Share
array:22 [
"pii" => "S0014256514004743"
"issn" => "00142565"
"doi" => "10.1016/j.rce.2014.12.010"
"estado" => "S300"
"fechaPublicacion" => "2015-05-01"
"aid" => "1097"
"copyright" => "Elsevier España, S.L.U. y Sociedad Española de Medicina Interna (SEMI)"
"copyrightAnyo" => "2015"
"documento" => "simple-article"
"subdocumento" => "cor"
"cita" => "Rev Clin Esp. 2015;215:245-6"
"abierto" => array:3 [
"ES" => false
"ES2" => false
"LATM" => false
]
"gratuito" => false
"lecturas" => array:2 [
"total" => 882
"formatos" => array:2 [
"HTML" => 203
"PDF" => 679
]
]
"itemSiguiente" => array:17 [
"pii" => "S0014256514004494"
"issn" => "00142565"
"doi" => "10.1016/j.rce.2014.12.002"
"estado" => "S300"
"fechaPublicacion" => "2015-05-01"
"aid" => "1089"
"copyright" => "Elsevier España, S.L.U. y Sociedad Española de Medicina Interna (SEMI)"
"documento" => "simple-article"
"subdocumento" => "cor"
"cita" => "Rev Clin Esp. 2015;215:246-7"
"abierto" => array:3 [
"ES" => false
"ES2" => false
"LATM" => false
]
"gratuito" => false
"lecturas" => array:2 [
"total" => 4419
"formatos" => array:2 [
"HTML" => 766
"PDF" => 3653
]
]
"es" => array:10 [
"idiomaDefecto" => true
"cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Correspondencia</span>"
"titulo" => "Síndrome HaNDL: cefalea y déficit neurológico transitorio con pleocitosis linfocitaria en líquido cefalorraquídeo"
"tienePdf" => "es"
"tieneTextoCompleto" => "es"
"paginas" => array:1 [
0 => array:2 [
"paginaInicial" => "246"
"paginaFinal" => "247"
]
]
"titulosAlternativos" => array:1 [
"en" => array:1 [
"titulo" => "Syndrome of transient headache and neurologic deficits with cerebrospinal fluid lymphocytosis (HaNDL)"
]
]
"contieneTextoCompleto" => array:1 [
"es" => true
]
"contienePdf" => array:1 [
"es" => true
]
"autores" => array:1 [
0 => array:2 [
"autoresLista" => "M. Martín-Cascón, R. Villaverde-González, F.J. Espinosa-Parra, R. Meseguer-Noguera"
"autores" => array:4 [
0 => array:2 [
"nombre" => "M."
"apellidos" => "Martín-Cascón"
]
1 => array:2 [
"nombre" => "R."
"apellidos" => "Villaverde-González"
]
2 => array:2 [
"nombre" => "F.J."
"apellidos" => "Espinosa-Parra"
]
3 => array:2 [
"nombre" => "R."
"apellidos" => "Meseguer-Noguera"
]
]
]
]
]
"idiomaDefecto" => "es"
"EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256514004494?idApp=WRCEE"
"url" => "/00142565/0000021500000004/v2_201505010030/S0014256514004494/v2_201505010030/es/main.assets"
]
"itemAnterior" => array:17 [
"pii" => "S001425651400472X"
"issn" => "00142565"
"doi" => "10.1016/j.rce.2014.12.008"
"estado" => "S300"
"fechaPublicacion" => "2015-05-01"
"aid" => "1095"
"copyright" => "Elsevier España, S.L.U."
