13 [
        "idiomaDefecto" => true
        "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Review</span>"
        "titulo" => "Prevalence and incidence of hyperkalemia in the Spanish population with heart failure with reduced ejection fraction&#58; A systematic review and populational relevance"
        "tienePdf" => "en"
        "tieneTextoCompleto" => "en"
        "tieneResumen" => array:2 [
          0 => "en"
          1 => "es"
        ]
        "paginas" => array:1 [
          0 => array:2 [
            "paginaInicial" => "253"
            "paginaFinal" => "260"
          ]
        ]
        "titulosAlternativos" => array:1 [
          "es" => array:1 [
            "titulo" => "Prevalencia e incidencia de hiperpotasemia en poblaci&#243;n espa&#241;ola con insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n deprimida&#58; revisi&#243;n sistem&#225;tica y relevancia poblacional"
          ]
        ]
        "contieneResumen" => array:2 [
          "en" => true
          "es" => true
        ]
        "contieneTextoCompleto" => array:1 [
          "en" => true
        ]
        "contienePdf" => array:1 [
          "en" => true
        ]
        "resumenGrafico" => array:2 [
          "original" => 0
          "multimedia" => array:7 [
            "identificador" => "fig0010"
            "etiqueta" => "Figure 2"
            "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
            "mostrarFloat" => true
            "mostrarDisplay" => false
            "figura" => array:1 [
              0 => array:4 [
                "imagen" => "gr2.jpeg"
                "Alto" => 3614
                "Ancho" => 3175
                "Tamanyo" => 772452
              ]
            ]
            "descripcion" => array:1 [
              "en" => "<p id="spar0050" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Meta-analysis of the prevalence of heart failure with left ventricular ejection fraction &#8804;40&#37; in women of various age ranges in the general European&#47;U&#46;S&#46; population&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "autores" => array:1 [
          0 => array:2 [
            "autoresLista" => "&#193;&#46; Hern&#225;ez, J&#46;F&#46; Delgado, J&#46; Cinca, F&#46; Fern&#225;ndez-Avil&#233;s, J&#46; Marrugat"
            "autores" => array:5 [
              0 => array:2 [
                "nombre" => "&#193;&#46;"
                "apellidos" => "Hern&#225;ez"
              ]
              1 => array:2 [
                "nombre" => "J&#46;F&#46;"
                "apellidos" => "Delgado"
              ]
              2 => array:2 [
                "nombre" => "J&#46;"
                "apellidos" => "Cinca"
              ]
              3 => array:2 [
                "nombre" => "F&#46;"
                "apellidos" => "Fern&#225;ndez-Avil&#233;s"
              ]
              4 => array:2 [
                "nombre" => "J&#46;"
                "apellidos" => "Marrugat"
              ]
            ]
          ]
        ]
      ]
      "idiomaDefecto" => "en"
      "Traduccion" => array:1 [
        "es" => array:9 [
          "pii" => "S0014256518300262"
          "doi" => "10.1016/j.rce.2018.01.006"
          "estado" => "S300"
          "subdocumento" => ""
          "abierto" => array:3 [
            "ES" => false
            "ES2" => false
            "LATM" => false
          ]
          "gratuito" => false
          "lecturas" => array:1 [
            "total" => 0
          ]
          "idiomaDefecto" => "es"
          "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256518300262?idApp=WRCEE"
        ]
      ]
      "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2254887418300286?idApp=WRCEE"
      "url" => "/22548874/0000021800000005/v1_201805300413/S2254887418300286/v1_201805300413/en/main.assets"
    ]
  ]
  "itemSiguiente" => array:19 [
    "pii" => "S0014256518300602"
    "issn" => "00142565"
    "doi" => "10.1016/j.rce.2018.02.008"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2018-06-01"
    "aid" => "1479"
    "copyright" => "Elsevier Espa&#241;a&#44; S&#46;L&#46;U&#46; and Sociedad Espa&#241;ola de Medicina Interna &#40;SEMI&#41;"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 1
    "subdocumento" => "sco"
    "cita" => "Rev Clin Esp. 2018;218:261-2"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => false
      "ES2" => false
      "LATM" => false
    ]
    "gratuito" => false
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 42
      "formatos" => array:2 [
        "HTML" => 33
        "PDF" => 9
      ]
    ]
    "es" => array:11 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Medicina en im&#225;genes</span>"
      "titulo" => "Tres mecanismos para un s&#237;ntoma&#58; s&#237;ncope por mixoma"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => "es"
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "261"
          "paginaFinal" => "262"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "Three ways for the same symptom&#58; Syncope caused by myxoma"
        ]
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "resumenGrafico" => array:2 [
        "original" => 0
        "multimedia" => array:7 [
          "identificador" => "fig0015"
          "etiqueta" => "Figura 3"
          "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
          "mostrarFloat" => true
          "mostrarDisplay" => false
          "figura" => array:1 [
            0 => array:4 [
              "imagen" => "gr3.jpeg"
              "Alto" => 1106
              "Ancho" => 2000
              "Tamanyo" => 135478
            ]
          ]
          "descripcion" => array:1 [
            "es" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">&#46;</p>"
          ]
        ]
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "J&#46;C&#46; Porres Azp&#237;roz, A&#46; Ruiz Aranjuelo, C&#46;R&#46; L&#243;pez Perales"
          "autores" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "J&#46;C&#46;"
              "apellidos" => "Porres Azp&#237;roz"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "A&#46;"
              "apellidos" => "Ruiz Aranjuelo"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "C&#46;R&#46;"
              "apellidos" => "L&#243;pez Perales"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "Traduccion" => array:1 [
      "en" => array:9 [
        "pii" => "S2254887418300572"
        "doi" => "10.1016/j.rceng.2018.02.013"
        "estado" => "S300"
        "subdocumento" => ""
        "abierto" => array:3 [
          "ES" => false
          "ES2" => false
          "LATM" => false
        ]
        "gratuito" => false
        "lecturas" => array:1 [
          "total" => 0
        ]
        "idiomaDefecto" => "en"
        "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2254887418300572?idApp=WRCEE"
      ]
    ]
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256518300602?idApp=WRCEE"
    "url" => "/00142565/0000021800000005/v1_201805300407/S0014256518300602/v1_201805300407/es/main.assets"
  ]
  "itemAnterior" => array:19 [
    "pii" => "S0014256518300237"
    "issn" => "00142565"
    "doi" => "10.1016/j.rce.2018.01.004"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2018-06-01"
    "aid" => "1464"
    "copyright" => "Elsevier Espa&#241;a&#44; S&#46;L&#46;U&#46; and Sociedad Espa&#241;ola de Medicina Interna &#40;SEMI&#41;"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 1
    "subdocumento" => "ssu"
    "cita" => "Rev Clin Esp. 2018;218:244-52"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => false
      "ES2" => false
      "LATM" => false
    ]
    "gratuito" => false
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 196
      "formatos" => array:2 [
        "HTML" => 144
        "PDF" => 52
      ]
    ]
    "es" => array:12 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">REVISI&#211;N</span>"
      "titulo" => "Tratamiento y prevenci&#243;n de la enfermedad neumoc&#243;cica invasiva"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => "es"
      "tieneResumen" => array:2 [
        0 => "es"
        1 => "en"
      ]
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "244"
          "paginaFinal" => "252"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "Treatment and prevention of invasive pneumococcal disease"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:2 [
        "es" => true
        "en" => true
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "A&#46;R&#46; Dom&#237;nguez-Alegr&#237;a, V&#46; Pintado, I&#46; Barbolla"
          "autores" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "A&#46;R&#46;"
              "apellidos" => "Dom&#237;nguez-Alegr&#237;a"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "V&#46;"
              "apellidos" => "Pintado"
            ]
            2 => array:2 [
              "nombre" => "I&#46;"
              "apellidos" => "Barbolla"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "Traduccion" => array:1 [
      "en" => array:9 [
        "pii" => "S2254887418300250"
        "doi" => "10.1016/j.rceng.2018.01.004"
        "estado" => "S300"
        "subdocumento" => ""
        "abierto" => array:3 [
          "ES" => false
          "ES2" => false
          "LATM" => false
        ]
        "gratuito" => false
        "lecturas" => array:1 [
          "total" => 0
        ]
        "idiomaDefecto" => "en"
        "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S2254887418300250?idApp=WRCEE"
      ]
    ]
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256518300237?idApp=WRCEE"
    "url" => "/00142565/0000021800000005/v1_201805300407/S0014256518300237/v1_201805300407/es/main.assets"
  ]
  "es" => array:19 [
    "idiomaDefecto" => true
    "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Revisi&#243;n</span>"
    "titulo" => "Prevalencia e incidencia de hiperpotasemia en poblaci&#243;n espa&#241;ola con insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n deprimida&#58; revisi&#243;n sistem&#225;tica y relevancia poblacional"
    "tieneTextoCompleto" => true
    "paginas" => array:1 [
      0 => array:2 [
        "paginaInicial" => "253"
        "paginaFinal" => "260"
      ]
    ]
    "autores" => array:1 [
      0 => array:4 [
        "autoresLista" => "&#193;&#46; Hern&#225;ez, J&#46;F&#46; Delgado, J&#46; Cinca, F&#46; Fern&#225;ndez-Avil&#233;s, J&#46; Marrugat"
        "autores" => array:5 [
          0 => array:3 [
            "nombre" => "&#193;&#46;"
            "apellidos" => "Hern&#225;ez"
            "referencia" => array:2 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>"
                "identificador" => "aff0005"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>"
                "identificador" => "aff0010"
              ]
            ]
          ]
          1 => array:3 [
            "nombre" => "J&#46;F&#46;"
            "apellidos" => "Delgado"
            "referencia" => array:2 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
                "identificador" => "aff0015"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>"
                "identificador" => "aff0020"
              ]
            ]
          ]
          2 => array:3 [
            "nombre" => "J&#46;"
            "apellidos" => "Cinca"
            "referencia" => array:2 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>"
                "identificador" => "aff0020"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">e</span>"
                "identificador" => "aff0025"
              ]
            ]
          ]
          3 => array:3 [
            "nombre" => "F&#46;"
            "apellidos" => "Fern&#225;ndez-Avil&#233;s"
            "referencia" => array:2 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>"
                "identificador" => "aff0020"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">f</span>"
                "identificador" => "aff0030"
              ]
            ]
          ]
          4 => array:4 [
            "nombre" => "J&#46;"
            "apellidos" => "Marrugat"
            "email" => array:1 [
              0 => "jmarrugat&#64;imim&#46;es"
            ]
            "referencia" => array:3 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">d</span>"
                "identificador" => "aff0020"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">g</span>"
                "identificador" => "aff0035"
              ]
              2 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">&#42;</span>"
                "identificador" => "cor0005"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "afiliaciones" => array:7 [
          0 => array:3 [
            "entidad" => "Grupo de investigaci&#243;n en Riesgo Cardiovascular y Nutrici&#243;n-REGICOR&#44; Institut Hospital d&#8217;Investigacions M&#232;diques IMIM&#44; Barcelona&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "a"
            "identificador" => "aff0005"
          ]
          1 => array:3 [
            "entidad" => "CIBER de Fisiopatolog&#237;a de la Obesidad y Nutrici&#243;n &#40;CIBEROBN&#41;&#44; Instituto de Salud Carlos III&#44; Madrid&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "b"
            "identificador" => "aff0010"
          ]
          2 => array:3 [
            "entidad" => "Fundaci&#243;n Investigaci&#243;n i&#43;12&#44; Servicio de Cardiolog&#237;a&#44; Hospital Universitario 12 de Octubre&#44; Facultad de Medicina&#44; Universidad Complutense de Madrid&#44; Madrid&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "c"
            "identificador" => "aff0015"
          ]
          3 => array:3 [
            "entidad" => "CIBER de Enfermedades Cardiovasculares &#40;CIBERCV&#41;&#44; Instituto de Salud Carlos III&#44; Madrid&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "d"
            "identificador" => "aff0020"
          ]
          4 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Cardiolog&#237;a&#44; Hospital de la Santa Creu i Sant Pau&#44; Universitat Aut&#242;noma de Barcelona&#44; Barcelona&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "e"
            "identificador" => "aff0025"
          ]
          5 => array:3 [
            "entidad" => "Departamento de Cardiolog&#237;a&#44; Instituto de Investigaci&#243;n Sanitaria Hospital General Universitario Gregorio Mara&#241;&#243;n&#44; Madrid&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "f"
            "identificador" => "aff0030"
          ]
          6 => array:3 [
            "entidad" => "Grupo de investigaci&#243;n en Epidemiolog&#237;a y Gen&#233;tica Cardiovascular-REGICOR&#44; Institut Hospital d&#8217;Investigacions M&#232;diques IMIM&#44; Barcelona&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "g"
            "identificador" => "aff0035"
          ]
        ]
