se ha leído el artículo
array:24 [ "pii" => "S0014256511003560" "issn" => "00142565" "doi" => "10.1016/j.rce.2011.06.005" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2011-11-01" "aid" => "450" "copyright" => "Elsevier España, S.L." "copyrightAnyo" => "2011" "documento" => "article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "sco" "cita" => "Rev Clin Esp. 2011;211:511-6" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 1080 "formatos" => array:2 [ "HTML" => 695 "PDF" => 385 ] ] "itemSiguiente" => array:18 [ "pii" => "S0014256511003651" "issn" => "00142565" "doi" => "10.1016/j.rce.2011.06.013" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2011-11-01" "aid" => "459" "copyright" => "Elsevier España, S.L." "documento" => "simple-article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "edi" "cita" => "Rev Clin Esp. 2011;211:517-9" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 700 "formatos" => array:2 [ "HTML" => 438 "PDF" => 262 ] ] "es" => array:10 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>" "titulo" => "El paradigma de las fracturas osteoporóticas del varón y la mujer" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "517" "paginaFinal" => "519" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "The paradigm of osteoporotic fractures of the male and female" ] ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "F. Hawkins Carranza" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "F." "apellidos" => "Hawkins Carranza" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256511003651?idApp=WRCEE" "url" => "/00142565/0000021100000010/v1_201302081105/S0014256511003651/v1_201302081105/es/main.assets" ] "itemAnterior" => array:18 [ "pii" => "S001425651100261X" "issn" => "00142565" "doi" => "10.1016/j.rce.2011.04.006" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2011-11-01" "aid" => "417" "copyright" => "Elsevier España, S.L." "documento" => "article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "fla" "cita" => "Rev Clin Esp. 2011;211:504-10" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 2049 "formatos" => array:2 [ "HTML" => 1369 "PDF" => 680 ] ] "es" => array:12 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Original</span>" "titulo" => "Comorbilidad, discapacidad y mortalidad en pacientes pluripatológicos con enfermedad pulmonar obstructiva crónica" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "tieneResumen" => array:2 [ 0 => "es" 1 => "en" ] "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "504" "paginaFinal" => "510" ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Comorbidity, discapacity and mortality in patients with multiple conditions and chronic obstructive pulmonary disease" ] ] "contieneResumen" => array:2 [ "es" => true "en" => true ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "J. Díez Manglano, M. Bernabeu-Wittel, A. Escalera-Zalvide, M. Sánchez-Ledesma, A. Mora-Rufete, D. Nieto-Martín, J. Barbé Gil-Ortega, L. Moreno-Gaviño" "autores" => array:9 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "J." "apellidos" => "Díez Manglano" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "M." "apellidos" => "Bernabeu-Wittel" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "A." "apellidos" => "Escalera-Zalvide" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "M." "apellidos" => "Sánchez-Ledesma" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "A." "apellidos" => "Mora-Rufete" ] 5 => array:2 [ "nombre" => "D." "apellidos" => "Nieto-Martín" ] 6 => array:2 [ "nombre" => "J." "apellidos" => "Barbé Gil-Ortega" ] 7 => array:2 [ "nombre" => "L." "apellidos" => "Moreno-Gaviño" ] 8 => array:1 [ "colaborador" => "en representación de los investigadores del proyecto PROFUND" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S001425651100261X?idApp=WRCEE" "url" => "/00142565/0000021100000010/v1_201302081105/S001425651100261X/v1_201302081105/es/main.assets" ] "asociados" => array:1 [ 0 => array:17 [ "pii" => "S001425651100378X" "issn" => "00142565" "doi" => "10.1016/j.rce.2011.07.009" "estado" => "S300" "fechaPublicacion" => "2011-12-01" "aid" => "472" "documento" => "simple-article" "crossmark" => 0 "subdocumento" => "err" "cita" => "Rev Clin Esp. 2011;211:614" "abierto" => array:3 [ "ES" => false "ES2" => false "LATM" => false ] "gratuito" => false "lecturas" => array:2 [ "total" => 574 "formatos" => array:2 [ "HTML" => 340 "PDF" => 234 ] ] "es" => array:9 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Fe de errores</span>" "titulo" => "Fe de errores de «Catabolismo muscular en pacientes con enfermedad pulmonar obstructiva crónica»" "tienePdf" => "es" "tieneTextoCompleto" => "es" "paginas" => array:1 [ 0 => array:1 [ "paginaInicial" => "614" ] ] "contieneTextoCompleto" => array:1 [ "es" => true ] "contienePdf" => array:1 [ "es" => true ] "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "autoresLista" => "P. Montenegro Álvarez de Tejera, M.A. Cabanes-Mariscal, C. Gutiérrez-Ortega, J. Medina Font, M.C. Villa-Corbatón, J. Gómez de Terreros" "autores" => array:6 [ 0 => array:2 [ "nombre" => "P." "apellidos" => "Montenegro Álvarez de Tejera" ] 1 => array:2 [ "nombre" => "M.A." "apellidos" => "Cabanes-Mariscal" ] 2 => array:2 [ "nombre" => "C." "apellidos" => "Gutiérrez-Ortega" ] 3 => array:2 [ "nombre" => "J." "apellidos" => "Medina Font" ] 4 => array:2 [ "nombre" => "M.C." "apellidos" => "Villa-Corbatón" ] 5 => array:2 [ "nombre" => "J." "apellidos" => "Gómez de Terreros" ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S001425651100378X?idApp=WRCEE" "url" => "/00142565/0000021100000011/v1_201302081107/S001425651100378X/v1_201302081107/es/main.assets" ] ] "es" => array:18 [ "idiomaDefecto" => true "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Original Breve</span>" "titulo" => "Catabolismo muscular en pacientes con enfermedad pulmonar obstructiva crónica" "tieneTextoCompleto" => true "paginas" => array:1 [ 0 => array:2 [ "paginaInicial" => "511" "paginaFinal" => "516" ] ] "autores" => array:1 [ 0 => array:4 [ "autoresLista" => "P. Montenegro Álvarez de Tejera, M.A. Cabanes-Mariscal, C. Gutiérrez-Ortega, J. Medina Font, M.C. Villa-Corbatón, J. Gómez de Terreros" "autores" => array:6 [ 0 => array:4 [ "nombre" => "P." "apellidos" => "Montenegro Álvarez de Tejera" "email" => array:1 [ 0 => "pmonalv@oc.mde" ] "referencia" => array:2 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] 1 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">¿</span>" "identificador" => "cor0005" ] ] ] 1 => array:3 [ "nombre" => "M.A." "apellidos" => "Cabanes-Mariscal" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] ] ] 2 => array:3 [ "nombre" => "C." "apellidos" => "Gutiérrez-Ortega" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] ] ] 3 => array:3 [ "nombre" => "J." "apellidos" => "Medina Font" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] ] ] 4 => array:3 [ "nombre" => "M.C." "apellidos" => "Villa-Corbatón" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>" "identificador" => "aff0010" ] ] ] 5 => array:3 [ "nombre" => "J." "apellidos" => "Gómez de Terreros" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>" "identificador" => "aff0010" ] ] ] ] "afiliaciones" => array:2 [ 0 => array:3 [ "entidad" => "Centro de instrucción de Medicina Aeroespacial-CIMA, Hospital Central de la Defensa Gómez Ulla, Madrid, España" "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>" "identificador" => "aff0005" ] 1 => array:3 [ "entidad" => "Facultad de Medicina, Universidad Complutense de Madrid, Hospital Central de la Defensa Gómez Ulla, Madrid, España" "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>" "identificador" => "aff0010" ] ] "correspondencia" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "cor0005" "etiqueta" => "⁎" "correspondencia" => "Autor para correspondencia." ] ] ] ] "titulosAlternativos" => array:1 [ "en" => array:1 [ "titulo" => "Muscle catabolism in patients with chronic obstructive pulmonary disease" ] ] "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><elsevierMultimedia ident="tb0005"></elsevierMultimedia></p><span id="sec0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Introducción</span><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La enfermedad pulmonar obstructiva crónica (EPOC) es la causa de muerte de más rápido crecimiento en