"documento" => "simple-article"
"subdocumento" => "cor"
"cita" => "Rev Clin Esp. 2015;215:244-5"
"abierto" => array:3 [
"ES" => false
"ES2" => false
"LATM" => false
]
"gratuito" => false
"lecturas" => array:2 [
"total" => 736
"formatos" => array:2 [
"HTML" => 270
"PDF" => 466
]
]
"es" => array:11 [
"idiomaDefecto" => true
"cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Correspondencia</span>"
"titulo" => "Miocarditis y enfermedad de Still del adulto"
"tienePdf" => "es"
"tieneTextoCompleto" => "es"
"paginas" => array:1 [
0 => array:2 [
"paginaInicial" => "244"
"paginaFinal" => "245"
]
]
"titulosAlternativos" => array:1 [
"en" => array:1 [
"titulo" => "Myocarditis and Adult onset Still disease"
]
]
"contieneTextoCompleto" => array:1 [
"es" => true
]
"contienePdf" => array:1 [
"es" => true
]
"resumenGrafico" => array:2 [
"original" => 0
"multimedia" => array:7 [
"identificador" => "fig0005"
"etiqueta" => "Figura 1"
"tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
"mostrarFloat" => true
"mostrarDisplay" => false
"figura" => array:1 [
0 => array:4 [
"imagen" => "gr1.jpeg"
"Alto" => 646
"Ancho" => 996
"Tamanyo" => 152672
]
]
"descripcion" => array:1 [
"es" => "<p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Epidermis con discreta hiperplasia, acantosis, focos aislados de hiperqueratosis de tipo paraqueratosis (A), alternando con un área más superficial de queratina hojaldrada. En la epidermis destaca el elevado número de queratinocitos necróticos en todo el espesor de la capa córnea (B). Asienta sobre una dermis que muestra un moderado infiltrado inflamatorio linfocitario, perivascular, superficial, aislados neutrófilos y cierta leucocitoclástica, aunque no se acompaña de daño vascular (C).</p>"
]
]
]
"autores" => array:1 [
0 => array:2 [
"autoresLista" => "A. Martínez Zapico, L. Caminal Montero, C. Costas Sueiras, I. Álvarez Pichel"
"autores" => array:4 [
0 => array:2 [
"nombre" => "A."
"apellidos" => "Martínez Zapico"
]
1 => array:2 [
"nombre" => "L."
"apellidos" => "Caminal Montero"
]
2 => array:2 [
"nombre" => "C."
"apellidos" => "Costas Sueiras"
]
3 => array:2 [
"nombre" => "I."
"apellidos" => "Álvarez Pichel"
]
]
]
]
]
"idiomaDefecto" => "es"
"EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S001425651400472X?idApp=WRCEE"
"url" => "/00142565/0000021500000004/v2_201505010030/S001425651400472X/v2_201505010030/es/main.assets"
]
"es" => array:12 [
"idiomaDefecto" => true
"cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Correspondencia</span>"
"titulo" => "Rabdomiólisis por múltiples picaduras de avispa asiática <span class="elsevierStyleItalic">(Vespa velutina)</span>"
"tieneTextoCompleto" => true
"saludo" => "<span class="elsevierStyleItalic">Sr. Director:</span>"
"paginas" => array:1 [
0 => array:2 [
"paginaInicial" => "245"
"paginaFinal" => "246"
]
]
"autores" => array:1 [
0 => array:4 [
"autoresLista" => "I. Villamil Cajoto, S. Balo Araujo, S. Paredes Vila, O. Neira Rojo"
"autores" => array:4 [
0 => array:4 [
"nombre" => "I."
"apellidos" => "Villamil Cajoto"
"email" => array:1 [
0 => "iago.villamil.cajoto@sergas.es"
]
"referencia" => array:2 [
0 => array:2 [
"etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>"
"identificador" => "aff0005"
]
1 => array:2 [
"etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">*</span>"
"identificador" => "cor0005"
]
]
]
1 => array:3 [
"nombre" => "S."
"apellidos" => "Balo Araujo"
"referencia" => array:1 [
0 => array:2 [
"etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>"
"identificador" => "aff0005"
]
]
]
2 => array:3 [
"nombre" => "S."
"apellidos" => "Paredes Vila"
"referencia" => array:1 [
0 => array:2 [
"etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>"
"identificador" => "aff0010"
]
]
]
3 => array:3 [
"nombre" => "O."
"apellidos" => "Neira Rojo"
"referencia" => array:1 [
0 => array:2 [
"etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
"identificador" => "aff0015"
]
]
]
]
"afiliaciones" => array:3 [
0 => array:3 [
"entidad" => "Servicio de Medicina Interna, Hospital da Costa, Burela, Lugo, España"
"etiqueta" => "a"
"identificador" => "aff0005"
]
1 => array:3 [
"entidad" => "Servicio de Neumoloxía, Hospital da Costa, Burela, Lugo, España"
"etiqueta" => "b"
"identificador" => "aff0010"
]
2 => array:3 [
"entidad" => "Servicio de Atención Primaria EOXI, Burela, Lugo, España"
"etiqueta" => "c"
"identificador" => "aff0015"
]
]
"correspondencia" => array:1 [
0 => array:3 [
"identificador" => "cor0005"
"etiqueta" => "⁎"
"correspondencia" => "Autor para correspondencia."