        "correspondencia" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "cor0005"
            "etiqueta" => "&#8270;"
            "correspondencia" => "Autor para correspondencia&#46;"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "titulosAlternativos" => array:1 [
      "en" => array:1 [
        "titulo" => "Prevalence and incidence of hyperkalaemia in the Spanish population with heart failure with reduced ejection fraction&#58; a systematic review and populational relevance"
      ]
    ]
    "resumenGrafico" => array:2 [
      "original" => 0
      "multimedia" => array:7 [
        "identificador" => "fig0010"
        "etiqueta" => "Figura 2"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr2.jpeg"
            "Alto" => 5418
            "Ancho" => 4763
            "Tamanyo" => 1367037
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0050" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Metaan&#225;lisis de la prevalencia de insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n ventricular &#8804;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>40&#37; en mujeres en diferentes franjas de edad de poblaci&#243;n general europea&#47;norteamericana&#46;</p>"
        ]
      ]
    ]
    "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0065">Introducci&#243;n</span><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El potasio &#40;K<span class="elsevierStyleSup">&#43;</span>&#41; es un mineral esencial para numerosas funciones fisiol&#243;gicas entre las que destaca el mantenimiento del potencial de membrana celular&#46; El exceso en las concentraciones plasm&#225;ticas de potasio &#40;hiperpotasemia&#44; definida generalmente como niveles de K<span class="elsevierStyleSup">&#43;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#8805;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>5&#44;5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmol&#47;l&#41; se asocia a trastornos del potencial de acci&#243;n celular&#44; como la conducci&#243;n y excitabilidad cardiacas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>&#44; que conducen a una mayor mortalidad<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">2&#8211;6</span></a>&#46;</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los pacientes con insuficiencia cardiaca &#40;IC&#41; y fracci&#243;n de eyecci&#243;n deprimida &#40;FED&#41; deben mantener unas cifras de potasio normales&#44; ya que el sustrato de su enfermedad agrava las posibles consecuencias de la hiperpotasemia y viceversa<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">6&#44;7</span></a>&#46; Estos pacientes suelen presentar otras comorbilidades que favorecen el agravamiento de la hiperpotasemia &#40;insuficiencia renal&#44; diabetes mellitus tipo 2&#41;&#46; Adem&#225;s&#44; pueden estar tratados con f&#225;rmacos que aumentan las concentraciones plasm&#225;ticas de potasio &#40;inhibidores de la enzima convertidora de la angiotensina &#91;IECA&#93;&#44; antagonistas del receptor de la angiotensina-<span class="elsevierStyleSmallCaps">ii</span> &#91;ARA-II&#93; o antagonistas del receptor de mineralocorticoides &#91;ARM&#93;&#41;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0160"><span class="elsevierStyleSup">6&#44;8</span></a>&#46; Por otro lado&#44; el desarrollo de hiperpotasemia impide el uso de dosis terap&#233;uticas en el 4&#37; de los pacientes tratados con IECA&#44; el 2&#37; de los tratados con ARA-II y el 8&#37; de los tratados con ARM&#46; Asimismo&#44; es responsable del 7&#37; de las contraindicaciones de IECA y ARA-II y del 31&#37; de las de ARM en pacientes supervisados por unidades de cardiolog&#237;a en nuestro pa&#237;s<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a>&#46;</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">A pesar de ello&#44; no se conoce el n&#250;mero exacto de pacientes con IC y FED &#40;ICFED&#41; que presentan o desarrollan cada a&#241;o hiperpotasemia en Espa&#241;a&#59; principal objetivo de este estudio&#46;</p></span><span id="sec0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0070">M&#233;todos</span><span id="sec0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0075">Estimaci&#243;n de la prevalencia de insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n deprimida en poblaci&#243;n cauc&#225;sica</span><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Para calcular el n&#250;mero de casos de hiperpotasemia en pacientes con ICFED en Espa&#241;a es necesario determinar el n&#250;mero de pacientes que sufren ICFED en nuestro pa&#237;s&#46; A pesar de que el estudio PRICE describi&#243; la prevalencia de IC en poblaci&#243;n espa&#241;ola<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0180"><span class="elsevierStyleSup">10</span></a>&#44; esta se encontraba muy por encima de la descrita en otros trabajos realizados en poblaci&#243;n europea y norteamericana&#44; lo que se ha atribuido a particularidades t&#233;cnicas del estudio y no tanto a que las tasas de esta enfermedad sean mayores en Espa&#241;a<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0185"><span class="elsevierStyleSup">11</span></a>&#46; Para calcular un valor que reflejase de forma precisa la prevalencia de ICFED en poblaci&#243;n espa&#241;ola se realiz&#243; una b&#250;squeda bibliogr&#225;fica en MEDLINE &#40;PubMed&#41; de art&#237;culos en ingl&#233;s o espa&#241;ol realizados sobre poblaci&#243;n general europea y norteamericana en los que se describiese la prevalencia de ICFED moderada-grave &#40;&#8804;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>40&#37;&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0190"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a>&#44; distribuida por sexo y grupos de edad&#46; Para ello se seleccionaron art&#237;culos que contuvieran los t&#233;rminos &#171;insuficiencia cardiaca&#187; en el t&#237;tulo&#59; &#171;prevalencia&#187; o &#171;carga&#187; en el t&#237;tulo o resumen&#59; &#171;fracci&#243;n de eyecci&#243;n&#187;&#44; &#171;s&#237;stole&#187; o &#171;sist&#243;lica&#187; en el t&#237;tulo o resumen&#59; y &#171;poblaci&#243;n general&#187; o &#171;sano&#187; en el t&#237;tulo o resumen &#40;fecha de b&#250;squeda 1 de septiembre de 2017&#41;&#46; Dos de los autores &#40;A&#46;H&#46; y J&#46;M&#46;&#41; revisaron por separado los t&#237;tulos y res&#250;menes de las referencias obtenidas &#40;n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>91&#41; y las clasificaron como &#171;relevantes&#187;&#44; &#171;de relevancia posible&#187; o &#171;irrelevantes&#187; en funci&#243;n de la relaci&#243;n de su contenido con el objetivo de la b&#250;squeda&#46; Aquellos art&#237;culos que se clasificaron como &#171;relevantes&#187; o &#171;de relevancia posible&#187; por ambos autores se revisaron en su totalidad &#40;n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>22&#41;&#44; resolvi&#233;ndose las discrepancias por acuerdo&#46; De esta &#250;ltima selecci&#243;n se conservaron los datos de aquellas publicaciones que recog&#237;an las tasas de prevalencia de IC con una FEVI<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#8804;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>40&#37;&#44; en poblaci&#243;n europea o norteamericana y que proporcionaban el n&#250;mero exacto de casos de ICFED en cada grupo de edad y sexo &#40;n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>6&#41;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0195"><span class="elsevierStyleSup">13&#8211;17</span></a>&#46; El estudio PRICE no fue incluido en el metaan&#225;lisis por aumentar significativamente la heterogeneidad de los datos&#46;</p><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">A partir de estos datos se estimaron las prevalencias de ICFED en hombres y mujeres de 45-54&#44; 55-64&#44; 65-74 y 75 o m&#225;s a&#241;os&#44; mediante distintos metaan&#225;lisis para cada franja de edad y sexo&#46; En el caso de que alguno de los estudios describiese la prevalencia en franjas de edad distintas a las anteriores &#40;por ejmplo por d&#233;cadas &#8212;50-59 a&#241;os&#8212;&#41;&#44; la mitad de los casos de dicho grupo se asignaron a la franja inferior &#40;45-54 a&#241;os&#41; y la otra mitad a la franja superior &#40;55-64 a&#241;os&#41;&#46; Cuando la heterogeneidad de los datos de los estudios no fue estad&#237;sticamente significativa&#44; el meta-an&#225;lisis utiliz&#243; un modelo de efectos fijos&#59; y cuando fue estad&#237;sticamente significativa&#44; se emple&#243; un modelo de efectos aleatorios&#46; Los an&#225;lisis se realizaron mediante el paquete &#171;meta&#187;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0220"><span class="elsevierStyleSup">18</span></a> de R&#46; Software&#44; versi&#243;n 3&#46;4&#46;1 &#40;R&#58; A language and environment for statistical computing&#46; R Foundation for Statistical Computing&#46; Viena&#44; Austria&#41;&#46; Aplicando estas tasas de prevalencia a la pir&#225;mide demogr&#225;fica espa&#241;ola en 2016<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0225"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a> se calcul&#243; el n&#250;mero de hombres y mujeres con ICFED en las 4 franjas de edad de inter&#233;s&#46;</p></span><span id="sec0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0080">Estimaci&#243;n de la prevalencia e incidencia de hiperpotasemia en insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n deprimida</span><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se realiz&#243; otra b&#250;squeda bibliogr&#225;fica sistem&#225;tica en MEDLINE &#40;PubMed&#41; de art&#237;culos en ingl&#233;s o espa&#241;ol que se determinasen los valores de potasio o la presencia de hiperpotasemia en pacientes con IC&#46; Para ello se seleccionaron los art&#237;culos que contuvieran las palabras &#171;insuficiencia cardiaca&#187; en el t&#237;tulo&#59; &#171;cohorte&#187;&#44; &#171;prospectivo&#187;&#44; &#171;seguimiento&#187;&#44; &#171;transversal&#187; o &#171;registro&#187; en el t&#237;tulo o resumen&#59; y &#171;potasio&#187; o &#171;hiperpotasemia&#187; en el t&#237;tulo o resumen &#40;fecha de b&#250;squeda&#58; 1 de septiembre de 2017&#41;&#46; Tres de los autores &#40;A&#46;H&#46;&#44; J&#46;F&#46;D&#46; y J&#46;M&#46;&#41; revisaron por separado todos los t&#237;tulos y res&#250;menes de las referencias obtenidas &#40;n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>157&#41; y las calificaron como &#171;relevantes&#187;&#44; &#171;de relevancia posible&#187; o &#171;irrelevantes&#187; en funci&#243;n de la relaci&#243;n de su contenido con el objetivo de la b&#250;squeda&#46; Aquellos trabajos que se clasificaron como &#171;relevantes&#187; o &#171;de relevancia posible&#187; por los 3 autores se revisaron en su totalidad &#40;n<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#61;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>21&#41;&#44; resolvi&#233;ndose las discrepancias por acuerdo&#46; De esta &#250;ltima selecci&#243;n 2 estudios describieron la prevalencia de hiperpotasemia en cohortes de IC<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0230"><span class="elsevierStyleSup">20&#44;21</span></a>&#44; mientras que uno report&#243; la incidencia anual<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0240"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a>&#46;</p><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La prevalencia de hiperpotasemia se estim&#243; de nuevo en un metaan&#225;lisis obteniendo la proporci&#243;n de individuos con K<span class="elsevierStyleSup">&#43;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#8805;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>5&#44;5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmol&#47;l del total de sujetos con IC en los 2 estudios&#46; El metaan&#225;lisis volvi&#243; a realizarse de acuerdo con la metodolog&#237;a descrita en el anterior apartado&#44; con el paquete &#171;meta&#187;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0220"><span class="elsevierStyleSup">18</span></a> de R&#46; Software&#44; versi&#243;n 3&#46;4&#46;1&#46; La incidencia de nuevos casos de hiperpotasemia por sexo &#40;por 100 a&#241;os-persona&#41; se calcul&#243; a partir de las tasas de incidencia por franjas de edad&#44; ponder&#225;ndolas en funci&#243;n de la proporci&#243;n de casos aparecidos en el grupo de hombres &#40;57&#44;9&#37;&#41; y mujeres &#40;42&#44;1&#37;&#41; observadas en la &#250;nica publicaci&#243;n seleccionada<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0240"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a>&#46; Con estos datos se estim&#243; la incidencia de hiperpotasemia en hombres y mujeres con IC de 45-54&#44; 55-64&#44; 65-74 y 75 o m&#225;s a&#241;os&#46; Finalmente&#44; aplicamos los anteriores valores de prevalencia e incidencia de hiperpotasemia al n&#250;mero de pacientes con ICFED en Espa&#241;a para calcular los sujetos que la presentan en la actualidad o la desarrollan anualmente&#46; Considerando que la fracci&#243;n de eyecci&#243;n no afecta significativamente al riesgo de sufrir hiperpotasemia en pacientes con IC<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0230"><span class="elsevierStyleSup">20</span></a>&#44; se asumi&#243; que la prevalencia de hiperpotasemia en IC con o sin FED es similar y puede aplicarse al colectivo de pacientes con ICFED&#46;</p></span></span><span id="sec0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0085">Resultados</span><span id="sec0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0090">Estimaci&#243;n de la prevalencia de insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n deprimida en poblaciones europeas&#47;norteamericanas</span><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El metaan&#225;lisis indic&#243; una prevalencia estimada de ICFED del 3&#44;68&#37; en hombres y del 1&#44;66&#37; en mujeres pertenecientes a poblaciones europeas&#47;norteamericanas&#44; con progresi&#243;n ascendente a medida que aumentaba la edad&#58; en hombres un 0&#44;58&#37; de 45-54 a&#241;os&#44; 2&#44;17&#37; de 55-64 a&#241;os&#44; 4&#44;48&#37; de 65-74 a&#241;os y 7&#44;20&#37; con 75 o m&#225;s a&#241;os&#59; en mujeres un 0&#44;09&#37; de 45-54 a&#241;os&#44; 0&#44;52&#37; de 55-64 a&#241;os&#44; 1&#44;78&#37; de 65-74 a&#241;os y 5&#44;78&#37; con 75 o m&#225;s a&#241;os &#40;<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#fig0005">figs&#46; 1 y 2</a>&#41;&#46;</p><elsevierMultimedia ident="fig0005"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="fig0010"></elsevierMultimedia></span><span id="sec0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0095">Prevalencia de hiperpotasemia en insuficiencia cardiaca