array:23 [
  "pii" => "S0014256511002463"
  "issn" => "00142565"
  "doi" => "10.1016/j.rce.2011.04.001"
  "estado" => "S300"
  "fechaPublicacion" => "2011-10-01"
  "aid" => "412"
  "copyright" => "Elsevier España, S.L."
  "copyrightAnyo" => "2011"
  "documento" => "article"
  "crossmark" => 0
  "subdocumento" => "sco"
  "cita" => "Rev Clin Esp. 2011;211:458-63"
  "abierto" => array:3 [
    "ES" => false
    "ES2" => false
    "LATM" => false
  ]
  "gratuito" => false
  "lecturas" => array:2 [
    "total" => 53940
    "formatos" => array:2 [
      "HTML" => 32653
      "PDF" => 21287
    ]
  ]
  "itemSiguiente" => array:18 [
    "pii" => "S0014256511003638"
    "issn" => "00142565"
    "doi" => "10.1016/j.rce.2011.06.011"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2011-10-01"
    "aid" => "457"
    "copyright" => "Elsevier España, S.L."
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 0
    "subdocumento" => "sco"
    "cita" => "Rev Clin Esp. 2011;211:464-71"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => false
      "ES2" => false
      "LATM" => false
    ]
    "gratuito" => false
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 2596
      "formatos" => array:2 [
        "HTML" => 1532
        "PDF" => 1064
      ]
    ]
    "es" => array:13 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Conferencia cl&#237;nico-patol&#243;gica</span>"
      "titulo" => "Var&#243;n de 38 a&#241;os infectado por VIH con focalidad neurol&#243;gica durante el tratamiento de hepatitis C"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => "es"
      "tieneResumen" => array:2 [
        0 => "es"
        1 => "en"
      ]
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "464"
          "paginaFinal" => "471"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "A 38-year old HIV infected male with neurological focality during treatment of hepatitis"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:2 [
        "es" => true
        "en" => true
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "resumenGrafico" => array:2 [
        "original" => 0
        "multimedia" => array:7 [
          "identificador" => "fig0005"
          "etiqueta" => "Figura 1"
          "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
          "mostrarFloat" => true
          "mostrarDisplay" => false
          "figura" => array:1 [
            0 => array:4 [
              "imagen" => "gr1.jpeg"
              "Alto" => 844
              "Ancho" => 1581
              "Tamanyo" => 108545
            ]
          ]
          "descripcion" => array:1 [
            "es" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Evoluci&#243;n de la carga viral del virus de la hepatitis C &#40;VHC&#41; tras el inicio de la terapia antirretroviral de gran actividad y el tratamiento con interfer&#243;n &#40;INF&#41; y ribavirina &#40;RBV&#41;&#46;</p>"
          ]
        ]
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "M&#46;P&#46; Ruiz Seco, E&#46; Salinero Paniagua"
          "autores" => array:2 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "M&#46;P&#46;"
              "apellidos" => "Ruiz Seco"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "E&#46;"
              "apellidos" => "Salinero Paniagua"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256511003638?idApp=WRCEE"
    "url" => "/00142565/0000021100000009/v1_201302081102/S0014256511003638/v1_201302081102/es/main.assets"
  ]
  "itemAnterior" => array:18 [
    "pii" => "S0014256511002700"
    "issn" => "00142565"
    "doi" => "10.1016/j.rce.2011.04.015"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2011-10-01"
    "aid" => "426"
    "copyright" => "Elsevier Espa&#241;a&#44; S&#46;L&#46;"
    "documento" => "simple-article"
    "crossmark" => 0
    "subdocumento" => "edi"
    "cita" => "Rev Clin Esp. 2011;211:455-7"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => false
      "ES2" => false
      "LATM" => false
    ]
    "gratuito" => false
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 1168
      "formatos" => array:2 [
        "HTML" => 729
        "PDF" => 439
      ]
    ]
    "es" => array:10 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>"
      "titulo" => "Enfermedad pulmonar obstructiva cr&#243;nica y riesgo de fracturas"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => "es"
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "455"
          "paginaFinal" => "457"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "Chronic obstructive pulmonary disease and risk of fractures"
        ]
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "J&#46;C&#46; Mart&#237;n Escudero"
          "autores" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "J&#46;C&#46;"
              "apellidos" => "Mart&#237;n Escudero"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256511002700?idApp=WRCEE"
    "url" => "/00142565/0000021100000009/v1_201302081102/S0014256511002700/v1_201302081102/es/main.assets"
  ]
  "es" => array:19 [
    "idiomaDefecto" => true
    "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Actualizaci&#243;n cl&#237;nica</span>"
    "titulo" => "Encefalopat&#237;a de Wernicke en el paciente alcoh&#243;lico"
    "tieneTextoCompleto" => true
    "paginas" => array:1 [