]
]
]
]
"titulosAlternativos" => array:1 [
"en" => array:1 [
"titulo" => "Asian black hornet <span class="elsevierStyleItalic">(Vespa velutina)</span> multiple stings and secondary rhabdomyolysis"
]
]
"textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Casi todas las picaduras por insectos clínicamente relevantes son debidas a himenópteros<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0055"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>. En nuestro país, a las especies habituales de la familia <span class="elsevierStyleItalic">Apidae</span> (<span class="elsevierStyleItalic">Apis mellífera</span> y <span class="elsevierStyleItalic">Bombus</span> spp) y la familia <span class="elsevierStyleItalic">Vespidae</span> (<span class="elsevierStyleItalic">Vespula germanica</span> y <span class="elsevierStyleItalic">Vespula vulgaris</span>), se añade la avispa asiática <span class="elsevierStyleItalic">(Vespa velutina nigrithorax)</span><a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0060"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>. Comunicamos el primer caso de rabdomiólisis por picadura de <span class="elsevierStyleItalic">Vespa velutina</span>, del que hemos podido tener conocimiento.</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Varón de 79 años que consulta por múltiples picaduras por <span class="elsevierStyleItalic">Vespa velutina</span>. En otras ocasiones había sufrido picaduras por otros himenópteros sin trascendencia. Padecía un síndrome linfoproliferativo crónico que no requería tratamiento, adenocarcinoma de próstata tratado, libre de enfermedad. En la exploración destacaba taquicardia 110<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>lpm y mialgias. En el examen cutáneo presentaba eritema generalizado con múltiples picaduras, algunas sugestivas de vasculitis sin necrosis. La analítica general inicial fue normal. A las 6<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>h de su ingreso, CPK 539<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>U/l (rango normal: 10-190); mioglobina 792<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ng/ml (0-75); troponina T ultrasensible 34<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>pg/ml (0-30); urea, creatinina y filtrado glomerular, normales. La CPK máxima se alcanzó a las 24<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>h, 5.305<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>U/l, mioglobina 1.349<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ng/ml, troponina T ultrasensible 20<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>pg/ml. No se evidenció proteinuria ni mioglobinuria. Tras corticoterapia y sueroterapia empíricas, evolucionó muy favorablemente. Las picaduras mejoraron sin tratamiento antibiótico. La CPK se normalizó y las mialgias desaparecieron.</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La rabdomiólisis se caracteriza por mialgias, ocasional mioglobinuria y elevación sérica de enzimas musculares (incluyendo creatin fosfoquinasa)<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0065"><span class="elsevierStyleSup">3</span></a>. El veneno de avispas parece tener efectos más potentes que el de abeja<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">4,5</span></a>. Entre estos se incluye la rabdomiólisis, habiéndose descrito niveles de CPK de 90.000<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>UI/l<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0080"><span class="elsevierStyleSup">6</span></a>, sin afectación de la musculatura lisa miocárdica<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0085"><span class="elsevierStyleSup">7</span></a>. La necrosis muscular se debe a que el veneno contiene aminas y péptidos tóxicos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0080"><span class="elsevierStyleSup">6</span></a>. El veneno de las avispas contiene polipéptidos tóxicos de superficie (melitina y apamina), enzimas (fosfolipasa A2 e hialuronidasa), y agentes de bajo peso molecular (histamina y aminoácidos)<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">4,8,9</span></a>.</p><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La rabdomiólisis por himenópteros es poco frecuente y casi todos los casos descritos son por <span class="elsevierStyleItalic">Apis mellífera</span><a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">4,6</span></a>. Hay poca información del género <span class="elsevierStyleItalic">Vespa</span> (mayoritariamente especie <span class="elsevierStyleItalic">Vespa magnifica)</span><a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">4,10</span></a>. Esta descripción, a nuestro entender, es el primer caso de rabdomiólisis por <span class="elsevierStyleItalic">Vespa velutina</span>, lo que estimamos relevante por la elevada presencia de esta especie en nuestro medio. Cuando las picaduras son masivas, debe considerarse esta complicación dado el riesgo de deterioro en casos descritos por otras avispas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0100"><span class="elsevierStyleSup">10</span></a>, y la excelente evolución con diagnóstico precoz y tratamiento sintomático.</p></span>"
"pdfFichero" => "main.pdf"
"tienePdf" => true
"bibliografia" => array:2 [
"titulo" => "Bibliografía"
"seccion" => array:1 [
0 => array:2 [
"identificador" => "bibs0005"
"bibliografiaReferencia" => array:10 [
0 => array:3 [
"identificador" => "bib0055"
"etiqueta" => "1"
"referencia" => array:1 [
0 => array:2 [
"contribucion" => array:1 [
0 => array:2 [
"titulo" => "Entomological aspects of insect sting allergy"
"autores" => array:1 [
0 => array:2 [
"etal" => false
"autores" => array:2 [
0 => "M.W. Gurlanick"
1 => "A.W. Benton"
]
]
]
]
]
"host" => array:1 [
0 => array:1 [
"LibroEditado" => array:4 [
"titulo" => "Monograph on insect allergy"
"paginaInicial" => "11"
"edicion" => "4th ed."