en Espa&#241;a</span><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La prevalencia de hiperpotasemia en la IC seg&#250;n el metaan&#225;lisis fue del 3&#44;37&#37; &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0015">fig&#46; 3</a>&#41;&#46; Este dato permite estimar que 9&#46;969 hombres y 7&#46;162 mujeres presentaron hiperpotasemia e ICFED en Espa&#241;a durante 2016 &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>&#41;&#46;</p><elsevierMultimedia ident="fig0015"></elsevierMultimedia><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia></span><span id="sec0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0100">Incidencia de hiperpotasemia en insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n deprimida en Espa&#241;a</span><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Ponderando las tasas de incidencia en funci&#243;n de la proporci&#243;n de los casos totales acontecidos en hombres y mujeres se calcul&#243; una incidencia de 1&#44;97&#44; 2&#44;21&#44; 3&#44;16&#44; 3&#44;58 y 3&#44;62 casos&#47;100 a&#241;os-persona para hombres y de 1&#44;43&#44; 1&#44;61&#44; 2&#44;30&#44; 2&#44;60 y 2&#44;63 casos&#47;100 a&#241;os-persona para mujeres&#44; de 20-49&#44; 50-59&#44; 60-69&#44; 70-79 y 80 o m&#225;s a&#241;os&#44; respectivamente&#46; La estimaci&#243;n global de la incidencia de hiperpotasemia en pacientes con ICFED en 2016 en Espa&#241;a fue de 9&#46;553 hombres y 5&#46;356 mujeres &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0010">tabla 2</a>&#41;&#46;</p><elsevierMultimedia ident="tbl0010"></elsevierMultimedia></span></span><span id="sec0045" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0105">Discusi&#243;n</span><p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En el presente estudio&#44; realizado a partir de una revisi&#243;n bibliogr&#225;fica sistem&#225;tica y del uso de informaci&#243;n demogr&#225;fica actualizada&#44; se ha estimado el n&#250;mero de pacientes con ICFED que presentan hiperpotasemia &#40;K<span class="elsevierStyleSup">&#43;</span> plasm&#225;tico<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#8805;5&#44;5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmol&#47;l&#41; y que la desarrollan anualmente en Espa&#241;a&#46; Seg&#250;n estas estimaciones&#44; de los aproximadamente 508&#46;000 pacientes con ICFED existentes actualmente en nuestro pa&#237;s&#44; aproximadamente 17&#46;100 presentan hiperpotasemia &#40;unos 10&#46;000 hombres y 7&#46;100 mujeres&#41;&#46; Asimismo&#44; se producen alrededor de 14&#46;900 nuevos casos anuales &#40;unos 9&#46;500 hombres y 5&#46;400 mujeres&#41;&#46; Hasta donde sabemos&#44; esta es la primera vez que se ha realizado una estimaci&#243;n poblacional del n&#250;mero de personas con ICFED que presentan&#44; o desarrollar&#225;n&#44; hiperpotasemia anualmente en Espa&#241;a u otro pa&#237;s de caracter&#237;sticas similares&#46;</p><p id="par0060" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La hiperpotasemia es un desequilibrio i&#243;nico infradiagnosticado&#44; habitualmente mal controlado en los pacientes con IC&#44; y una causa frecuente de retirada de f&#225;rmacos eficaces en la reducci&#243;n de morbimortalidad de los pacientes con ICFED<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">9&#44;11&#44;21</span></a>&#46; Las anteriores cifras de prevalencia e incidencia&#44; y las consecuencias que conlleva la hiperpotasemia en el tratamiento de la ICFED&#44; justificar&#237;an la introducci&#243;n de estrategias terap&#233;uticas antihiperpotas&#233;micas seguras y con buena tolerancia&#44; como los nuevos quelantes del potasio en el tracto gastrointestinal ZS-9 o patiromer<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0245"><span class="elsevierStyleSup">23&#44;24</span></a>&#46; Se considera que la realizaci&#243;n de estudios de fase <span class="elsevierStyleSmallCaps">iii</span> para nuevos medicamentos es posible si existen entre 300 y 3&#46;000 pacientes que puedan beneficiarse de dichos tratamientos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0255"><span class="elsevierStyleSup">25</span></a>&#46;</p><p id="par0065" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Las cifras de prevalencia de hiperpotasemia de este estudio son ligeramente m&#225;s elevadas que las de incidencia anual&#46; As&#237;&#44; existen unos 17&#46;000 casos prevalentes de pacientes con ICFED e hiperpotasemia&#44; y se diagnostican unos 15&#46;000 nuevos casos cada a&#241;o&#46; Ello podr&#237;a explicarse considerando que la mayor&#237;a de los nuevos casos de hiperpotasemia se corrigen o revierten al poco tiempo &#40;por ejemplo mediante la retirada de los medicamentos responsables<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0175"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a>&#41;&#44; mientras que solo los casos m&#225;s graves persistir&#237;an y formar&#237;an parte del grupo de pacientes hiperpotas&#233;micos cr&#243;nicos o recurrentes &#40;aquellos en los que la retirada o la reducci&#243;n de las dosis de IECA&#44; ARA-II o ARM no es asumible o en los que el deterioro de la funci&#243;n renal es m&#225;s marcado&#41;&#46; Todo ello vuelve a poner de manifiesto el inter&#233;s de investigar nuevas herramientas terap&#233;uticas para tratar estos &#171;casos resistentes&#187; y reducir la prevalencia de hiperpotasemia de forma segura&#46;</p><p id="par0070" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La principal fortaleza de este estudio es que se trata de la primera estimaci&#243;n del n&#250;mero de individuos con ICFED que presentan y que desarrollar&#225;n hiperpotasemia anualmente a partir de datos de estudios epidemiol&#243;gicos recientes y estimaciones demogr&#225;ficas&#46; Sin embargo&#44; tambi&#233;n presenta limitaciones&#46; En primer lugar&#44; los c&#225;lculos se han realizado bas&#225;ndose en pocos estudios &#40;2 para la prevalencia de hiperpotasemia y uno para la incidencia&#41;&#44; lo que limitar&#237;a la validez de los datos inferidos&#46; Ser&#237;a conveniente repetir este tipo de an&#225;lisis en el futuro&#44; para incluir datos de nuevos trabajos&#46; En segundo lugar&#44; los c&#225;lculos se han realizado extrapolando resultados de otras poblaciones&#44; lo que podr&#237;a comprometer la validez externa de algunas de las conclusiones&#46; En tercer lugar&#44; la prevalencia de la hiperpotasemia en IC se expres&#243; como una cifra &#250;nica&#44; no estratificada por grupos de edad y sexo&#44; debido a la ausencia de suficientes datos publicados en dichos estratos&#46; Aunque varios estudios examinados mostraron resultados parciales en algunos de estos grupos&#44; se constata que la edad y el sexo tienen escaso efecto sobre la prevalencia de hiperpotasemia en IC<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0230"><span class="elsevierStyleSup">20&#44;26</span></a>&#46; Del mismo modo&#44; pudimos calcular la prevalencia de hiperpotasemia en pacientes con ICFED&#44; teniendo en cuenta que la fracci&#243;n de eyecci&#243;n no es un factor que afecte significativamente al desarrollo de hiperpotasemia en estas poblaciones<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0230"><span class="elsevierStyleSup">20</span></a>&#46; Finalmente&#44; a pesar de que este trabajo realiza una estimaci&#243;n con datos actualizados de la poblaci&#243;n espa&#241;ola&#44; ser&#237;a interesante comprobar la precisi&#243;n de la misma en registros poblacionales&#46;</p><p id="par0075" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En resumen&#44; este trabajo pone de manifiesto la relevancia de la hiperpotasemia en el tratamiento de la ICFED&#44; y apoya la necesidad de introducir nuevos f&#225;rmacos que reduzcan las concentraciones plasm&#225;ticas de forma eficaz&#44; segura y con buena tolerancia&#46;</p></span><span id="sec0050" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0110">Financiaci&#243;n</span><p id="par0080" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El presente trabajo ha sido financiado en parte por la Agencia de Gesti&#243;n de Ayudas Universitarias y de Investigaci&#243;n &#40;AGAUR&#41; &#40;2014-SGR-240&#41;&#44; el CIBER de Fisiopatolog&#237;a de la Obesidad y Nutrici&#243;n &#40;CIBEROBN&#41;&#44; el CIBER de Enfermedades Cardiovasculares &#40;CIBERCV&#41; y los fondos FEDER de la Uni&#243;n Europea&#46;</p></span><span id="sec0055" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0115">Conflicto de intereses</span><p id="par0085" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Ninguno&#46;</p></span></span>"
    "textoCompletoSecciones" => array:1 [
      "secciones" => array:11 [
        0 => array:3 [
          "identificador" => "xres1031900"
          "titulo" => "Resumen"
          "secciones" => array:4 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "abst0005"
              "titulo" => "Antecedentes y objetivo"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "abst0010"
              "titulo" => "Materiales y m&#233;todos"
            ]
            2 => array:2 [
              "identificador" => "abst0015"
              "titulo" => "Resultados"
            ]
            3 => array:2 [
              "identificador" => "abst0020"
              "titulo" => "Conclusiones"
            ]
          ]
        ]
        1 => array:2 [
          "identificador" => "xpalclavsec988950"
          "titulo" => "Palabras clave"
        ]
        2 => array:3 [
          "identificador" => "xres1031901"
          "titulo" => "Abstract"
          "secciones" => array:4 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "abst0025"
              "titulo" => "Background and objectives"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "abst0030"
              "titulo" => "Material and methods"
            ]
            2 => array:2 [
              "identificador" => "abst0035"
              "titulo" => "Results"
            ]
            3 => array:2 [
              "identificador" => "abst0040"
              "titulo" => "Conclusions"
            ]
          ]
        ]
        3 => array:2 [
          "identificador" => "xpalclavsec988949"
          "titulo" => "Keywords"
        ]
        4 => array:2 [
          "identificador" => "sec0005"
          "titulo" => "Introducci&#243;n"
        ]
        5 => array:3 [
          "identificador" => "sec0010"
          "titulo" => "M&#233;todos"
          "secciones" => array:2 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "sec0015"
              "titulo" => "Estimaci&#243;n de la prevalencia de insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n deprimida en poblaci&#243;n cauc&#225;sica"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "sec0020"
              "titulo" => "Estimaci&#243;n de la prevalencia e incidencia de hiperpotasemia en insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n deprimida"
            ]
          ]
        ]
        6 => array:3 [
          "identificador" => "sec0025"
          "titulo" => "Resultados"
          "secciones" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "sec0030"
              "titulo" => "Estimaci&#243;n de la prevalencia de insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n deprimida en poblaciones europeas&#47;norteamericanas"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "sec0035"
              "titulo" => "Prevalencia de hiperpotasemia en insuficiencia cardiaca en Espa&#241;a"
            ]
            2 => array:2 [
              "identificador" => "sec0040"
              "titulo" => "Incidencia de hiperpotasemia en insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n deprimida en Espa&#241;a"
            ]
          ]
        ]
        7 => array:2 [
          "identificador" => "sec0045"
          "titulo" => "Discusi&#243;n"
        ]
        8 => array:2 [
          "identificador" => "sec0050"
          "titulo" => "Financiaci&#243;n"
        ]
        9 => array:2 [
          "identificador" => "sec0055"
          "titulo" => "Conflicto de intereses"
        ]
        10 => array:1 [
          "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
        ]
      ]
    ]
    "pdfFichero" => "main.pdf"
    "tienePdf" => true
    "fechaRecibido" => "2017-10-16"
    "fechaAceptado" => "2018-01-23"
    "PalabrasClave" => array:2 [
      "es" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Palabras clave"
          "identificador" => "xpalclavsec988950"
          "palabras" => array:6 [
            0 => "Hiperpotasemia"
            1 => "Potasio"
            2 => "Insuficiencia cardiaca cr&#243;nica"
            3 => "Prevalencia"
            4 => "Incidencia"
            5 => "Estimaci&#243;n"
          ]
        ]
      ]
      "en" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Keywords"
          "identificador" => "xpalclavsec988949"
          "palabras" => array:6 [
            0 => "Hyperkalaemia"
            1 => "Potassium"
            2 => "Chronic heart failure"
            3 => "Prevalence"
            4 => "Incidence"
            5 => "Estimate"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "tieneResumen" => true
    "resumen" => array:2 [
      "es" => array:3 [
        "titulo" => "Resumen"
        "resumen" => "<span id="abst0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0010">Antecedentes y objetivo</span><p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">La hiperpotasemia &#40;K<span class="elsevierStyleSup">&#43;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#8805;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>5&#44;5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmol&#47;l&#41; es un desequilibrio i&#243;nico grave cuando aparece en pacientes que padecen insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n deprimida &#40;ICFED&#41;&#44; ya que incrementa el riesgo de fibrilaci&#243;n ventricular&#46; No existen estimaciones del n&#250;mero de pacientes que sufren esta complicaci&#243;n&#46; El objetivo de este estudio fue estimar la prevalencia e incidencia de hiperpotasemia en pacientes con ICFED en Espa&#241;a&#46;</p></span> <span id="abst0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0015">Materiales y m&#233;todos</span><p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">A partir de una b&#250;squeda bibliogr&#225;fica sistem&#225;tica se calcul&#243; mediante un metaan&#225;lisis la prevalencia de ICFED<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleUnderline">&#60;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>40&#37; en poblaci&#243;n europea y norteamericana&#46; A partir de otra b&#250;squeda bibliogr&#225;fica sistem&#225;tica se calcul&#243; la prevalencia de hiperpotasemia en individuos con insuficiencia cardiaca&#44; as&#237; como su incidencia anual&#46; Considerando los anteriores valores y la pir&#225;mide de poblaci&#243;n espa&#241;ola en 2016 se estim&#243; el n&#250;mero de individuos con ICFED que presentan actualmente y que desarrollan cada a&#241;o hiperpotasemia en Espa&#241;a&#46;</p></span> <span id="abst0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0020">Resultados</span><p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Alrededor de 17&#46;100 individuos &#40;10&#46;000 hombres y 7&#46;100 mujeres&#41; de los 508&#46;000 pacientes con ICFED presentan hiperpotasemia en Espa&#241;a&#46; Asimismo&#44; unos 14&#46;900 pacientes con ICFED &#40;9&#46;500 hombres y 5&#46;400 mujeres&#41; la desarrollan cada a&#241;o&#46;</p></span> <span id="abst0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0025">Conclusiones</span><p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Aproximadamente uno de cada 30 pacientes con ICFED presenta valores plasm&#225;ticos de potasio por encima de 5&#44;5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmol&#47;l&#46;</p></span>"