      0 => array:2 [
        "paginaInicial" => "458"
        "paginaFinal" => "463"
      ]
    ]
    "autores" => array:1 [
      0 => array:4 [
        "autoresLista" => "A&#46;J&#46; Chamorro Fern&#225;ndez, M&#46; Marcos Mart&#237;n, F&#46;J&#46; Laso Guzm&#225;n"
        "autores" => array:3 [
          0 => array:3 [
            "nombre" => "A&#46;J&#46;"
            "apellidos" => "Chamorro Fern&#225;ndez"
            "referencia" => array:2 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>"
                "identificador" => "aff0005"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
                "identificador" => "aff0015"
              ]
            ]
          ]
          1 => array:3 [
            "nombre" => "M&#46;"
            "apellidos" => "Marcos Mart&#237;n"
            "referencia" => array:2 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>"
                "identificador" => "aff0010"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
                "identificador" => "aff0015"
              ]
            ]
          ]
          2 => array:4 [
            "nombre" => "F&#46;J&#46;"
            "apellidos" => "Laso Guzm&#225;n"
            "email" => array:1 [
              0 => "laso&#64;usal&#46;es"
            ]
            "referencia" => array:3 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>"
                "identificador" => "aff0010"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
                "identificador" => "aff0015"
              ]
              2 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">¿</span>"
                "identificador" => "cor0005"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "afiliaciones" => array:3 [
          0 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Medicina Interna&#44; Complejo Hospitalario de Ourense&#44; Ourense&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>"
            "identificador" => "aff0005"
          ]
          1 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Medicina Interna II&#44; Hospital Universitario de Salamanca&#44; Salamanca&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>"
            "identificador" => "aff0010"
          ]
          2 => array:3 [
            "entidad" => "Grupo de Alcohol y Alcoholismo de la Sociedad Espa&#241;ola de Medicina Interna"
            "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
            "identificador" => "aff0015"
          ]
        ]
        "correspondencia" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "cor0005"
            "etiqueta" => "&#8270;"
            "correspondencia" => "Autor para correspondencia&#46;"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "titulosAlternativos" => array:1 [
      "en" => array:1 [
        "titulo" => "Wernicke encephalopathy in alcoholic patients"
      ]
    ]
    "resumenGrafico" => array:2 [
      "original" => 0
      "multimedia" => array:7 [
        "identificador" => "fig0005"
        "etiqueta" => "Figura 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr1.jpeg"
            "Alto" => 1916
            "Ancho" => 1583
            "Tamanyo" => 397223
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Resonancia magn&#233;tica cerebral de un paciente con encefalopat&#237;a de Wernicke&#46; Sobre corte coronal en regi&#243;n frontal potenciado en FLAIR &#40;Fluid attenuation inversion recovery&#41;&#44; se aprecian hiperintensidades periventriculares sim&#233;tricas y en fornix&#46;</p>"
        ]
      ]
    ]
    "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">El problema cl&#237;nico</span><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La encefalopat&#237;a de Wernicke &#40;EW&#41; es una patolog&#237;a neuropsiqui&#225;trica aguda o subaguda debida al d&#233;ficit de tiamina o vitamina B1&#46; Recibe su nombre de Carl Wernicke&#44; que describi&#243; por primera vez en 1881 una encefalopat&#237;a aguda caracterizada por confusi&#243;n mental&#44; oftalmoplej&#237;a y ataxia de la marcha<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>&#46; La EW se ha descrito&#44; adem&#225;s de en sujetos con alcoholismo&#44; en enfermedades tan dispares como la anorexia nerviosa&#44; la di&#225;lisis peritoneal&#44; neoplasias diseminadas&#44; la hiperemesis grav&#237;dica o en pacientes intervenidos de cirug&#237;a gastrointestinal<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46; En cualquier caso&#44; la EW contin&#250;a present&#225;ndose principalmente en pacientes con consumo excesivo de etanol&#46;</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La prevalencia real de esta enfermedad est&#225; probablemente infraestimada&#44; ya que diferentes estudios han observado una prevalencia de lesiones t&#237;picas de EW entre el 0&#44;8 y el 2&#44;8&#37; de las autopsias realizadas en la poblaci&#243;n general<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0015"><span class="elsevierStyleSup">3&#44;4</span></a>&#46; La aparici&#243;n de estas mismas lesiones caracter&#237;sticas de la EW se han descrito en el 12&#44;5&#37; de las autopsias de pacientes alcoh&#243;licos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0025"><span class="elsevierStyleSup">5</span></a> y se ha comprobado la