los países con economías desarrolladas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>. Desde el punto de vista económico se ha estimado que el coste anual en España de la EPOC es de unos 238 millones de euros, y ocasiona casi un 35% de las incapacidades laborales definitivas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>. La gravedad de la EPOC se valora clásicamente por la obstrucción al flujo aéreo (flujo espiratorio forzado en el primer segundo, FEV1)<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0015"><span class="elsevierStyleSup">3</span></a>. La EPOC se considera una enfermedad sistémica inflamatoria crónica<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0020"><span class="elsevierStyleSup">4</span></a> que afecta a diferentes órganos y sistemas con importante repercusión en el estado nutricional<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0025"><span class="elsevierStyleSup">5</span></a>, composición corporal y función muscular<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0030"><span class="elsevierStyleSup">6</span></a><span class="elsevierStyleSup">,</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0035"><span class="elsevierStyleSup">7</span></a>. Estos hechos se aprecian en estadios tempranos de la enfermedad<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8</span></a> y son independientes de la función pulmonar y de la edad<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">9,10</span></a>. La alteración de la función muscular se asocia a un mal pronóstico, con aumento de la morbimortalidad y peor calidad de vida, lo que acentúa el interés por su evaluación<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0055"><span class="elsevierStyleSup">11–13</span></a>.</p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En la EPOC se produce un desequilibrio metabólico que favorece el catabolismo muscular<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a>, con predominio de la destrucción sobre la síntesis por un incremento del <span class="elsevierStyleItalic">turnover</span> proteico total. Este desequilibrio se puede demostrar mediante la medición de 5-rybosyl uracilo o pseudouridina, un metabolito urinario estable del RNA, que ha venido siendo «utilizado como un índice de la destrucción de las proteínas celulares»<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>. La excreción de pseudouridina se ha utilizado en otras afecciones que cursan con una marcada inflamación sistémica<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15–19</span></a>.</p><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En este trabajo hemos examinado la posible relación entre el catabolismo muscular y los estadios evolutivos de la EPOC.</p><span id="sec0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Sujetos y métodos</span><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Este trabajo se fundamenta en un trabajo anterior<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0100"><span class="elsevierStyleSup">20</span></a>. Es un estudio descriptivo, transversal, de cuatro grupos de sujetos. La variable principal es la excreción de pseudouridina. Se calculó el tamaño muestral <span class="elsevierStyleItalic">a posteriori</span> mediante el programa Granmo, versión 7. Se requería un número mínimo de 20 individuos por grupo. En todos los grupos se incluyó un número superior a 20.</p><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El ámbito del estudio se circunscribió a la población del distrito de Argüelles de la Comunidad de Madrid. La selección de los individuos se realizó mediante muestreo consecutivo no probabilística; es decir, los sujetos fueron seleccionados a medida que acudían a una consulta particular de neumología, si cumplían los criterios de inclusión eran asignados a los grupos de EPOC o de bronquitis crónica por criterios clínicos. Los voluntarios sanos se obtuvieron de los acompañantes de los enfermos que consultaron. En todos ellos se descartó afección respiratoria y muscular mediante un exhaustivo estudio clínico y analítico La población estudiada se dividió en 4 grupos: sujetos sanos y pacientes con bronquitis crónica (BC), EPOC incipiente (estadios I y II de GOLD<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0105"><span class="elsevierStyleSup">21</span></a><span class="elsevierStyleItalic">[Global Initiative for Chronic Pulmonary Disease]</span>) y pacientes con EPOC avanzada (estadios III y IV de GOLD). Todos ellos se sometieron a un estudio clínico y analítico. Se recogió la historia de tabaquismo (cociente paquetes/año).</p><span id="sec0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Criterios de inclusión</span><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se exigió para ser considerado sano no haber padecido enfermedad ni haberla sufrido en los seis meses anteriores al estudio. Para el grupo con BC, se requirió que cumplieran los criterios de tos y expectoración sostenida durante tres meses, al menos durante dos años, sin patrón espirométrico de obstrucción de la vía aérea. Los grupos 3 y 4 estuvieron integrados por pacientes con EPOC en situación estable durante los últimos 6 meses, sin tratamiento estable con corticoides orales, y que no hubiesen padecido una enfermedad muscular activa o de carácter caquectizante. Se excluyeron los pacientes con insuficiencia renal.</p></span><span id="sec0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Criterios de exclusión</span><p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se excluyeron los sujetos sanos que padeciesen alguna afección orgánica, psicológica, dental, toma de fármacos o que mostraran cualquier alteración analítica fuera de los rangos admitidos como normales.</p><p id="par0060" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los pacientes fueron excluidos por presentar insuficiencia renal o miopatía o estar sometidos a pautas orales de corticoides de forma habitual.</p><p id="par0065" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La espirometría se efectúo según la normativa de la Sociedad Española de Neumología y Cirugía Torácica (SEPAR), y los estadios de la EPOC se establecieron según criterios GOLD<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0105"><span class="elsevierStyleSup">21</span></a>. El FEV1 post-broncodilatación, FVC (capacidad vital forzada), FEV1/FVC se determinan utilizando un espirómetro MasterLab 9.20 (Jaegger, Würtzburg. Alemania).</p><p id="par0070" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Todos los sujetos realizaron sus actividades habituales durante el día anterior. La muestra de orina aleatoria se obtuvo después de un período de reposo (5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mL), por micción espontánea.</p><p id="par0075" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La determinación simultánea de pseudouridina (Psu) y de creatinina en orina se realizó mediante cromatografía líquida de alta resolución (HPLC)<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0110"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a>. El sistema cromatográfico es un modelo integrado de Beckman Coulter formado por una bomba modelo 126, autoinyector 508, detector espectro-fotométrico de diodos en mosaico modelo 508 y estación de control sobre IBM PC 300. La columna utilizada es una LiCHrospher<span class="elsevierStyleSup">®</span> 100 RP-18 (5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>μm) LiCHroCART<span class="elsevierStyleSup">®</span> 250-4 (Merck) y precolumna LiCHrospher<span class="elsevierStyleSup">®</span> 100 RP-18 (5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>μm) LiCHroCART<span class="elsevierStyleSup">®</span> 50-4 (Merck), utilizando como fase móvil tampón fosfato (pH 6,1) 0,01<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>M y ácido octanosulfónico 2,5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mM como agente de par iónico. Detección UV a 250<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>nm y velocidad de flujo de 1<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml/min. Se trabajó a temperatura ambiente.