        "secciones" => array:4 [
          0 => array:2 [
            "identificador" => "abst0005"
            "titulo" => "Antecedentes y objetivo"
          ]
          1 => array:2 [
            "identificador" => "abst0010"
            "titulo" => "Materiales y m&#233;todos"
          ]
          2 => array:2 [
            "identificador" => "abst0015"
            "titulo" => "Resultados"
          ]
          3 => array:2 [
            "identificador" => "abst0020"
            "titulo" => "Conclusiones"
          ]
        ]
      ]
      "en" => array:3 [
        "titulo" => "Abstract"
        "resumen" => "<span id="abst0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0035">Background and objectives</span><p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Hyperkalaemia &#40;K<span class="elsevierStyleSup">&#43;</span> levels<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#8805;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>5&#46;5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmol&#47;L&#41; is a severe ion imbalance that occurs in patients who have heart failure &#40;HF&#41; with reduced ejection fraction &#40;HFrEF&#41; and increases the risk of ventricular fibrillation&#46; Given that there are no estimates on the number of patients with this complication&#44; the aim of this study was to estimate the prevalence and incidence of hyperkalaemia in patients with HFrEF in Spain&#46;</p></span> <span id="abst0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0040">Material and methods</span><p id="spar0030" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Based on a systematic literature search and through a meta-analysis&#44; we calculated an HFrEF prevalence of &#8804;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>40&#37; in the European and U&#46;S&#46; population&#46; Based on another systematic literature search&#44; we calculated the prevalence of hyperkalaemia in patients with HF and its annual incidence rate&#46; Considering the previous values and the Spanish population pyramid in 2016&#44; we estimated the number of individuals with HFrEF who currently have hyperkalaemia and those who develop it each year in Spain&#46;</p></span> <span id="abst0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0045">Results</span><p id="spar0035" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Approximately 17&#44;100 &#40;10&#44;000 men and 7100 women&#41; of the 508&#44;000 patients with HFrEF in Spain have hyperkalaemia&#46; Furthermore&#44; approximately 14&#44;900 patients with HFrEF &#40;9500 men and 5400 women&#41; develop hyperkalaemia each year&#46;</p></span> <span id="abst0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle" id="sect0050">Conclusions</span><p id="spar0040" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Approximately 1 of every 30 patients with HFrEF has plasma potassium values &#62;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>5&#46;5 mmol&#47;L&#46;</p></span>"
        "secciones" => array:4 [
          0 => array:2 [
            "identificador" => "abst0025"
            "titulo" => "Background and objectives"
          ]
          1 => array:2 [
            "identificador" => "abst0030"
            "titulo" => "Material and methods"
          ]
          2 => array:2 [
            "identificador" => "abst0035"
            "titulo" => "Results"
          ]
          3 => array:2 [
            "identificador" => "abst0040"
            "titulo" => "Conclusions"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "multimedia" => array:5 [
      0 => array:7 [
        "identificador" => "fig0005"
        "etiqueta" => "Figura 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr1.jpeg"
            "Alto" => 5472
            "Ancho" => 4763
            "Tamanyo" => 1413779
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0045" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Metaan&#225;lisis de la prevalencia de insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n ventricular &#8804;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>40&#37; en hombres en diferentes franjas de edad de poblaci&#243;n general europea&#47;norteamericana&#46;</p>"
        ]
      ]
      1 => array:7 [
        "identificador" => "fig0010"
        "etiqueta" => "Figura 2"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr2.jpeg"
            "Alto" => 5418
            "Ancho" => 4763
            "Tamanyo" => 1367037
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0050" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Metaan&#225;lisis de la prevalencia de insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n ventricular &#8804;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>40&#37; en mujeres en diferentes franjas de edad de poblaci&#243;n general europea&#47;norteamericana&#46;</p>"
        ]
      ]
      2 => array:7 [
        "identificador" => "fig0015"
        "etiqueta" => "Figura 3"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr3.jpeg"
            "Alto" => 1066
            "Ancho" => 4763
            "Tamanyo" => 282906
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0055" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Metaan&#225;lisis de la prevalencia de hiperpotasemia &#40;K<span class="elsevierStyleSup">&#43;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#8805;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>5&#44;5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmol&#47;l&#41; en pacientes con insuficiencia cardiaca&#46;</p>"
        ]
      ]
      3 => array:8 [
        "identificador" => "tbl0005"
        "etiqueta" => "Tabla 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "detalles" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "at1"
            "detalle" => "Tabla "
            "rol" => "short"
          ]
        ]
        "tabla" => array:2 [
          "leyenda" => "<p id="spar0065" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">HK&#58; hiperpotasemia&#59; IC&#58; insuficiencia cardiaca&#59; ICFED&#58; insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n deprimida&#46;</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Sexo y edad&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">N&#46;&#176; &#40;2016&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Prevalencia<br>ICFED&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">N&#46;&#176; pacientes<br>ICFED&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Prevalencia<br>HK en IC&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">N&#46;&#176; pacientes<br>ICFED-HK&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="6" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">Hombres</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>45-54 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">3&#46;599&#46;237&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0058&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">20&#46;876&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0337&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">704&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>55-64 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#46;762&#46;924&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0217&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">59&#46;955&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0337&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#46;020&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>65-74 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#46;032&#46;554&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0448&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">91&#46;058&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0337&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">3&#46;069&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>75 o m&#225;s a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">1&#46;720&#46;925&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0720&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">123&#46;907&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0337&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">4&#46;176&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">Total</span></td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">9&#46;969&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="6" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="6" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">Mujeres</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>45-54 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">3&#46;573&#46;742&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0009&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">3&#46;216&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0337&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">108&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>55-64 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#46;879&#46;227&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0052&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">14&#46;972&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0337&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">505&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>65-74 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#46;291&#46;671&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0178&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">40&#46;792&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0337&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">1&#46;375&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>75 o m&#225;s a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#46;656&#46;231&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0578&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">153&#46;530&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0337&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">5&#46;174&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">Total</span></td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">7&#46;162&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">Hombres y mujeres&#44; total</span></td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">17&#46;131&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab1756982.png"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0060" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Estimaci&#243;n del n&#250;mero de pacientes con hiperpotasemia &#40;K<span class="elsevierStyleSup">&#43;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#8805;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>5&#44;5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mmol&#47;l&#41; e insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n ventricular &#8804;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>40&#37; en Espa&#241;a &#40;por grupos de edad y sexo&#41;</p>"
        ]
      ]
      4 => array:8 [
        "identificador" => "tbl0010"
        "etiqueta" => "Tabla 2"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "detalles" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "at2"
            "detalle" => "Tabla "
            "rol" => "short"
          ]
        ]
        "tabla" => array:2 [
          "leyenda" => "<p id="spar0075" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">HK&#58; hiperpotasemia&#59; IC&#58; insuficiencia cardiaca&#59; ICFED&#58; insuficiencia cardiaca con fracci&#243;n de eyecci&#243;n deprimida&#46;</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Sexo y edad&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black"><span class="elsevierStyleItalic">N</span> &#40;2016&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Prevalencia<br>ICFED&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">N&#46;&#176; pacientes<br>ICFED&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">Incidencia<br>HK en IC&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th><th class="td" title="table-head  " align="left" valign="top" scope="col" style="border-bottom: 2px solid black">N&#46;&#176; nuevos casos ICFED-HK&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</th></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="6" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">Hombres</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>45-54 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">3&#46;599&#46;237&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0058&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">20&#46;876&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">1&#44;97 &#40;45-49&#41;&#59; 2&#44;21 &#40;50-54&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">435&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>55-64 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#46;762&#46;924&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0217&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">59&#46;955&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#44;21 &#40;55-59&#41;&#59; 3&#44;16 &#40;60-64&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">1&#46;582&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>65-74 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#46;032&#46;554&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0448&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">91&#46;058&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">3&#44;16 &#40;65-69&#41;&#59; 3&#44;58 &#40;70-74&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">3&#46;050&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>75 