presencia de lesiones caracter&#237;sticas de esta enfermedad entre un 29 y un 59&#37; de pacientes que hab&#237;an fallecido precisamente por causas relacionadas con el alcohol<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0030"><span class="elsevierStyleSup">6&#44;7</span></a>&#46; En cuanto a la distribuci&#243;n por g&#233;nero&#44; la prevalencia de la EW en varones pr&#225;cticamente duplica la de las mujeres<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8</span></a>&#46; Dada la mayor proporci&#243;n de alcoh&#243;licos varones en la poblaci&#243;n general&#44; algunos autores han sugerido que el sexo femenino puede ser m&#225;s susceptible al desarrollo de EW&#44; aunque son necesarios m&#225;s estudios para confirmar esta observaci&#243;n<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0035"><span class="elsevierStyleSup">7&#44;9</span></a>&#46;</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Desde un punto de vista fisiopatol&#243;gico&#44; la tiamina act&#250;a como cofactor de diferentes enzimas&#44; como la transcetolasa&#44; la alfa-cetoglutarato deshidrogenasa o la piruvato deshidrogenasa&#59; todas ellas claves en el metabolismo energ&#233;tico<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a>&#46; Por tanto&#44; es necesaria en diferentes v&#237;as del metabolismo hidrocarbonado&#44; lip&#237;dico o proteico&#44; como la producci&#243;n de la vaina de mielina o la s&#237;ntesis de neurotransmisores<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0050"><span class="elsevierStyleSup">10</span></a>&#46; Se encuentra en grandes cantidades en alimentos como la levadura&#44; legumbres&#44; carne de cerdo&#44; arroz y cereales&#44; y se absorbe en el duodeno por un proceso activo<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0055"><span class="elsevierStyleSup">11</span></a>&#46; El d&#233;ficit de tiamina en alcoh&#243;licos se debe a una dieta inadecuada&#44; junto a la combinaci&#243;n de diversos factores&#46; As&#237;&#44; en modelos animales de consumo excesivo de alcohol se ha observado una disminuci&#243;n de la actividad del transportador activo de tiamina intestinal<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0060"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a>&#44; lo que determina una reducci&#243;n de la absorci&#243;n gastrointestinal de dicha vitamina&#46; Adem&#225;s&#44; en pacientes alcoh&#243;licos se ha descrito una disminuci&#243;n del dep&#243;sito hep&#225;tico de tiamina&#44; fundamentalmente en aquellos con disfunci&#243;n hep&#225;tica<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0065"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a>&#44; y una alteraci&#243;n en su utilizaci&#243;n&#44; que parece deberse al d&#233;ficit de magnesio tambi&#233;n habitual en alcoh&#243;licos<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0060"><span class="elsevierStyleSup">12&#44;14</span></a>&#46; Desde un punto de vista celular&#44; la reducci&#243;n de la actividad de la alfa-cetoglutarato deshidrogenasa es la alteraci&#243;n bioqu&#237;mica m&#225;s precoz&#46; Este hecho determina una proliferaci&#243;n de la microgl&#237;a&#44; pero sin muerte neuronal<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>&#46; En cambio&#44; el descenso de la actividad enzim&#225;tica transcetolasa y piruvato deshidrogenasa ocasionan una menor utilizaci&#243;n de la glucosa&#44; con el consecuente defecto del metabolismo energ&#233;tico celular y aparici&#243;n de estr&#233;s oxidativo&#44; que determina finalmente necrosis neuronal y aparici&#243;n de lesiones estructurales irreversibles en las &#225;reas caracter&#237;sticas del cerebro<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0080"><span class="elsevierStyleSup">16</span></a>&#46;</p><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Las alteraciones anteriormente descritas se traducen en hallazgos anatomopatol&#243;gicos consistentes en congesti&#243;n vascular&#44; proliferaci&#243;n de la microgl&#237;a y hemorragias petequiales&#46; Aunque las lesiones suelen variar dependiendo del estadio y de la gravedad de la EW&#44; existen cambios histopatol&#243;gicos t&#237;picos que afectan a &#225;reas espec&#237;ficas del cerebro<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0085"><span class="elsevierStyleSup">17</span></a>&#46; En casos cr&#243;nicos son m&#225;s caracter&#237;sticas la desmielinizaci&#243;n y la gliosis con relativa preservaci&#243;n neuronal&#46; La atrofia de los cuerpos mamilares est&#225; presente hasta en el 80&#37; de los casos de EW cr&#243;nico&#44; aunque lo m&#225;s caracter&#237;stico es la distribuci&#243;n sim&#233;trica de las lesiones en diferentes localizaciones del sistema nervioso central<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a>&#46;</p></span><span id="sec0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Diagn&#243;stico y tratamiento</span><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El diagn&#243;stico de la EW es eminentemente cl&#237;nico&#44; basado en la tr&#237;ada cl&#225;sica de ataxia&#44; alteraciones oculares y cuadro confusional&#46; La ataxia afecta predominantemente a la marcha y a la estabilidad&#59; y es probable que se deba a una combinaci&#243;n