</p><p id="par0080" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La validación del método se realizó mediante análisis de series con concentraciones conocidas de pseudouridina y creatinina, realizando el cálculo de especificidad, linealidad, exactitud y precisión, según los requerimientos de la ICH <span class="elsevierStyleItalic">(International Conference of Harmonisation of technical requirements for registration of pharmaceutical for human use. Validation of analytical procedures)</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0115"><span class="elsevierStyleSup">23</span></a>; mostrando un índice de repetibilidad satisfactorio con coeficientes de variación de 0,67-2,39%, al igual que la precisión intermedia, con coeficientes de variación de 3,4-7,16%. En cuanto a la exactitud, las recuperaciones fueron superiores al 89,80%. La sensibilidad de la técnica, también había resultado satisfactoria con unos límites de cuantificación (LOQ) inferiores a 0,0035 nmol para pseudouridina y a 0,1718 nmol para creatinina.</p><p id="par0085" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El presente estudio se adhiere a las recomendaciones de la Declaración de Helsinki sobre aspectos éticos en la investigación biomédica. La justificación ética del estudio está basada en la gran importancia de la afección a investigar. El comité ético del Hospital Central de la Defensa Gómez Ulla (Madrid-España) aprobó el estudio y todos los participantes efectuaron en presencia de un testigo y por escrito el consentimiento informado. La información recogida tiene carácter confidencial y es transmitida y almacenada según lo dictado en la Ley Orgánica 15/1999 de 13 de diciembre de Protección de Datos.</p></span><span id="sec0055" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Tratamiento de datos. Análisis estadístico</span><p id="par0095" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Como índices de la tendencia central y de la dispersión de las variables cuantitativas de las distribuciones muestrales se emplearon la media aritmética y la desviación estándar o la mediana y el rango intercuartílico, dependiendo de la asunción o no, respectivamente del supuesto de la normalidad. Para las variables categóricas se emplearon las frecuencias absolutas y relativas porcentuales.</p><p id="par0100" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La medida de asociación entre una variable independiente politómica y dependiente cuantitativa se estimó con el test <span class="elsevierStyleItalic">F</span> de Snedecor (ANOVA de una vía) o con el de Kruskal-Wallis, dependiendo del carácter gaussiano o no respectivamente, de dicha variable cuantitativa. Las comparaciones múltiples se efectuaron mediante el test de las medianas, previa corrección del nivel de significación estadística según el número de comparaciones.</p><p id="par0105" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Para determinar la relación entre dos variables cuantitativas se empleó el test de correlación de Spearman.</p><p id="par0110" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En todos los casos como grado de significación estadística,se empleó un valor de p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,05 y la aplicación estadística fue el paquete SPSS<span class="elsevierStyleSup">®</span> versión 15 para Windows (Chicago, Illinois)</p></span></span></span><span id="sec0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Resultados</span><p id="par0115" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El número de sujetos estudiado en cada grupo, la edad, el sexo, el índice de masa corporal y la excreción urinaria de pseudouridina se recogen en la <a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>.</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><p id="par0120" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Se estudiaron 23 personas sanas y 99 pacientes con afección respiratoria. La proporción de hombres/mujeres osciló entre 2 y 3. Todos los grupos fueron homogéneos en cuanto a edad e índice de massa corporal (IMC) (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>), sin diferencias significativas entre los cuatro grupos.</p><p id="par0125" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La excreción media de pseudouridina en el grupo control fue próxima a 20<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>μmol/mmol. La eliminación media de pseudouridina en los tres grupos de enfermos con afección pulmonar fue muy superior y progresivamente creciente en relación con la gravedad de la enfermedad respiratoria. La diferencia entre la excreción de pseudouridina de los enfermos y los sujetos controles resultó estadísticamente muy significativa (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001). Observamos diferencias estadísticamente significativas en la excreción urinaria de pseudouridina entre el grupo control y los enfermos con bronquitis crónica (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001). Así mismo, entre el grupo con bronquitis crónica y EPOC avanzada (estadios III y IV GOLD), y entre EPOC emergente y EPOC avanzada. También observamos una diferencia estadísticamente significativa entre el grupo con bronquitis crónica y EPOC emergente (estadios I y II GOLD) (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,05)</p><p id="par0130" class="elsevierStylePara elsevierViewall">No se observó una relación significativa entre la edad y la excreción de pseudouridina, ni en los controles ni en los grupos de pacientes (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,05). Tampoco observamos diferencias significativas entre la excreción de pseudouridina de los hombres y de las mujeres, ni en los controles ni en los grupos de pacientes (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,05)</p></span><span id="sec0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Discusión</span><p id="par0135" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleDisplayedQuote" id="dsq0005"><p id="spar0065" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">En este trabajo documentamos que los enfermos con bronquitis crónica y EPOC presentan una excreción urinaria de pseudouridina muy superior a la de sujetos normales. Además, la excreción urinaria media de pseudouridina fue aproximadamente el doble en pacientes con bronquitis cronica. La eliminación de pseudouridina se relacionó con el grado evolutivo de la EPOC. Estos hechos sugieren que la EPOC tiene una expresión sobre el catabolismo muscular incluso antes que las medidas de función respiratoria detecten parámetros de obstrucción de forma muy claramente significativa por lo que su determinación, no sólo es útil para determinar la alteración del catabolismo en un enfermo concreto, sino que también se relaciona con el grado evolutivo en que éste se encuentra</p></span></p><p id="par0140" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El hallazgo de un aumento de la eliminación de pseudouridina en el grupo de bronquitis crónica, traduce que ya en esta etapa de la enfermedad pueden detectarse efectos sistémicos sobre el metabolismo muscular.</p><p id="par0145" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Disponer de una variable que determine la función muscular de forma sencilla, fiable y económicamente aceptable, puede ser de gran relevancia por cuanto su afectación constituye un importante índice pronóstico de mortalidad<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0120"><span class="elsevierStyleSup">24,25</span></a>. Esta disfunción muscular debe determinarse desde las primeras etapas de la enfermedad, cuando se encuentra en una fase asintomática e incluso cuando aún no está catalogada como tal, al no apreciarse obstrucción de la vía aérea, como es el caso de la bronquitis crónica. La evaluación de la función muscular se ha realizado en este trabajo determinando el catabolismo proteico muscular con la excreción urinaria de pseudouridina, en una muestra de orina aleatoria de 5<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mL recogida al azar<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0130"><span class="elsevierStyleSup">26</span></a>, La excreción de pseudouridina se estandarizó según la concentración de cratinina.