"serieFecha" => "2003"
]
]
]
]
]
]
1 => array:3 [
"identificador" => "bib0060"
"etiqueta" => "2"
"referencia" => array:1 [
0 => array:2 [
"contribucion" => array:1 [
0 => array:2 [
"titulo" => "Predicting the invasion risk by the alien bee-hawking yellow-legged hornet <span class="elsevierStyleItalic">Vespa velutina</span> nigrithorax across Europe and other continents with niche models"
"autores" => array:1 [
0 => array:2 [
"etal" => true
"autores" => array:6 [
0 => "C. Villemant"
1 => "M. Barbet-Massin"
2 => "A. Perrard"
3 => "F. Franck Muller"
4 => "O. Gargominy"
5 => "F. Jiguet"
]
]
]
]
]
"host" => array:1 [
0 => array:1 [
"Revista" => array:5 [
"tituloSerie" => "Biol Conserv"
"fecha" => "2011"
"volumen" => "144"
"paginaInicial" => "2142"
"paginaFinal" => "2150"
]
]
]
]
]
]
2 => array:3 [
"identificador" => "bib0065"
"etiqueta" => "3"
"referencia" => array:1 [
0 => array:2 [
"contribucion" => array:1 [
0 => array:2 [
"titulo" => "The syndrome of rhabdomyolysis: Pathophysiology and diagnosis"
"autores" => array:1 [
0 => array:2 [
"etal" => false
"autores" => array:3 [
0 => "G.D. Giannoglou"
1 => "Y.S. Chatzizisis"
2 => "G. Misirli"
]
]
]
]
]
"host" => array:1 [
0 => array:2 [
"doi" => "10.1016/j.ejim.2006.09.020"
"Revista" => array:6 [
"tituloSerie" => "Eur J Intern Med"
"fecha" => "2007"
"volumen" => "18"
"paginaInicial" => "90"
"paginaFinal" => "100"
"link" => array:1 [
0 => array:2 [
"url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17338959"
"web" => "Medline"
]
]
]
]
]
]
]
]
3 => array:3 [
"identificador" => "bib0070"
"etiqueta" => "4"
"referencia" => array:1 [
0 => array:2 [
"contribucion" => array:1 [
0 => array:2 [
"titulo" => "Mass envenomations by honey bees and wasps"
"autores" => array:1 [
0 => array:2 [
"etal" => false
"autores" => array:3 [
0 => "R.S. Vetter"
1 => "P.K. Visscher"
2 => "S. Camazine"
]
]
]
]
]
"host" => array:1 [
0 => array:1 [
"Revista" => array:6 [
"tituloSerie" => "West J Med"
"fecha" => "1999"
"volumen" => "170"
"paginaInicial" => "223"
"paginaFinal" => "227"
"link" => array:1 [
0 => array:2 [
"url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10344177"
"web" => "Medline"
]
]
]
]
]
]
]
]
4 => array:3 [
"identificador" => "bib0075"
"etiqueta" => "5"
"referencia" => array:1 [
0 => array:2 [
"contribucion" => array:1 [
0 => array:2 [
"titulo" => "Massive honey bee envenomation-induced rhabdomyolysis in an adolescent"
"autores" => array:1 [
0 => array:2 [
"etal" => false
"autores" => array:4 [
0 => "D.P. Betten"
1 => "W.H. Richardson"
2 => "T.C. Tong"
3 => "R.F. Clark"
]
]
]
]
]
"host" => array:1 [
0 => array:2 [
"doi" => "10.1542/peds.2005-1075"
"Revista" => array:6 [
"tituloSerie" => "Pediatrics"
"fecha" => "2006"
"volumen" => "117"
"paginaInicial" => "231"
"paginaFinal" => "235"
"link" => array:1 [
0 => array:2 [
"url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16396886"
"web" => "Medline"
]
]
]
]
]
]
]
]
5 => array:3 [
"identificador" => "bib0080"
"etiqueta" => "6"
"referencia" => array:1 [
0 => array:2 [
"contribucion" => array:1 [
0 => array:2 [
"titulo" => "Rhabdomyolysis due to multiple honey bee stings"
"autores" => array:1 [
0 => array:2 [
"etal" => false
"autores" => array:5 [
0 => "S. Hiran"
1 => "T.K. Pande"
2 => "S. Pani"
3 => "R. Gupta"
4 => "K.A. Vishwanathan"
]
]
]
]
]
"host" => array:1 [