de polineuropat&#237;a&#44; afectaci&#243;n cerebelosa y disfunci&#243;n vestibular&#46; Las alteraciones oculares consisten principalmente en nistagmus&#44; paresia del IV par craneal y paresia de la mirada conjugada&#46; Suelen presentarse m&#225;s a menudo combinadas que aisladas&#46; En cuanto al cuadro confusional o encefalop&#225;tico&#44; suele destacar una profunda desorientaci&#243;n&#44; con marcada indiferencia e inatenci&#243;n<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0090"><span class="elsevierStyleSup">18</span></a>&#46; Estos s&#237;ntomas se pueden presentar de forma m&#225;s o menos simult&#225;nea&#44; y es caracter&#237;stico que la ataxia pueda preceder al resto de s&#237;ntomas en pocos d&#237;as o semanas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a>&#46;</p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Muchos enfermos con EW no son diagnosticados cl&#237;nicamente&#59; en algunos estudios s&#243;lo lo fue una quinta parte de los pacientes<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0035"><span class="elsevierStyleSup">7</span></a>&#46; Por este motivo&#44; Caine et al<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0095"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a> desarrollaron nuevos criterios para mejorar la identificaci&#243;n de la EW en alcoh&#243;licos cr&#243;nicos &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0095"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a>&#46; La reproducibilidad y validez de estos criterios fueron comprobadas en 106 autopsias de pacientes alcoh&#243;licos&#44; y se demostr&#243; que mientras la tr&#237;ada cl&#225;sica presentaba una sensibilidad de s&#243;lo el 23&#37;&#44; &#233;sta llegaba hasta el 85&#37; cuando se utilizaban los nuevos criterios de Caine et al<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46; Esta nueva forma de abordaje diagn&#243;stico ha sido empleada cada vez con m&#225;s frecuencia por diferentes autores<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0100"><span class="elsevierStyleSup">20&#44;21</span></a>&#44; y por ello ha sido incluida recientemente dentro de los criterios diagn&#243;sticos recomendados para identificar la EW&#44; no s&#243;lo en el paciente alcoh&#243;lico&#44; sino tambi&#233;n en individuos no alcoh&#243;licos &#40;nivel de evidencia B&#44; eficacia probable&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46;</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Adem&#225;s de las manifestaciones neurol&#243;gicas descritas&#44; existen otras derivadas de la afectaci&#243;n nerviosa &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0010">tabla 2</a>&#41; o de otros &#243;rganos&#44; entre las que podemos destacar las que afectan al sistema cardiocirculatorio&#46; As&#237;&#44; la miocardiopat&#237;a berib&#233;rica es m&#225;s frecuente en grandes bebedores de cerveza y se presenta como un cuadro de insuficiencia card&#237;aca con gasto card&#237;aco elevado y de origen no filiado<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15&#44;22</span></a>&#46; Merece la pena mencionar tambi&#233;n al <span class="elsevierStyleItalic">shoshin</span> beriberi &#40;del japon&#233;s <span class="elsevierStyleItalic">sho</span>&#44; agudo&#44; y <span class="elsevierStyleItalic">shin</span>&#44; coraz&#243;n&#41; tambi&#233;n en relaci&#243;n con el d&#233;ficit de tiamina&#58; se trata de una insuficiencia card&#237;aca de aparici&#243;n brusca y r&#225;pida evoluci&#243;n hacia un shock cardiog&#233;nico&#46; De forma caracter&#237;stica&#44; en el <span class="elsevierStyleItalic">shoshin</span> beriberi cursa con una acidosis metab&#243;lica importante&#44; no s&#243;lo debida al colapso circulatorio sino tambi&#233;n al bloqueo del ciclo de Krebs&#44; como consecuencia de un d&#233;ficit de tiamina<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0110"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a>&#46;</p><elsevierMultimedia ident="tbl0010"></elsevierMultimedia><span id="sec0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Pruebas complementarias</span><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">No hay pruebas de laboratorio &#250;tiles para el diagn&#243;stico de la EW&#46; Para examinar si existe una deficiencia de tiamina se puede valorar la actividad de la enzima transcetolasa en los hemat&#237;es o las concentraciones de tiamina en sangre perif&#233;rica&#46; Sin embargo&#44; estas determinaciones se encuentran limitadas por sus dificultades t&#233;cnicas y por no haberse precisado su sensibilidad y especificidad<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>&#46; Habitualmente no est&#225;n disponibles de forma urgente para guiar las decisiones cl&#237;nicas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46;</p></span><span id="sec0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Estudios de imagen</span><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Respecto a las pruebas de imagen cerebral&#44; la tomograf&#237;a craneal no es &#250;til para apoyar el diagn&#243;stico de EW&#44; pero s&#237; permite ayudar en el diagn&#243;stico diferencial con otras patolog&#237;as neurol&#243;gicas en situaciones de urgencia&#46; Actualmente&#44; se