</p><p id="par0150" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En nuestro laboratorio este método fue sometido a un estudio riguroso de validación, de acuerdo a los requerimientos de la ICH<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0110"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a>, y ha resultado reproducible y fiable<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0105"><span class="elsevierStyleSup">21</span></a>. Las cifras obtenidas para nuestra población sana (<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>) se sitúan en el rango intermedio de los descritos por otros autores<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">14,26–29</span></a>.</p><p id="par0155" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En este estudio no hemos apreciado una influencia significativa de la edad y del sexo en la excreción de pseudouridina. Estos resultados concuerdan con estudios previos<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0050"><span class="elsevierStyleSup">10,20</span></a>.</p><p id="par0160" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Existe una controversia sobre el desequilibrio entre la actividad catabólica y de síntesis de las proteínas y enzimas musculares en la población con EPOC. Mientras algunos destacan que la causa es un defecto en la síntesis de proteínas<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">30–32</span></a>, otros afirman que la causa es el predominio del catabolismo<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0165"><span class="elsevierStyleSup">33</span></a>. El incremento del índice Psu/Crea pone de manifiesto, a nuestro juicio, el predominio del catabolismo muscular con respecto al anabolismo en la población con EPOC.</p><p id="par0165" class="elsevierStylePara elsevierViewall">También se ha recurrido a este índice para cuantificar el efecto de fármacos sobre la función muscular en procesos oncológicos o caquectizantes<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0170"><span class="elsevierStyleSup">34,35</span></a>. De todo lo expuesto podemos concluir que la excreción urinaria de pseudouridina, expresada en μmol/mmol de creatinina, y obtenida en una sola muestra de orina aleatoria por micción espontánea, puede ser un indicador relevante del catabolismo muscular, ya que se encuentra incrementada en la EPOC y se relaciona con el estadio de la enfermedad. Además, esta variable metabólica se encuentra aumentado en los enfermos con bronquitis crónica en los cuáles no se detectan patrones obstructivos respiratorios según los criterios convencionales. Por tanto, los resultados de este estudio indican que la excreción urinaria de pseudouridina puede constituir un instrumento valorable para examinar la función muscular en pacientes con bronquitis crónica y EPOC, de fácil utilización en clínica habitual. Además, esta determinación puede contribuir a mejorar la evaluación de los enfermos con EPOC<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0180"><span class="elsevierStyleSup">36</span></a>, a mejorar su calidad de vida<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0185"><span class="elsevierStyleSup">37</span></a>.</p><p id="par0170" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los resultados sugieren nuevas vías de investigación. Debido a las limitaciones del estudio en el número de pacientes otros estudios deberán comparar los valores de pseudouridina con la presencia de mediadores inflamatorios, su posible correlación con FEV1 y con el cálculo de peso magro e IMC. Sería muy interesante diponer de los resultados de un estudio longitudinal con casos y controles para determinar el valor pronóstico de la excreción urinaria de pseudouridina, en enfermos con EPOC que además presenten o no comorbilidades como diabetes mellitus<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0190"><span class="elsevierStyleSup">38–40</span></a>.</p></span><span id="sec0045" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Financiación</span><p id="par0180" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Trabajo financiado por Neumomadrid.</p></span><span id="sec0050" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Conflicto de intereses</span><p id="par0190" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los autores declaran no tener ningún conflicto de intereses.</p><p id="par0195" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los autores contribuyen en igual medida en la realización del trabajo.</p></span></span>" "textoCompletoSecciones" => array:1 [ "secciones" => array:10 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "xres15908" "titulo" => array:5 [ 0 => "Resumen" 1 => "Antecedentes y objetivos" 2 => "Sujetos y métodos" 3 => "Resultados" 4 => "Conclusión" ] ] 1 => array:2 [ "identificador" => "xpalclavsec18180" "titulo" => "Palabras clave" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "xres15907" "titulo" => array:5 [ 0 => "Abstract" 1 => "Background and objectives" 2 => "Subjects and methods" 3 => "Results" 4 => "Conclusions" ] ] 3 => array:2 [ "identificador" => "xpalclavsec18181" "titulo" => "Keywords" ] 4 => array:3 [ "identificador" => "sec0015" "titulo" => "Introducción" "secciones" => array:1 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "sec0020" "titulo" => "Sujetos y métodos" "secciones" => array:3 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "sec0025" "titulo" => "Criterios de inclusión" ] 1 => array:2 [ "identificador" => "sec0030" "titulo" => "Criterios de exclusión" ] 2 => array:2 [ "identificador" => "sec0055" "titulo" => "Tratamiento de datos. Análisis estadístico" ] ] ] ] ] 5 => array:2 [ "identificador" => "sec0035" "titulo" => "Resultados" ] 6 => array:2 [ "identificador" => "sec0040" "titulo" => "Discusión" ] 7 => array:2 [ "identificador" => "sec0045" "titulo" => "Financiación" ] 8 => array:2 [ "identificador" => "sec0050" "titulo" => "Conflicto de intereses" ] 9 => array:1 [ "titulo" => "Bibliografía" ] ] ] "pdfFichero" => "main.pdf" "tienePdf" => true "fechaRecibido" => "2011-03-09" "fechaAceptado" => "2011-06-05" "PalabrasClave" => array:2 [ "es" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Palabras clave" "identificador" => "xpalclavsec18180" "palabras" => array:4 [ 0 => "Bronquitis crónica" 1 => "Enfermedad pulmonar obstructiva crónica" 2 => "HPLC" 3 => "Pseudouridina" ] ] ] "en" => array:1 [ 0 => array:4 [ "clase" => "keyword" "titulo" => "Keywords" "identificador" => "xpalclavsec18181" "palabras" => array:4 [ 0 => "Chronic bronchitis" 1 => "Chronic obstructive pulmonary disease" 2 => "HPLC" 3 => "Pseudouridine" ] ] ] ] "tieneResumen" => true "resumen" => array:2 [ "es" => array:2 [ "titulo" => "Resumen" "resumen" => "<span class="elsevierStyleSectionTitle">Antecedentes y objetivos</span><p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">La enfermedad pulmonar obstructiva crónica (EPOC) se acompaña de afectación muscular. La pseudouridina, catabolito del RNA, ha sido empleado en otras afecciones para evaluar el catabolismo muscular. Hemos examinado la excreción de pseudouridina en pacientes con diferentes estadios evolutivos de su EPOC.</p> <span class="elsevierStyleSectionTitle">Sujetos y métodos</span><p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">En cuatro grupos de sujetos (controles sanos y enfermos con bronquitis crónica, EPOC emergente y EPOC avanzada) determinamos la excreción urinaria de pseudouridina (orina aleatoria) mediante cromatografía líquida de alta resolución (HPLC).</p> <span class="elsevierStyleSectionTitle">Resultados</span><p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">La excreción de pseudouridina (cociente pseudouridina/creatinina [Psu/Crea]) en la población sana fue de (media ± DE) 19,9<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>6,6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>μmol/mmol y se halló muy incrementada en todos los enfermos con afección pulmonar: bronquitis crónica, 44,1<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>60,7<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>μmol/mmol; EPOC emergente, 81,6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>56,8<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>μmol/mmol y EPOC avanzada, 140,1<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>±<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>68,0<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>μmol/mmol (p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,01 para todas las comparaciones con los sujetos normales y entre los pacientes con afección pulmonar). La edad y el sexo no influyeron en la excreción de pseudouridina.