0 => array:1 [
"Revista" => array:5 [
"tituloSerie" => "Postgrad Med J"
"fecha" => "1994"
"volumen" => "70"
"paginaInicial" => "937"
"link" => array:1 [
0 => array:2 [
"url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7870648"
"web" => "Medline"
]
]
]
]
]
]
]
]
6 => array:3 [
"identificador" => "bib0085"
"etiqueta" => "7"
"referencia" => array:1 [
0 => array:2 [
"contribucion" => array:1 [
0 => array:2 [
"titulo" => "Rhabdomyolysis caused by hornet venom"
"autores" => array:1 [
0 => array:2 [
"etal" => false
"autores" => array:3 [
0 => "K.B. Shilkin"
1 => "B.T. Chen"
2 => "O.T. Khoo"
]
]
]
]
]
"host" => array:1 [
0 => array:1 [
"Revista" => array:5 [
"tituloSerie" => "Br Med J"
"fecha" => "1972"
"volumen" => "15"
"paginaInicial" => "156"
"paginaFinal" => "157"
]
]
]
]
]
]
7 => array:3 [
"identificador" => "bib0090"
"etiqueta" => "8"
"referencia" => array:1 [
0 => array:2 [
"contribucion" => array:1 [
0 => array:2 [
"titulo" => "Multiple African honeybee stings and acute renal failure"
"autores" => array:1 [
0 => array:2 [
"etal" => false
"autores" => array:3 [
0 => "D. Hommel"
1 => "F. Bollandard"
2 => "A. Hulin"
]
]
]
]
]
"host" => array:1 [
0 => array:1 [
"Revista" => array:6 [
"tituloSerie" => "Nephron"
"fecha" => "1998"
"volumen" => "78"
"paginaInicial" => "235"
"paginaFinal" => "236"
"link" => array:1 [
0 => array:2 [
"url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9496750"
"web" => "Medline"
]
]
]
]
]
]
]
]
8 => array:3 [
"identificador" => "bib0095"
"etiqueta" => "9"
"referencia" => array:1 [
0 => array:2 [
"contribucion" => array:1 [
0 => array:2 [
"titulo" => "Dialysis or plasmapheresis for acute renal failure due to Africanized honeybee stings"
"autores" => array:1 [
0 => array:2 [
"etal" => false
"autores" => array:1 [
0 => "M. Beccari"
]
]
]
]
]
"host" => array:1 [
0 => array:1 [
"Revista" => array:6 [
"tituloSerie" => "Arch Intern Med"
"fecha" => "1999"
"volumen" => "159"
"paginaInicial" => "1255"
"paginaFinal" => "1256"
"link" => array:1 [
0 => array:2 [
"url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10371237"
"web" => "Medline"
]
]
]
]
]
]
]
]
9 => array:3 [
"identificador" => "bib0100"
"etiqueta" => "10"
"referencia" => array:1 [
0 => array:2 [
"contribucion" => array:1 [
0 => array:2 [
"titulo" => "Wasp envenomation-induced acute renal failure: a report of three cases"
"autores" => array:1 [
0 => array:2 [
"etal" => false
"autores" => array:6 [
0 => "S. Vikrant"
1 => "D. Pandey"
2 => "P. Machhan"
3 => "D. Gupta"
4 => "S.S. Kaushal"
5 => "N. Grover"
]
]
]
]
]
"host" => array:1 [
0 => array:1 [
"Revista" => array:5 [
"tituloSerie" => "Nephrology (Carlton)"
"fecha" => "2005"
"volumen" => "10"
"paginaInicial" => "548"
"paginaFinal" => "552"
]
]
]
]
]
]
]
]
]
]
]
"idiomaDefecto" => "es"
"url" => "/00142565/0000021500000004/v2_201505010030/S0014256514004743/v2_201505010030/es/main.assets"
"Apartado" => array:4 [
"identificador" => "992"
"tipo" => "SECCION"
"es" => array:2 [
"titulo" => "Correspondencia"
"idiomaDefecto" => true
]
"idiomaDefecto" => "es"
]
"PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/00142565/0000021500000004/v2_201505010030/S0014256514004743/v2_201505010030/es/main.pdf?idApp=WRCEE&text.app=https://www.revclinesp.es/"
"EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256514004743?idApp=WRCEE"
]