considera a la resonancia magn&#233;tica &#40;RM&#41; como la prueba complementaria m&#225;s &#250;til para confirmar el diagn&#243;stico de EW&#44; con una sensibilidad del 53&#37; y una especificidad del 93&#37;&#44; lo que permite confirmar con un alto grado de seguridad la presencia de esta enfermedad aunque su normalidad no permita descartarla<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0115"><span class="elsevierStyleSup">23&#44;24</span></a>&#46; La RM permite detectar lesiones periventriculares y diencef&#225;licas en su fase aguda&#44; sobre todo afectando a &#225;reas sim&#233;tricas&#44; con incremento de la se&#241;al en T2 y descenso en T1<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0125"><span class="elsevierStyleSup">25</span></a> &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0005">fig&#46; 1</a>&#41;&#46; Estas alteraciones en T2 pueden desaparecer en tan solo las primeras 48 horas tras la administraci&#243;n de tiamina&#44; y es en esta fase precoz cuando se puede encontrar el edema citot&#243;xico reversible que est&#225; considerado como la lesi&#243;n m&#225;s caracter&#237;stica de la EW<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46; La atrofia de los tub&#233;rculos mamilares es una anomal&#237;a bastante espec&#237;fica en pacientes con lesiones cr&#243;nicas de EW&#44; y puede comenzar a detectarse dentro de la primera semana del inicio de la enfermedad&#46; Por tanto&#44; la RM cerebral deber&#237;a ser usada para apoyar el diagn&#243;stico de la EW aguda y tambi&#233;n podr&#237;a ser &#250;til en el seguimiento de estos pacientes &#40;nivel de evidencia B&#44; eficacia probable&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46; En cualquier caso&#44; es importante destacar que&#44; ante la sospecha cl&#237;nica de EW no se debe demorar el inicio de tratamiento por el hecho de no disponer a&#250;n de una prueba de imagen&#46;</p><elsevierMultimedia ident="fig0005"></elsevierMultimedia><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Diagn&#243;stico diferencial en lo referente con las patolog&#237;as propias o estrechamente relacionadas con el alcoholismo cr&#243;nico&#44; destacan &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0015">tabla 3</a>&#41;&#58;</p><elsevierMultimedia ident="tbl0015"></elsevierMultimedia><p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleItalic">Degeneraci&#243;n cerebelosa alcoh&#243;lica&#58;</span> algunos alcoh&#243;licos desarrollan un s&#237;ndrome cerebeloso cr&#243;nico relacionado con la degeneraci&#243;n de las c&#233;lulas de Purkinje en el c&#243;rtex cerebeloso&#46; T&#237;picamente ocurre despu&#233;s de 10 o m&#225;s a&#241;os de consumo excesivo de alcohol y la causa parece ser una combinaci&#243;n de d&#233;ficit nutricional y neurotoxicidad por el alcohol<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0130"><span class="elsevierStyleSup">26</span></a>&#46; Casi todos los pacientes presentan alteraciones de la marcha como primera manifestaci&#243;n&#46; El diagn&#243;stico se realiza mediante la historia cl&#237;nica y las pruebas de imagen&#44; y se puede apreciar atrofia cortical cerebelosa&#46;</p><p id="par0060" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleItalic">Mielin&#243;lisis central pontina&#58;</span> enfermedad desmielinizante debida a una alteraci&#243;n hidroelectrol&#237;tica y no al alcoholismo cr&#243;nico&#44; si bien muchos casos han sido descritos en sujetos alcoh&#243;licos&#46; El factor clave en su patogenia es la r&#225;pida correcci&#243;n de una hipo o hipernatremia<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">27</span></a> y su manifestaci&#243;n m&#225;s caracter&#237;stica es el denominado &#171;s&#237;ndrome de cautiverio&#187;&#46; Se diagnostica mediante una RM que muestra lesiones protuberanciales hiperintensas en T2 e hipointensas en T1<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">27</span></a>&#46;</p><p id="par0065" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleItalic">Enfermedad de Marchiafava-Bignami&#58;</span> consiste en una desmielinizaci&#243;n o necrosis del cuerpo calloso&#44; de causa desconocida y predominantemente se da en alcoh&#243;licos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">28</span></a>&#46; Cl&#237;nicamente cursa con el llamado &#171;s&#237;ndrome de desconexi&#243;n interhemisf&#233;rica&#187;&#46; En las pruebas de neuroimagen se aprecian lesiones en &#225;reas del cuerpo calloso&#46;</p><p id="par0070" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleItalic">S&#237;ndrome de abstinencia alcoh&#243;lica&#58;</span> es un conjunto de signos y s&#237;ntomas que aparecen tras el cese de la ingesta continuada de etanol&#46; La mayor&#237;a de los estudios diferencian entre s&#237;ndrome de abstinencia alcoh&#243;lica precoz y tard&#237;o&#44; que habitualmente se correlacionan con los conceptos de menor y mayor&#44; en atenci&#243;n a la gravedad de los s&#237;ntomas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0130"><span class="elsevierStyleSup">26</span></a>&#46; As&#237;&#44; el s&#237;ndrome precoz o menor de abstinencia hace referencia a los s&#237;ntomas que se manifiestan en las primeras 24-48 horas despu&#233;s del cese de la ingesta