</p> <span class="elsevierStyleSectionTitle">Conclusión</span><p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">La excreción de pseudouridina está incrementada en pacientes con bronquitis crónica y EPOC. Se relaciona con el estadio de la enfermedad y su excreción es independiente de la edad y del sexo.</p>" ] "en" => array:2 [ "titulo" => "Abstract" "resumen" => "<span class="elsevierStyleSectionTitle">Background and objectives</span><p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is accompanied by muscle involvement. Pseudouridine, a catabolite of RNA, has been used in other conditions to assess muscle catabolism. We have examined the excretion of pseudouridine in patients with different stages of COPDs evolution.</p> <span class="elsevierStyleSectionTitle">Subjects and methods</span><p id="spar0030" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">We have defined four population groups: control group (without disease), chronic bronchitis group, emerging COPD group, and advanced COPD group. Pseudouridine was determined by high performance liquid chromatography,</p> <span class="elsevierStyleSectionTitle">Results</span><p id="spar0035" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Pseudouridine extraction (pseudouridine/creatinine ratio) was (mean<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><span class="elsevierStyleUnderline">+</span><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>19.9 (6.6) μmol/mmol in control group and was found to be very increased in all the patients with pulmonary condition: chronic bronchitis, 44.1 (60.75) μmol/mmol, 81.6 (56.8) μmol/mmol in emerging COPD group and 140.1 (68) μmol/mmol in advanced COPD for all the comparisons with normal subjects and among patients with lung disease). Age and gender did not affect pseudouridine excretion.</p> <span class="elsevierStyleSectionTitle">Conclusions</span><p id="spar0040" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">The urinary excretion of pseudouridine is increased in chronic bronchitis and COPD and is related to disease stage. Its excretion is independent of age and gender.</p>" ] ] "multimedia" => array:2 [ 0 => array:7 [ "identificador" => "tbl0005" "etiqueta" => "Tabla 1" "tipo" => "MULTIMEDIATABLA" "mostrarFloat" => true "mostrarDisplay" => false "tabla" => array:2 [ "leyenda" => "<p id="spar0055" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Los resultados se expresan como media (desviación estándar). GOLD: <span class="elsevierStyleItalic">Global Initiative for Chronic Pulmonary Disease</span>.</p><p id="spar0060" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">* Media (desviación estándar); ** Mediana (índice intercuartílico); ***ANOVA de una vía (NS<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>=<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>no significativo); ****Kruskal-Wallis.</p>" "tablatextoimagen" => array:1 [ 0 => array:2 [ "tabla" => array:1 [ 0 => """ <table border="0" frame="\n \t\t\t\t\tvoid\n \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Población \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="right" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Sana \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="right" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Bronquitis crónica \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="right" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Pacientes (GOLD I y II) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="right" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Pacientes (GOLD III y IV) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-head\n \t\t\t\t " align="right" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Valor de p \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Número de sujetos \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">23 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">30 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">33 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">36 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Varones/mujeres \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">16/7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">23/7 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">23/10 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">20/16 \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t"> \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Edad* \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">65,8 (14,5) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">66,5 (10,2) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">65,4 (8,1) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">66,3 (9,3) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">NS*** \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">IMC* \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">27,9 (2,2) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">27,6 (2,05) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">27,9 (1,8) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">27,5 (1,6) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">NS*** \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">Pseudouridina/creatinina** (μmol/mmol creatinina) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">19,9 (6,6) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">44,1 (60,7) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">81,6 (56,8) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">140,1 (68) \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n \t\t\t\t\ttable-entry\n \t\t\t\t " align="left" valign="\n \t\t\t\t\ttop\n \t\t\t\t">p<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span><<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>0,001**** \t\t\t\t\t\t\n \t\t\t\t</td></tr></tbody></table> """ ] "imagenFichero" => array:1 [ 0 => "xTab13068.png" ] ] ] ] "descripcion" => array:1 [ "es" => "<p id="spar0050" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Datos antropométricos y excreción urinaria de pseudouridina en sujetos sanos y en pacientes con enfermedades pulmonares</p>" ] ] 1 => array:5 [ "identificador" => "tb0005" "tipo" => "MULTIMEDIATEXTO" "mostrarFloat" => false "mostrarDisplay" => true "texto" => array:1 [ "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">¿Qué sabíamos antes de realizar este estudio?</span><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La afectación muscular es frecuente en los pacientes con EPOC, pero no disponemos de un procedimiento clínico sencillo para su evaluación.</p></span><span id="sec0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">¿Qué hemos aprendido?</span><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La determinación de pseudouridina en orina aleatoria se encontró muy elevada en pacientes con bronquitis crónica y en enfermos con EPOC. La gravedad de la EPOC se relacionó de forma directa con la excreción de pseudouridina.</p><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Los editores</p></span></span>" ] ] ] "bibliografia" => array:2 [ "titulo" => "Bibliografía" "seccion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "identificador" => "bibs0005" "bibliografiaReferencia" => array:40 [ 0 => array:3 [ "identificador" => "bib0005" "etiqueta" => "1" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "National Heart, Lung, and Blood Institute. 