o m&#225;s a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">1&#46;720&#46;925&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0720&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">123&#46;907&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">3&#44;58 &#40;75-79&#41;&#58; 3&#44;62 &#40;80&#43;&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">4&#46;466&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">Total</span></td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">9&#46;533&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="6" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="6" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">Mujeres</span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>45-54 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">3&#46;573&#46;742&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0009&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">3&#46;216&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">1&#44;43 &#40;45-49&#41;&#59; 1&#44;61 &#40;50-54&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">49&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>55-64 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#46;879&#46;227&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0052&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">14&#46;972&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">1&#44;61 &#40;55-59&#41;&#59; 2&#44;30 &#40;60-64&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">289&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>65-74 a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#46;291&#46;671&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0178&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">40&#46;792&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#44;30 &#40;60-64&#41;&#59; 2&#44;60 &#40;65-69&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">995&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td-with-role" title="table-entry ; entry_with_role_rowhead " align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>75 o m&#225;s a&#241;os&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#46;656&#46;231&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">0&#44;0578&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">153&#46;530&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">2&#44;60 &#40;70-74&#41;&#59; 2&#44;63 &#40;80&#43;&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">4&#46;023&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">Total</span></td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">5&#46;356&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="table-entry  " colspan="5" align="left" valign="top"><span class="elsevierStyleItalic">Hombres y mujeres&#44; total</span></td><td class="td" title="table-entry  " align="left" valign="top">14&#46;889&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab1756981.png"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0070" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Estimaci&#243;n del n&#250;mero de pacientes con insuficiencia cardiaca y fracci&#243;n de eyecci&#243;n ventricular &#8804;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>40&#37; que desarrollar&#225;n hiperpotasemia &#40;K<span class="elsevierStyleSup">&#43;</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>&#8805;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>5&#44;5 mmol&#47;l&#41; cada a&#241;o en Espa&#241;a &#40;por grupos de edad y sexo&#41;</p>"
        ]
      ]
    ]
    "bibliografia" => array:2 [
      "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
      "seccion" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "identificador" => "bibs0015"
          "bibliografiaReferencia" => array:26 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "bib0135"
              "etiqueta" => "1"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Hyperkalemia in heart failure"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "C&#46;M&#46;S&#46; Sarwar"
                            1 => "L&#46; Papadimitriou"
                            2 => "B&#46; Pitt"
                            3 => "I&#46; Pi&#241;a"
                            4 => "F&#46; Zannad"
                            5 => "S&#46;D&#46; Anker"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.jacc.2016.06.060"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Am Coll Cardiol"
                        "fecha" => "2016"
                        "volumen" => "68"
                        "paginaInicial" => "1575"
                        "paginaFinal" => "1589"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27687200"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "bib0140"
              "etiqueta" => "2"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Hyperkalemia among hospitalized patients and association between duration of hyperkalemia and outcomes"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46; Khanagavi"
                            1 => "T&#46; Gupta"
                            2 => "W&#46;S&#46; Aronow"
                            3 => "T&#46; Shah"
                            4 => "J&#46; Garg"
                            5 => "C&#46; Ahn"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.5114/aoms.2014.42577"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Arch Med Sci"
                        "fecha" => "2014"
                        "volumen" => "10"
                        "paginaInicial" => "251"
                        "paginaFinal" => "257"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24904657"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "bib0145"
              "etiqueta" => "3"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Predictors of hyperkalemia and death in patients with cardiac and renal disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "N&#46; Jain"
                            1 => "S&#46; Kotla"
                            2 => "B&#46;B&#46; Little"
                            3 => "R&#46;A&#46; Weideman"
                            4 => "E&#46;S&#46; Brilakis"
                            5 => "R&#46;F&#46; Reilly"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.amjcard.2012.01.367"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Cardiol"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "109"
                        "paginaInicial" => "1510"
                        "paginaFinal" => "1513"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22342847"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            3 => array:3 [
              "identificador" => "bib0150"
              "etiqueta" => "4"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Severe hyperkalemia requiring hospitalization&#58; predictors of mortality"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "J&#46;N&#46; An"
                            1 => "J&#46;P&#46; Lee"
                            2 => "H&#46;J&#46; Jeon"
                            3 => "D&#46;H&#46; Kim"
                            4 => "Y&#46;K&#46; Oh"
                            5 => "Y&#46;S&#46; Kim"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1186/cc11872"
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "Crit Care"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "16"
                        "paginaInicial" => "R225"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23171442"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            4 => array:3 [
              "identificador" => "bib0155"
              "etiqueta" => "5"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Acute and chronic cardiovascular effects of hyperkalemia&#58; New insights into prevention and clinical management"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "P&#46;A&#46; McCullough"
                            1 => "T&#46;M&#46; Beaver"
                            2 => "E&#46; Bennett-Guerrero"
                            3 => "M&#46; Emmett"
                            4 => "G&#46;C&#46; Fonarow"
                            5 => "A&#46; Goyal"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Cardiovasc Med"
                        "fecha" => "2014"
                        "volumen" => "15"
                        "paginaInicial" => "11"
                        "paginaFinal" => "23"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24762462"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            5 => array:3 [
              "identificador" => "bib0160"
              "etiqueta" => "6"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Potassium lowering agents&#58; Recommendations for physician and patient education&#44; treatment reappraisal&#44; and serial monitoring of potassium in patients with chronic hyperkalemia"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "B&#46; Pitt"
                            1 => "P&#46; Rossignol"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.phrs.2016.07.032"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Pharmacol Res"
                        "fecha" => "2017"
                        "volumen" => "118"
                        "paginaInicial" => "2"
                        "paginaFinal" => "4"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27468650"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            6 => array:3 [
              "identificador" => "bib0165"
              "etiqueta" => "7"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Emergency management of severe hyperkalemia&#58; Guideline for best practice and opportunities for the future"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "P&#46; Rossignol"
                            1 => "M&#46; Legrand"
                            2 => "M&#46; Kosiborod"
                            3 => "S&#46;M&#46; Hollenberg"
                            4 => "W&#46;F&#46; Peacock"
                            5 => "M&#46; Emmett"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.phrs.2016.09.039"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Pharmacol Res"
                        "fecha" => "2016"
                        "volumen" => "113"
                        "paginaInicial" => "585"
                        "paginaFinal" => "591"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27693804"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            7 => array:3 [
              "identificador" => "bib0170"
              "etiqueta" => "8"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Hyperkalemia in patients with heart failure&#58; Incidence&#44; prevalence&#44; and management"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "A&#46;S&#46; Desai"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Curr Heart Fail Rep"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "6"
                        "paginaInicial" => "272"
                        "paginaFinal" => "280"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19948096"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            8 => array:3 [
              "identificador" => "bib0175"
              "etiqueta" => "9"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Adecuaci&#243;n en Espa&#241;a a las recomendaciones terap&#233;uticas de la gu&#237;a de la ESC sobre insuficiencia cardiaca&#58; <span class="elsevierStyleItalic">ESC Heart Failure Long-term Registry</span>"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46;G&#46; Crespo-Leiro"
                            1 => "J&#46; Segovia-Cubero"
                            2 => "J&#46; Gonz&#225;lez-Costello"
                            3 => "A&#46; Bayes-Genis"
                            4 => "S&#46; L&#243;pez-Fern&#225;ndez"
                            5 => "E&#46; Roig"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.rec.2015.03.008"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Esp Cardiol"
                        "fecha" => "2015"
                        "volumen" => "68"
                        "paginaInicial" => "785"
                        "paginaFinal" => "793"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26003504"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            9 => array:3 [
              "identificador" => "bib0180"
              "etiqueta" => "10"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Prevalencia de la insuficiencia cardiaca en la poblaci&#243;n general espa&#241;ola mayor de 45 a&#241;os&#46; Estudio PRICE"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Anguita-S&#225;nchez"
                            1 => "M&#46;G&#46; Crespo-Leiro"
                            2 => "E&#46; de Teresa-Galv&#225;n"
                            3 => "M&#46; Jim&#233;nez-Navarro"
                            4 => "L&#46; Alonso-Pulp&#243;n"
                            5 => "J&#46; Mu&#241;iz-Garc&#237;a"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Esp Cardiol"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "61"
                        "paginaInicial" => "1041"
                        "paginaFinal" => "1049"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18817680"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            10 => array:3 [
              "identificador" => "bib0185"
              "etiqueta" => "11"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Epidemiolog&#237;a de la insuficiencia cardiaca en Espa&#241;a en los &#250;ltimos 20 a&#241;os"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "I&#46; Sayago-Silva"
                            1 => "F&#46; Garc&#237;a-L&#243;pez"
                            2 => "J&#46; Segovia-Cubero"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.rec.2013.03.012"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Esp Cardiol"
                        "fecha" => "2013"
                        "volumen" => "66"
                        "paginaInicial" => "649"
                        "paginaFinal" => "656"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24776334"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            11 => array:3 [
              "identificador" => "bib0190"
              "etiqueta" => "12"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Diagn&#243;stico y tratamiento de la insuficiencia card&#237;aca diast&#243;lica"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "M&#46; Anguita-S&#225;nchez"
                            1 => "S&#46; Ojeda-Pineda"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Esp Cardiol"
                        "fecha" => "2004"
                        "volumen" => "57"
                        "paginaInicial" => "570"