alcoh&#243;lica&#46; En un peque&#241;o porcentaje de pacientes&#44; el cuadro cl&#237;nico puede evolucionar despu&#233;s de las primeras 48 horas hacia formas m&#225;s graves caracterizadas por la presencia de alteraci&#243;n de la conciencia y delirio&#44; habitualmente acompa&#241;ado de un mayor grado de hiperactividad auton&#243;mica&#44; en lo que se reconoce como s&#237;ndrome tard&#237;o o mayor de deprivaci&#243;n &#40;<span class="elsevierStyleItalic">delirium tremens</span>&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a>&#46;</p><p id="par0075" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleItalic">Intoxicaci&#243;n alcoh&#243;lica aguda patol&#243;gica&#58;</span> es una reacci&#243;n idiosincr&#225;sica al etanol que se desarrolla incluso con ingesta escasa o moderada de alcohol&#46; El diagn&#243;stico deber&#237;a ser de exclusi&#243;n&#44; una vez descartadas otras patolog&#237;as como el traumatismo craneal&#44; hipoxia&#44; hipotermia&#44; encefalopat&#237;a hep&#225;tica e hipoglucemia<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0110"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a>&#46;</p></span><span id="sec0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Tratamiento y profilaxis</span><p id="par0085" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Si bien es obvio que el tratamiento de la EW debe ser la reposici&#243;n de tiamina lo antes posible&#44; esta evidencia no procede de ensayos cl&#237;nicos controlados debido a la dificultad para realizarlos&#46; De igual forma&#44; no hay datos que concluyan cu&#225;l es la dosis m&#225;s adecuada&#44; la v&#237;a o el tiempo de administraci&#243;n&#46; Tambi&#233;n se desconoce si otro tipo de tratamientos podr&#237;a ser &#250;til&#46; Con los datos disponibles&#44; la Federaci&#243;n Europea de Sociedades de Neurolog&#237;a recomienda con un nivel de evidencia C &#40;eficacia posible&#41;&#44; la administraci&#243;n de 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg de tiamina &#40;diluida en 100<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml de suero fisiol&#243;gico&#41;&#44; tres veces al d&#237;a<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46; Por otra parte&#44; existe tambi&#233;n acuerdo acerca de la conveniencia de instaurar una dieta normal lo antes posible&#46; A favor de la administraci&#243;n intravenosa de tiamina&#44; cabe destacar que este f&#225;rmaco ha mostrado un buen perfil de seguridad&#44; independientemente de la v&#237;a de administraci&#243;n<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">29</span></a>&#46; El tratamiento deber&#237;a mantenerse hasta la estabilizaci&#243;n cl&#237;nica<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a> y las deficiencias de otras vitaminas o electrolitos como el magnesio&#44; deber&#237;an ser tambi&#233;n corregidas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>&#46;</p><p id="par0090" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En cuanto a la profilaxis&#44; se recomienda la utilizaci&#243;n de tiamina en situaciones de riesgo como son los pacientes alcoh&#243;licos&#44; anorexia&#44; pacientes oncol&#243;gicos o sometidos a cirug&#237;a bari&#225;trica&#44; a dosis de 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg por v&#237;a parenteral&#44; en especial antes de la administraci&#243;n de suero glucosado&#46;</p></span></span><span id="sec0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">&#193;reas de incertidumbre</span><p id="par0095" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Con respecto al diagn&#243;stico&#44; el principal problema que se plantea en la EW es el diagn&#243;stico precoz&#46; Los criterios cl&#237;nicos de Caine et al poseen una alta sensibilidad &#40;85&#37;&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#44; pero son poco espec&#237;ficos&#44; por lo que la presencia de los mismos puede no ser suficiente para establecer el diagn&#243;stico&#44; particularmente en pacientes que no est&#225;n incluidos en los grupos con un elevado riesgo de padecer esta patolog&#237;a&#46; Por otro lado&#44; no existen en todos los centros pruebas de laboratorio que permitan establecer el diagn&#243;stico de forma definitiva&#46; El hecho de que las lesiones cerebrales puedan revertir r&#225;pidamente si se administra tiamina&#44; disminuye la sensibilidad de la RM&#46; Por tanto&#44; salvo que se desarrollen nuevas pruebas o criterios diagn&#243;sticos&#44; debemos asumir que el diagn&#243;stico de EW debe realizarse de forma presuntiva en la mayor&#237;a de los casos y que la imposibilidad de confirmarlo no debe evitar comenzar el tratamiento adecuado&#46;</p><p id="par0100" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En lo referente a la profilaxis y tratamiento&#44; el &#250;nico tratamiento que se puede recomendar en este momento es la reposici&#243;n de tiamina&#44; aunque no exista evidencia procedente de ensayos cl&#237;nicos controlados&#46; Los datos disponibles apuntan a su uso intravenoso&#44; dada la seguridad y eficacia de esta v&#237;a&#44; pero no existe evidencia clara respecto a la dosis o el tiempo de administraci&#243;n&#46; Adem&#225;s de la reposici&#243;n de tiamina&#44; ser&#237;a de m&#225;ximo