2004 NHLBI morbidity and mortality chartbook on cardiovascular, lung and blood diseases [Internet]. Bethesda, MD: U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service, National Institutes of Health. [consultado 30 Mayo 2011]. Disponible en: <a class="elsevierStyleInterRef" href="http://www.nhlbi.nih.gov/resources/docs/cht-book.htm">http://www.nhlbi.nih.gov/resources/docs/cht-book.htm</a>" ] ] ] 1 => array:3 [ "identificador" => "bib0010" "etiqueta" => "2" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "La EPOC, hacia una nueva visión de la enfermedad en el siglo <span class="elsevierStyleSmallCaps">xxi</span>" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "J. de Miguel Díaz" 1 => "T. Gómez García" 2 => "F. Pedraza Serrano" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Rev Patol Respir" "fecha" => "2009" "volumen" => "12" "paginaInicial" => "183" "paginaFinal" => "189" ] ] ] ] ] ] 2 => array:3 [ "identificador" => "bib0015" "etiqueta" => "3" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease. Global strategy for the diagnosis, management, and prevention of chronic obstructive pulmonary disease: GOLD executive summary" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "K.F. Rabe" 1 => "S. Hurd" 2 => "A. Anzueto" 3 => "P.J. Barnes" 4 => "S.A. Buist" 5 => "P. Calverley" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1164/rccm.200703-456SO" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med" "fecha" => "2007" "volumen" => "176" "paginaInicial" => "532" "paginaFinal" => "555" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17507545" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 3 => array:3 [ "identificador" => "bib0020" "etiqueta" => "4" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Leucocitos, tabaquismo y enfermedad pulmonar obstructiva crónica" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "F.J. Gómez de Terreros Sánchez" 1 => "C. Gutiérrez Ortega" 2 => "J. Medina Font" 3 => "P. Montenegro Álvarez de Tejera" 4 => "C. Ariñez Fernández" 5 => "C.. Villa Corbatón" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Sanid Mil" "fecha" => "2009" "volumen" => "65" "paginaInicial" => "216" "paginaFinal" => "220" ] ] ] ] ] ] 4 => array:3 [ "identificador" => "bib0025" "etiqueta" => "5" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Endocrinological derangements in COPD" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "F. Laghi" 1 => "N. Adiguzel" 2 => "M.J. Tobin" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1183/09031936.00103708" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Eur Respir J" "fecha" => "2009" "volumen" => "34" "paginaInicial" => "975" "paginaFinal" => "996" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19797671" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 5 => array:3 [ "identificador" => "bib0030" "etiqueta" => "6" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "The relation of fat-free mass to maximum exercise performance in patients with chronic obstructive pulmonary disease" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "A. Kobayashi" 1 => "T. Yoneda" 2 => "M. Yoshikawa" 3 => "M. Ikuno" 4 => "H. Takenaka" 5 => "A. Fukuoka" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Lung" "fecha" => "2000" "volumen" => "178" "paginaInicial" => "119" "paginaFinal" => "127" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10773137" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 6 => array:3 [ "identificador" => "bib0035" "etiqueta" => "7" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Actualización en los mecanismos de disfunción muscular en la EPOC" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "J. Gea" 1 => "E. Barreiro" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Arch Bronconeumol" "fecha" => "2008" "volumen" => "44" "paginaInicial" => "328" "paginaFinal" => "337" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18559223" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 7 => array:3 [ "identificador" => "bib0040" "etiqueta" => "8" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "The Body-mass index, airflow obstruction, exercise capacity index in chronic obstructive pulmonary disease" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "B.R. Celli" 1 => "C.G. Cote" 2 => "J.M. Marin" 3 => "M. Montes de Oca" 4 => "C. Casanova" 5 => "R.A. Méndez" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1056/NEJMoa021322" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "N Engl J Med" "fecha" => "2004" "volumen" => "350" "paginaInicial" => "1005" "paginaFinal" => "1012" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14999112" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 8 => array:3 [ "identificador" => "bib0045" "etiqueta" => "9" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Recent advances in COPD: pathophyliology, respiratory physiology and clinical aspects, including comorbidities" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "A. Bourdin" 1 => "P.-R. Burgel" 2 => "P. Chanez" 3 => "G. Garcia" 4 => "T. Perez" 5 => "N. Roche" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1183/09059180.00005509" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Eur Respir Rev" "fecha" => "2009" "volumen" => "18" "paginaInicial" => "198" "paginaFinal" => "212" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20956145" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 9 => array:3 [ "identificador" => "bib0050" "etiqueta" => "10" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Relación entre la masa libre de grasa, la masa muscular, la fuerza de contracción voluntaria máxima del cuádriceps y el test de la marcha de 6 minutos en pacientes con enfermedad pulmonar obstructiva crónica" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "M.C. Caro de Miguel" 1 => "F.J. Gómez de Terreros Caro" 2 => "C. Gutiérrez Ortega" 3 => "L. Callol Sánchez" 4 => "F.J. Gómez de Terreros Sánchez" 5 => "P. Montenegro Álvarez de Tejera" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Rev Patol Resp" "fecha" => "2009" "volumen" => "12" "paginaInicial" => "159" "paginaFinal" => "164" ] ] ] ] ] ] 10 => array:3 [ "identificador" => "bib0055" "etiqueta" => "11" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Mortalidad posthospitalaria en pacientes reingresados por EPOC. Utilidad del índice BODE" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "M. Sanjaume" 1 => "P. Almagro" 2 => "M. Rodríguez-Carballeira" 3 => "B. Barreiro" 4 => "J.L. Heredia" 5 => "J. Garau" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Clin Esp" "fecha" => "2009" "volumen" => "209" "paginaInicial" => "364" "paginaFinal" => "370" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19775584" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 11 => array:3 [ "identificador" => "bib0060" "etiqueta" => "12" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Factores predictores de mortalidad en pacientes con enfermedad pulmonar obstructiva crónica y exacerbaciones frecuentes" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "M. Palop Cervera" 1 => "A. de Diego Damiá" 2 => "M. León Fábregas" 3 => "F.J. Bravo Gutiérrez" 4 => "L. Compte Torrego" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.rce.2010.02.008" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Clin Esp" "fecha" => "2010" "volumen" => "210" "paginaInicial" => "323" "paginaFinal" => "331" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20494350" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 12 => array:3 [ "identificador" => "bib0065" "etiqueta" => "13" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Chronic obstructive pulmonary disease is associated with an increase in urinary levels of Isoprostane F2-III, an index of Oxidant Stress" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "D. Pratico" 1 => "S. Basili" 2 => "M. Vieri" 3 => "C. Cordova" 4 => "F. Violi" 5 => "G. Fitzgerald" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1164/ajrccm.158.6.9709066" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med" "fecha" => "1998" "volumen" => "158" "paginaInicial" => "1709" "paginaFinal" => "1714" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9847257" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 13 => array:3 [ "identificador" => "bib0070" "etiqueta" => "14" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Associated loss of fat-free mass and bone mineral density in chronic obstructive pulmonary disease" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "C.E. Bolton" 1 => "A.A. Ionescu" 2 => "K.M. Shiels" 3 => "R.J. Pettit" 4 => "P.H. Edwards" 5 => "M.D. Stone" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1164/rccm.200406-754OC" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med" "fecha" => "2004" "volumen" => "170" "paginaInicial" => "1286" "paginaFinal" => "1293" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15374843" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 14 => array:3 [ "identificador" => "bib0075" "etiqueta" => "15" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Cellular protein breakdown and systemic inflammation unaffected by pulmonary rehabilitation in