                        "paginaFinal" => "575"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15225503"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            12 => array:3 [
              "identificador" => "bib0195"
              "etiqueta" => "13"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Prevalence of heart failure and left ventricular dysfunction in the general population&#59; The Rotterdam Study"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "A&#46; Mosterd"
                            1 => "A&#46;W&#46; Hoes"
                            2 => "M&#46;C&#46; de Bruyne"
                            3 => "J&#46;W&#46; Deckers"
                            4 => "D&#46;T&#46; Linker"
                            5 => "A&#46; Hofman"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Heart J"
                        "fecha" => "1999"
                        "volumen" => "20"
                        "paginaInicial" => "447"
                        "paginaFinal" => "455"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10213348"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            13 => array:3 [
              "identificador" => "bib0200"
              "etiqueta" => "14"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Prevalence of left-ventricular systolic dysfunction and heart failure in the Echocardiographic Heart of England Screening study&#58; A population based study"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46; Davies"
                            1 => "F&#46; Hobbs"
                            2 => "R&#46; Davis"
                            3 => "J&#46; Kenkre"
                            4 => "A&#46;K&#46; Roalfe"
                            5 => "R&#46; Hare"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Lancet"
                        "fecha" => "2001"
                        "volumen" => "358"
                        "paginaInicial" => "439"
                        "paginaFinal" => "444"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11513906"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            14 => array:3 [
              "identificador" => "bib0205"
              "etiqueta" => "15"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Burden of systolic and diastolic ventricular dysfunction in the community&#58; Appreciating the scope of the heart failure epidemic"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46;M&#46; Redfield"
                            1 => "S&#46;J&#46; Jacobsen"
                            2 => "J&#46;C&#46; Burnett"
                            3 => "D&#46;W&#46; Mahoney"
                            4 => "K&#46;R&#46; Bailey"
                            5 => "R&#46;J&#46; Rodeheffer"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:7 [
                        "tituloSerie" => "JAMA"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "289"
                        "paginaInicial" => "194"
                        "paginaFinal" => "202"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12517230"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S1470204514701834"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "14702045"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            15 => array:3 [
              "identificador" => "bib0210"
              "etiqueta" => "16"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Heart failure in Eastern Veneto&#58; Prevalence&#44; hospitalization rate&#44; adherence to guidelines and social costs"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "R&#46; Valle"
                            1 => "R&#46; Baccichetto"
                            2 => "S&#46; Barro"
                            3 => "A&#46; Calderan"
                            4 => "E&#46; Carbonieri"
                            5 => "M&#46; Chinellato"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.4081/monaldi.2006.542"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Monaldi Arch Chest Dis"
                        "fecha" => "2006"
                        "volumen" => "66"
                        "paginaInicial" => "63"
                        "paginaFinal" => "74"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17125047"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            16 => array:3 [
              "identificador" => "bib0215"
              "etiqueta" => "17"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Prevalence of symptomatic heart failure with reduced and with normal ejection fraction in an elderly general population-The CARLA Study"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "D&#46; Tiller"
                            1 => "M&#46; Russ"
                            2 => "K&#46;H&#46; Greiser"
                            3 => "S&#46; Nuding"
                            4 => "H&#46; Ebelt"
                            5 => "A&#46; Kluttig"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1371/journal.pone.0059225"
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "PLoS One"
                        "fecha" => "2013"
                        "volumen" => "8"
                        "paginaInicial" => "e59225"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/23555000"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            17 => array:3 [
              "identificador" => "bib0220"
              "etiqueta" => "18"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Meta&#58; An R package for meta-analysis"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "G&#46; Schwarzer"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "R News"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "7"
                        "paginaInicial" => "40"
                        "paginaFinal" => "45"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            18 => array:3 [
              "identificador" => "bib0225"
              "etiqueta" => "19"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:1 [
                  "referenciaCompleta" => "Instituto Nacional de Estad&#237;stica&#46; Cifras de poblaci&#243;n residente en Espa&#241;a&#46; 2016 &#91;consultado 1 Sept 2017&#93;&#46; Disponible en&#58; <a id="intr0005" class="elsevierStyleInterRef" href="http://www.ine.es/dyngs/INEbase/es/operacion.htm?c=Estadistica_C%26cid=1254736176951%26menu=ultiDatos%26idp=1254735572981">http&#58;&#47;&#47;www&#46;ine&#46;es&#47;dyngs&#47;INEbase&#47;es&#47;operacion&#46;htm&#63;c&#61;Estadistica&#95;C&#38;cid&#61;1254736176951&#38;menu&#61;ultiDatos&#38;idp&#61;1254735572981</a>"
                ]
              ]
            ]
            19 => array:3 [
              "identificador" => "bib0230"
              "etiqueta" => "20"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Serum potassium levels and outcome in patients with chronic heart failure"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "S&#46; Hoss"
                            1 => "Y&#46; Elizur"
                            2 => "D&#46; Luria"
                            3 => "A&#46; Keren"
                            4 => "C&#46; Lotan"
                            5 => "I&#46; Gotsman"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.amjcard.2016.08.078"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Cardiol"
                        "fecha" => "2016"
                        "volumen" => "118"
                        "paginaInicial" => "1868"
                        "paginaFinal" => "1874"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27726855"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            20 => array:3 [
              "identificador" => "bib0235"
              "etiqueta" => "21"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "European Society of Cardiology Heart Failure Long-Term Registry &#40;ESC-HF-LT&#41;&#58; 1-year follow-up outcomes and differences across regions"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "M&#46;G&#46; Crespo-Leiro"
                            1 => "S&#46;D&#46; Anker"
                            2 => "A&#46;P&#46; Maggioni"
                            3 => "A&#46;J&#46; Coats"
                            4 => "G&#46; Filippatos"
                            5 => "F&#46; Ruschitzka"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1002/ejhf.566"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur J Heart Fail"
                        "fecha" => "2016"
                        "volumen" => "18"
                        "paginaInicial" => "613"
                        "paginaFinal" => "625"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27324686"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            21 => array:3 [
              "identificador" => "bib0240"
              "etiqueta" => "22"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Impact of hyperkalaemia definition on incidence assessment&#58; Implications for epidemiological research based on a large cohort study in newly diagnosed heart failure patients in primary care"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "M&#46; Mart&#237;n-P&#233;rez"
                            1 => "A&#46; Ruig&#243;mez"
                            2 => "A&#46; Michel"
                            3 => "L&#46;A&#46; Garc&#237;a Rodr&#237;guez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1186/s12875-016-0448-5"
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "BMC Fam Pract"
                        "fecha" => "2016"
                        "volumen" => "17"
                        "paginaInicial" => "51"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27145981"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            22 => array:3 [
              "identificador" => "bib0245"
              "etiqueta" => "23"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Effect of patiromer on serum potassium level in patients with hyperkalemia and diabetic kidney disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "G&#46;L&#46; Bakris"
                            1 => "B&#46; Pitt"
                            2 => "M&#46;R&#46; Weir"
                            3 => "M&#46;W&#46; Freeman"
                            4 => "M&#46;R&#46; Mayo"
                            5 => "D&#46; Garza"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1001/jama.2015.7446"
                      "Revista" => array:5 [
                        "tituloSerie" => "JAMA"
                        "fecha" => "2015"
                        "volumen" => "314"
                        "paginaInicial" => "151"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26172895"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            23 => array:3 [
              "identificador" => "bib0250"
              "etiqueta" => "24"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Evaluation of the efficacy and safety of RLY5016&#44; a polymeric potassium binder&#44; in a double-blind&#44; placebo-controlled study in patients with chronic heart failure &#40;the PEARL-HF&#41; trial"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "B&#46; Pitt"
                            1 => "S&#46;D&#46; Anker"
                            2 => "D&#46;A&#46; Bushinsky"
                            3 => "D&#46;W&#46; Kitzman"
                            4 => "F&#46; Zannad"
                            5 => "I&#46;Z&#46; Huang"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1093/eurheartj/ehq502"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur Heart J"
                        "fecha" => "2011"
                        "volumen" => "32"
                        "paginaInicial" => "820"
                        "paginaFinal" => "828"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21208974"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            24 => array:3 [
              "identificador" => "bib0255"
              "etiqueta" => "25"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:1 [
                  "referenciaCompleta" => "US Food &#38; Drug Administration&#46; The drug development process-step 3&#58; Clinical Research&#46; 2017 &#91;consultado 1 Sept 2017&#93;&#46; Disponible en&#58; <a id="intr0010" class="elsevierStyleInterRef" href="https://www.fda.gov/forpatients/approvals/drugs/ucm405622.htm">https&#58;&#47;&#47;www&#46;fda&#46;gov&#47;forpatients&#47;approvals&#47;drugs&#47;ucm405622&#46;htm</a>&#46;"
                ]
              ]
            ]
            25 => array:3 [
              "identificador" => "bib0260"
              "etiqueta" => "26"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Frequency and predictors of hyperkalemia in patients &#8805;<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>60 years of age with heart failure undergoing intense medical therapy"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "S&#46; Muzzarelli"
                            1 => "M&#46;T&#46; Maeder"
                            2 => "S&#46; Toggweiler"
                            3 => "H&#46; Rickli"
                            4 => "F&#46; Nietlispach"
                            5 => "B&#46; Julius"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.amjcard.2011.10.027"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Am J Cardiol"
                        "fecha" => "2012"
                        "volumen" => "109"
                        "paginaInicial" => "693"
                        "paginaFinal" => "698"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22152974"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
  ]
  "idiomaDefecto" => "es"
  "url" => "/00142565/0000021800000005/v1_201805300407/S0014256518300262/v1_201805300407/es/main.assets"
  "Apartado" => array:4 [
    "identificador" => "1067"
    "tipo" => "SECCION"
    "es" => array:2 [
      "titulo" => "Revisiones"
      "idiomaDefecto" => true
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
  ]
  "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/00142565/0000021800000005/v1_201805300407/S0014256518300262/v1_201805300407/es/main.pdf?idApp=WRCEE&text.app=https://www.revclinesp.es/"
  "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256518300262?idApp=WRCEE"
]
Share
Journal Information
Vol. 218. Issue 5.
Pages 253-260 (June - July 2018)
Share
Share
Download PDF
More article options
Vol. 218. Issue 5.
Pages 253-260 (June - July 2018)
Revisión
Prevalencia e incidencia de hiperpotasemia en población española con insuficiencia cardiaca con fracción de eyección deprimida: revisión sistemática y relevancia poblacional
Prevalence and incidence of hyperkalaemia in the Spanish population with heart failure with reduced ejection fraction: a systematic review and populational relevance
Á. Hernáeza,b, J.F. Delgadoc,d, J. Cincad,e, F. Fernández-Avilésd,f, J. Marrugatd,g,
Corresponding author
jmarrugat@imim.es