inter&#233;s desarrollar terapias que pudieran revertir o modificar la evoluci&#243;n de la enfermedad&#46;</p></span><span id="sec0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Gu&#237;as cl&#237;nicas</span><p id="par0105" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En el a&#241;o 2010 la Federaci&#243;n Europea de Sociedades de Neurolog&#237;a public&#243; una gu&#237;a cl&#237;nica en la que se recogen las principales recomendaciones para el manejo de la EW<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46; La revisi&#243;n sistem&#225;tica realizada mostr&#243; que la evidencia cient&#237;fica existente es escasa en casi todos los aspectos de esta enfermedad&#46; Las recomendaciones indicadas en esta actualizaci&#243;n son&#44; en gran medida&#44; consistentes con esta gu&#237;a cl&#237;nica&#46;</p></span><span id="sec0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Conclusiones</span><p id="par0110" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En el paciente descrito&#44; la anamnesis y exploraci&#243;n neurol&#243;gica completa permitieron sospechar una EW pese a la presentaci&#243;n cl&#237;nica relativamente inespec&#237;fica&#46; En este caso&#44; el alcoholismo cr&#243;nico y la presencia de 3 de los 4 criterios cl&#237;nicos de Caine et al<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0095"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a> permite realizar un diagn&#243;stico de sospecha e iniciar el tratamiento&#46; El diagn&#243;stico de esta enfermedad&#44; como se ha remarcado&#44; sigue siendo cl&#237;nico&#44; apoyado en la RM y&#44; en los casos favorables&#44; la r&#225;pida respuesta a la tiamina intravenosa&#46; Debido a la seguridad de este tratamiento&#44; no podemos por menos de incidir en la recomendaci&#243;n de administrar tiamina cuanto haya datos sugerentes&#44; aunque no dispongamos de un diagn&#243;stico inequ&#237;voco&#46;</p></span></span>"
    "textoCompletoSecciones" => array:1 [
      "secciones" => array:10 [
        0 => array:2 [
          "identificador" => "xres15891"
          "titulo" => "Resumen"
        ]
        1 => array:2 [
          "identificador" => "xpalclavsec18164"
          "titulo" => "Palabras clave"
        ]
        2 => array:2 [
          "identificador" => "xres15892"
          "titulo" => "Abstract"
        ]
        3 => array:2 [
          "identificador" => "xpalclavsec18165"
          "titulo" => "Keywords"
        ]
        4 => array:2 [
          "identificador" => "sec0005"
          "titulo" => "El problema cl&#237;nico"
        ]
        5 => array:3 [
          "identificador" => "sec0010"
          "titulo" => "Diagn&#243;stico y tratamiento"
          "secciones" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "sec0015"
              "titulo" => "Pruebas complementarias"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "sec0020"
              "titulo" => "Estudios de imagen"
            ]
            2 => array:2 [
              "identificador" => "sec0025"
              "titulo" => "Tratamiento y profilaxis"
            ]
          ]
        ]
        6 => array:2 [
          "identificador" => "sec0030"
          "titulo" => "&#193;reas de incertidumbre"
        ]
        7 => array:2 [
          "identificador" => "sec0035"
          "titulo" => "Gu&#237;as cl&#237;nicas"
        ]
        8 => array:2 [
          "identificador" => "sec0040"
          "titulo" => "Conclusiones"
        ]
        9 => array:1 [
          "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
        ]
      ]
    ]
    "pdfFichero" => "main.pdf"
    "tienePdf" => true
    "fechaRecibido" => "2011-03-06"
    "fechaAceptado" => "2011-04-11"
    "PalabrasClave" => array:2 [
      "es" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Palabras clave"
          "identificador" => "xpalclavsec18164"
          "palabras" => array:3 [
            0 => "Encefalopat&#237;a de Wernicke"
            1 => "Alcoholismo"
            2 => "D&#233;ficit de tiamina"
          ]
        ]
      ]
      "en" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Keywords"
          "identificador" => "xpalclavsec18165"
          "palabras" => array:3 [
            0 => "Wernicke encephalopathy"
            1 => "Alcoholism"
            2 => "Thiamine deficiency"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "tieneResumen" => true
    "resumen" => array:2 [
      "es" => array:2 [
        "titulo" => "Resumen"
        "resumen" => "<p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Var&#243;n de 67 a&#241;os que es trasladado por su familia al hospital por presentar un cuadro de siete d&#237;as de evoluci&#243;n consistente en&#58; somnolencia continua&#44; bradipsiquia e inestabilidad en la marcha&#46; El paciente viv&#237;a solo y entre sus antecedentes personales destacaba un consumo de alcohol superior a 100-120<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>g&#47;d&#237;a con una dieta escasa en calidad y cantidad&#46; En la exploraci&#243;n general se apreciaban estigmas de hepatopat&#237;a cr&#243;nica&#44; incluyendo telangiectasias y eritema palmar bilateral&#46; Desde el punto de vista neurol&#243;gico presentaba hiporreflexia en extremidades inferiores&#44; temblor cerebeloso de predominio derecho&#44; dismetr&#237;a bilateral en prueba tal&#243;n rodilla y ataxia de la marcha&#46; Con los datos aportados se realiz&#243; el diagn&#243;stico al ingreso de encefalopat&#237;a de Wernicke&#46; &#191;C&#243;mo debe ser evaluado y tratado este paciente&#63;</p>"