COPD" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "C.E. Bolton" 1 => "R. Broekhuizen" 2 => "A.A. Ionescu" 3 => "L.S. Nixon" 4 => "E.F.M. Wouters" 5 => "D.J. Shale" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1136/thx.2006.060368" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Thorax" "fecha" => "2007" "volumen" => "62" "paginaInicial" => "109" "paginaFinal" => "114" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16928709" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 15 => array:3 [ "identificador" => "bib0080" "etiqueta" => "16" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Atypical transfer RNA<span class="elsevierStyleInf">s</span> and their origin in neoplastic cells" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:2 [ 0 => "E.C. Boreck" 1 => "S.J. Kerr" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Adv cancer Res" "fecha" => "1972" "volumen" => "15" "paginaInicial" => "163" "paginaFinal" => "190" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/4553230" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 16 => array:3 [ "identificador" => "bib0085" "etiqueta" => "17" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Simultaneous determination of pseudouridine and creatinine in urine of normal children and patients with leukaemia by high performance liquid chromatography" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:3 [ 0 => "Yongtian Li" 1 => "W. Soasen" 2 => "Z. Ning" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1002/bmc.1130060407" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Biomedical Chromatography" "fecha" => "1992" "volumen" => "6" "paginaInicial" => "191" "paginaFinal" => "193" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1643387" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 17 => array:3 [ "identificador" => "bib0090" "etiqueta" => "18" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Pulmonary function, body composition and protein catabolism in adults with cystic fibrosis" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "A.A. Ionescu" 1 => "S.L. Nixon" 2 => "S. Luzio" 3 => "V. Lewis Jenkins" 4 => "W.D. Evans" 5 => "M.D. Stone" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1164/ajrccm.165.4.2104065" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med" "fecha" => "2000" "volumen" => "165" "paginaInicial" => "495" "paginaFinal" => "500" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11850342" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 18 => array:3 [ "identificador" => "bib0095" "etiqueta" => "19" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Modified nucleosides: an accurate tumour marker for clinical diagnosis of cancer, early detection and therapy control" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "A. Seidel" 1 => "S. Brumner" 2 => "P. Seidel" 3 => "G.I. Fritz" 4 => "O. Herbarth" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1038/sj.bjc.6603164" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Brit J Cancer" "fecha" => "2006" "volumen" => "94" "paginaInicial" => "1726" "paginaFinal" => "1733" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16685264" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 19 => array:3 [ "identificador" => "bib0100" "etiqueta" => "20" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Análisis del catabolismo muscular en la enfermedad pulmonar obstructiva Crónica" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "P. Montenegro Álvarez de Tejera" 1 => "C. Gutiérrez Ortega" 2 => "J. Gómez de Terreros" 3 => "M.A. Cabanes Mariscal" 4 => "P. Sánchez López" 5 => "L. Callol Sánchez" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Rev Patol Resp" "fecha" => "2011" "volumen" => "14" "paginaInicial" => "159" "paginaFinal" => "164" ] ] ] ] ] ] 20 => array:3 [ "identificador" => "bib0105" "etiqueta" => "21" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "Global Initiative for Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Global strategy for the diagnosis, management and prevention of chronic obstructive pulmonary disease. NHLBI/WHO workshop report, 2001. [consultado 30 Mayo 2011]. Disponible en: <a class="elsevierStyleInterRef" href="http://www.goldcopd.com/">http://www.goldcopd.com</a>" ] ] ] 21 => array:3 [ "identificador" => "bib0110" "etiqueta" => "22" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Desarrollo y validación de un método de cromatografía líquida de alta resolución (HPLC) para la determinación de pseudouridina en orina. Posible marcador en el diagnóstico precoz y control de la terapia en la enfermedad pulmonar obstructiva crónica" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "M.A. Cabanes" 1 => "P. Montenegro" 2 => "G. Chamorro" 3 => "P. Sánchez" 4 => "P. Álvarez" 5 => "P. Prats" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:4 [ "tituloSerie" => "Farm Hosp" "fecha" => "2008" "volumen" => "32" "paginaInicial" => "251" ] ] ] ] ] ] 22 => array:3 [ "identificador" => "bib0115" "etiqueta" => "23" "referencia" => array:1 [ 0 => array:1 [ "referenciaCompleta" => "ICH. International Conference of Harmonisation of technical requirements for registration of pharmaceutical for human use. Validation of analytical procedures: methodology. 6 noviembre 1996." ] ] ] 23 => array:3 [ "identificador" => "bib0120" "etiqueta" => "24" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Relevance of assessing quadriceps endurance in patients with COPD" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "C. Coronell" 1 => "M. Orozco-Levi" 2 => "R. Méndez" 3 => "A. Ramírez-Sarmiento" 4 => "J.B. Gladis" 5 => "G. Gea" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Eur Respir J" "fecha" => "2004" "volumen" => "24" "paginaInicial" => "129" "paginaFinal" => "136" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15293615" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 24 => array:3 [ "identificador" => "bib0125" "etiqueta" => "25" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Peripheral muscle dysfunction in chronic obstructive pulmonary disease" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "F. Maltais" 1 => "P. Leblanc" 2 => "J. Jobin" 3 => "R. Casaburi" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Clin Chest Med" "fecha" => "2000" "volumen" => "21" "paginaInicial" => "665" "paginaFinal" => "677" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11194778" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 25 => array:3 [ "identificador" => "bib0130" "etiqueta" => "26" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Correlations of pseudouridine in 8-hour and 24-hour urinary samples, determined by high-performance liquid chromatography" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "K.E. Sjolin" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Urol Res" "fecha" => "1982" "volumen" => "10" "paginaInicial" => "245" "paginaFinal" => "248" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7164220" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 26 => array:3 [ "identificador" => "bib0135" "etiqueta" => "27" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Quantitation of urinary nucleosides by high-performance liquid chromatography" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "H.M. Liebich" 1 => "C. Di Stefano" 2 => "A. Wixforth" 3 => "H.R. Schmid" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "J Chromatogr A" "fecha" => "1997" "volumen" => "763" "paginaInicial" => "193" "paginaFinal" => "197" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9129323" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 27 => array:3 [ "identificador" => "bib0140" "etiqueta" => "28" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Reference intervals for eight modified nucleosides in serum in healthy population from Italy and the United States" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "F. Pane" 1 => "G. Orimi" 2 => "K. Kuo" 3 => "C.H. Gehke" 4 => "F. Salvatore" 5 => "L. Sacchetti" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Clin Chem" "fecha" => "1992" "volumen" => "38" "paginaInicial" => "671" "paginaFinal" => "677" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1582018" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 28 => array:3 [ "identificador" => "bib0145" "etiqueta" => "29" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Urinary