Autor para correspondencia.
a Grupo de investigación en Riesgo Cardiovascular y Nutrición-REGICOR, Institut Hospital d’Investigacions Mèdiques IMIM, Barcelona, España
b CIBER de Fisiopatología de la Obesidad y Nutrición (CIBEROBN), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, España
c Fundación Investigación i+12, Servicio de Cardiología, Hospital Universitario 12 de Octubre, Facultad de Medicina, Universidad Complutense de Madrid, Madrid, España
d CIBER de Enfermedades Cardiovasculares (CIBERCV), Instituto de Salud Carlos III, Madrid, España
e Servicio de Cardiología, Hospital de la Santa Creu i Sant Pau, Universitat Autònoma de Barcelona, Barcelona, España
f Departamento de Cardiología, Instituto de Investigación Sanitaria Hospital General Universitario Gregorio Marañón, Madrid, España
g Grupo de investigación en Epidemiología y Genética Cardiovascular-REGICOR, Institut Hospital d’Investigacions Mèdiques IMIM, Barcelona, España
Article information
Abstract
Full Text
Bibliography
Download PDF
Statistics
Figures (3)
Show moreShow less
Tables (2)
Tabla 1. Estimación del número de pacientes con hiperpotasemia (K+≥5,5mmol/l) e insuficiencia cardiaca con fracción de eyección ventricular ≤40% en España (por grupos de edad y sexo)
Tabla 2. Estimación del número de pacientes con insuficiencia cardiaca y fracción de eyección ventricular ≤40% que desarrollarán hiperpotasemia (K+≥5,5 mmol/l) cada año en España (por grupos de edad y sexo)
Show moreShow less
Resumen
Antecedentes y objetivo