pseudouridine as a tumour marker in patients with small cell lung cancer" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "S. Tamura" 1 => "J. Fujii" 2 => "T. Nakano" 3 => "T. Hada" 4 => "K. Higashino" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Clin Chim Acta" "fecha" => "1986" "volumen" => "154" "paginaInicial" => "125" "paginaFinal" => "132" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3006946" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 29 => array:3 [ "identificador" => "bib0150" "etiqueta" => "30" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Skeletal muscle dysfunction in COPD: clinical and laboratory observations" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "W. Man" 1 => "P. Kemp" 2 => "J. Moxham" 3 => "M. Polkey" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Clin Sci" "fecha" => "2009" "volumen" => "117" "paginaInicial" => "261" "paginaFinal" => "264" ] ] ] ] ] ] 30 => array:3 [ "identificador" => "bib0155" "etiqueta" => "31" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Muscle atrophy and hypertrophy signalling in patients with chronic obstructive pulmonary disease" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "M. Doucet" 1 => "A.P. Russell" 2 => "B. Leger" 3 => "R. Debigaré" 4 => "D.R. Joanisse" 5 => "M. Caron" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1164/rccm.200605-704OC" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Resp Crit Care Med" "fecha" => "2007" "volumen" => "176" "paginaInicial" => "261" "paginaFinal" => "269" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17478621" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 31 => array:3 [ "identificador" => "bib0160" "etiqueta" => "32" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Enzyme catalytic activities in chronic obstructive pulmonary disease" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:6 [ 0 => "I. Cepelack" 1 => "S. Dodig" 2 => "D. Romic" 3 => "N. Ruljancic" 4 => "S. Popovic-Grle" 5 => "A. Malic" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Arch Med Research" "fecha" => "2006" "volumen" => "37" "paginaInicial" => "624" "paginaFinal" => "629" ] ] ] ] ] ] 32 => array:3 [ "identificador" => "bib0165" "etiqueta" => "33" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Enhanced levels of whole-body protein turnover in patients with Chronic obstructive pulmonary disease" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "M.P.K.J. Engelen" 1 => "N.E.R.P. Deutz" 2 => "E.F.M. Wouters" 3 => "A.M.W.J. Schools" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1164/ajrccm.162.4.2002045" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Am J Respir Crit Care Med" "fecha" => "2000" "volumen" => "162" "paginaInicial" => "1488" "paginaFinal" => "1492" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11029366" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 33 => array:3 [ "identificador" => "bib0170" "etiqueta" => "34" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Urinary pseudouridine as a tumor marker in patients with small cell lung cancer" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:5 [ 0 => "S. Tamura" 1 => "J. Fujii" 2 => "T. Nakano" 3 => "T. Hada" 4 => "K. Higashino" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Clin Chim Acta" "fecha" => "1986" "volumen" => "154" "paginaInicial" => "125" "paginaFinal" => "132" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/3006946" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 34 => array:3 [ "identificador" => "bib0175" "etiqueta" => "35" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Blood plasma pseudouridine in patients with malignant proliferative diseases" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "T. Motyl" 1 => "Z. Traczyk" 2 => "S. Ciesluk" 3 => "D. Daniewska-Michalska" 4 => "W. Kukulsa" 5 => "Z. Kaluzny" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Eur J Clin Chem Clin Biochem" "fecha" => "1993" "volumen" => "31" "paginaInicial" => "765" "paginaFinal" => "771" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/8305621" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 35 => array:3 [ "identificador" => "bib0180" "etiqueta" => "36" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Conducta a seguir ante la EPOC desde medicina interna" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "J.C. Martín-Escudero" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.rce.2009.07.005" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Clin Esp" "fecha" => "2010" "volumen" => "210" "paginaInicial" => "171" "paginaFinal" => "177" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20347075" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 36 => array:3 [ "identificador" => "bib0185" "etiqueta" => "37" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Calidad de vida y EPOC" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "J.C. Martín-Escudero" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Clin Esp" "fecha" => "2009" "volumen" => "209" "paginaInicial" => "59" "paginaFinal" => "60" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19798840" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 37 => array:3 [ "identificador" => "bib0190" "etiqueta" => "38" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "Estudio de las comorbilidades en pacientes hospitalizados por descompensación de la enfermedad pulmonar obstructiva crónica atendidos en los Servicios de Medicina Interna" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => true "autores" => array:6 [ 0 => "P. Almagro" 1 => "F. López-García" 2 => "F.J. Cabrera" 3 => "L. Montero" 4 => "D. Morchón" 5 => "J. Díez" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:1 [ "Revista" => array:5 [ "tituloSerie" => "Estudio ECCO Rev Clin Esp" "fecha" => "2010" "volumen" => "210" "paginaInicial" => "101" "paginaFinal" => "108" ] ] ] ] ] ] 38 => array:3 [ "identificador" => "bib0195" "etiqueta" => "39" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "La enfermedad pulmonar obstructiva crónica. Más allá de los pulmones" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:1 [ 0 => "R. Álvarez Sala" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.rce.2009.11.008" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Clin Esp" "fecha" => "2010" "volumen" => "210" "paginaInicial" => "124" "paginaFinal" => "126" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20226940" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] 39 => array:3 [ "identificador" => "bib0200" "etiqueta" => "40" "referencia" => array:1 [ 0 => array:2 [ "contribucion" => array:1 [ 0 => array:2 [ "titulo" => "EPOC y diabetes. ¿Algo más que una simple coincidencia?" "autores" => array:1 [ 0 => array:2 [ "etal" => false "autores" => array:4 [ 0 => "R. Gómez-Huelgas" 1 => "V. Buonaiuto" 2 => "P. Medina" 3 => "C.M. de San Román" ] ] ] ] ] "host" => array:1 [ 0 => array:2 [ "doi" => "10.1016/j.rce.2010.05.010" "Revista" => array:6 [ "tituloSerie" => "Rev Clin Esp" "fecha" => "2010" "volumen" => "210" "paginaInicial" => "533" "paginaFinal" => "534" "link" => array:1 [ 0 => array:2 [ "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20863490" "web" => "Medline" ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] ] "idiomaDefecto" => "es" "url" => "/00142565/0000021100000010/v1_201302081105/S0014256511003560/v1_201302081105/es/main.assets" "Apartado" => array:4 [ "identificador" => "990" "tipo" => "SECCION" "es" => array:2 [ "titulo" => "Original breve" "idiomaDefecto" => true ] "idiomaDefecto" => "es" ] "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/00142565/0000021100000010/v1_201302081105/S0014256511003560/v1_201302081105/es/main.pdf?idApp=WRCEE&text.app=https://www.revclinesp.es/" "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256511003560?idApp=WRCEE" ]
año/Mes | Html | Total | |
---|---|---|---|
2024 Octubre | 0 | 1 | 1 |
2024 Septiembre | 0 | 9 | 9 |
2024 Agosto | 0 | 4 | 4 |
2024 Julio | 0 | 5 | 5 |
2024 Junio | 0 | 3 | 3 |
2024 Mayo | 0 | 5 | 5 |
2024 Abril | 0 | 5 | 5 |
2024 Marzo | 0 | 6 | 6 |
2024 Febrero | 0 | 6 | 6 |
2024 Enero | 0 | 2 | 2 |
2023 Diciembre | 0 | 4 | 4 |
2023 Noviembre | 0 | 6 | 6 |
2023 Octubre | 0 | 8 | 8 |
2023 Septiembre | 0 | 6 | 6 |
2023 Agosto | 0 | 1 | 1 |
2023 Julio | 0 | 6 | 6 |
2023 Junio | 0 | 16 | 16 |