La hiperpotasemia (K+5,5mmol/l) es un desequilibrio iónico grave cuando aparece en pacientes que padecen insuficiencia cardiaca con fracción de eyección deprimida (ICFED), ya que incrementa el riesgo de fibrilación ventricular. No existen estimaciones del número de pacientes que sufren esta complicación. El objetivo de este estudio fue estimar la prevalencia e incidencia de hiperpotasemia en pacientes con ICFED en España.

Materiales y métodos

A partir de una búsqueda bibliográfica sistemática se calculó mediante un metaanálisis la prevalencia de ICFED<40% en población europea y norteamericana. A partir de otra búsqueda bibliográfica sistemática se calculó la prevalencia de hiperpotasemia en individuos con insuficiencia cardiaca, así como su incidencia anual. Considerando los anteriores valores y la pirámide de población española en 2016 se estimó el número de individuos con ICFED que presentan actualmente y que desarrollan cada año hiperpotasemia en España.

Resultados

Alrededor de 17.100 individuos (10.000 hombres y 7.100 mujeres) de los 508.000 pacientes con ICFED presentan hiperpotasemia en España. Asimismo, unos 14.900 pacientes con ICFED (9.500 hombres y 5.400 mujeres) la desarrollan cada año.

Conclusiones

Aproximadamente uno de cada 30 pacientes con ICFED presenta valores plasmáticos de potasio por encima de 5,5mmol/l.

Palabras clave:
Hiperpotasemia
Potasio
Insuficiencia cardiaca crónica
Prevalencia
Incidencia
Estimación
Abstract
Background and objectives

Hyperkalaemia (K+ levels5.5mmol/L) is a severe ion imbalance that occurs in patients who have heart failure (HF) with reduced ejection fraction (HFrEF) and increases the risk of ventricular fibrillation. Given that there are no estimates on the number of patients with this complication, the aim of this study was to estimate the prevalence and incidence of hyperkalaemia in patients with HFrEF in Spain.

Material and methods

Based on a systematic literature search and through a meta-analysis, we calculated an HFrEF prevalence of ≤40% in the European and U.S. population. Based on another systematic literature search, we calculated the prevalence of hyperkalaemia in patients with HF and its annual incidence rate. Considering the previous values and the Spanish population pyramid in 2016, we estimated the number of individuals with HFrEF who currently have hyperkalaemia and those who develop it each year in Spain.

Results

Approximately 17,100 (10,000 men and 7100 women) of the 508,000 patients with HFrEF in Spain have hyperkalaemia. Furthermore, approximately 14,900 patients with HFrEF (9500 men and 5400 women) develop hyperkalaemia each year.

Conclusions

Approximately 1 of every 30 patients with HFrEF has plasma potassium values >5.5 mmol/L.

Keywords:
Hyperkalaemia
Potassium
Chronic heart failure
Prevalence
Incidence
Estimate

Article

These are the options to access the full texts of the publication Revista Clínica Española (English Edition)
Member
Si es usted socio de FESEMI siga los siguientes pasos:

Diríjase desde aquí a la web de la >>>FESEMI<<< e inicie sesión mediante el formulario que se encuentra en la barra superior, pulsando sobre el candado.

Una vez autentificado, en la misma web de FESEMI, en el menú superior, elija la opción deseada.

>>>FESEMI<<<

Subscriber
Subscriber

If you already have your login data, please click here .

If you have forgotten your password you can you can recover it by clicking here and selecting the option “I have forgotten my password”
Subscribe
Subscribe to

Revista Clínica Española (English Edition)

Purchase
Purchase article

Purchasing article the PDF version will be downloaded

Price 19.34 €

Purchase now
Contact
Phone for subscriptions and reporting of errors
From Monday to Friday from 9 a.m. to 6 p.m. (GMT + 1) except for the months of July and August which will be from 9 a.m. to 3 p.m.
Calls from Spain
932 415 960
Calls from outside Spain
+34 932 415 960
Email
Idiomas
Revista Clínica Española (English Edition)