      ]
      "en" => array:2 [
        "titulo" => "Abstract"
        "resumen" => "<p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">A 67-year old male was brought to the hospital by his family because he had been suffering from somnolence&#44; bradypsychia and gait disturbance for one week&#46; He lived alone&#44; reported an ethanol intake higher than 100-120<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>g&#47;day&#46; His diet was limited in quality and amount&#46; The physical examination showed stigmata of chronic liver disease&#46; The neurological exam revealed right-side cerebellar tremor&#44; bilateral dysmetria and gait ataxia as well as hyporeflexia in the lower limbs&#46; He was diagnosed of Wernicke encephalopathy&#46; How should this patient be evaluated and treated&#63;</p>"
      ]
    ]
    "multimedia" => array:4 [
      0 => array:7 [
        "identificador" => "fig0005"
        "etiqueta" => "Figura 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr1.jpeg"
            "Alto" => 1916
            "Ancho" => 1583
            "Tamanyo" => 397223
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Resonancia magn&#233;tica cerebral de un paciente con encefalopat&#237;a de Wernicke&#46; Sobre corte coronal en regi&#243;n frontal potenciado en FLAIR &#40;Fluid attenuation inversion recovery&#41;&#44; se aprecian hiperintensidades periventriculares sim&#233;tricas y en fornix&#46;</p>"
        ]
      ]
      1 => array:7 [
        "identificador" => "tbl0005"
        "etiqueta" => "Tabla 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "tabla" => array:3 [
          "leyenda" => "<p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Fuente&#58; Caine D&#44; et al<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0095"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a>&#46;</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Dieta deficitaria&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Anormalidades oculares&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Disfunci&#243;n cerebelosa&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Alteraci&#243;n del estado mental o leves trastornos de la memoria&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab13043.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:1 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0005"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara">Se considera que es necesaria la presencia de dos o m&#225;s criterios para el diagn&#243;stico de encefalopat&#237;a de Wernicke&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Diagn&#243;stico cl&#237;nico de la encefalopat&#237;a de Wernicke<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a></p>"
        ]
      ]
      2 => array:7 [
        "identificador" => "tbl0010"
        "etiqueta" => "Tabla 2"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "tabla" => array:2 [
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">S&#237;ntomas y signos&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Localizaci&#243;n de las lesiones&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Frecuentes al inicio</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Anomal&#237;as oculares&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Mesenc&#233;falo y n&#250;cleos del III y VI pares craneales&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Deterioro del nivel y&#47;o contenido de la conciencia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">T&#225;lamo o tub&#233;rculos mamilares&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Ataxia e inestabilidad&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Vermis cerebeloso o vest&#237;bulo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " colspan="2" align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Infrecuentes al inicio</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Estupor&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">T&#225;lamo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Hipotermia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Regiones posteriores del hipot&#225;lamo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Crisis convulsivas&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Excesiva actividad glutamat&#233;rgica&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Hipoacusia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">T&#225;lamo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " colspan="2" align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Fases tard&#237;as</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Hipertermia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Regiones anteriores del hipot&#225;lamo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Aumento del tono muscular y paresia esp&#225;stica&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">V&#237;a piramidal y c&#243;rtex motor&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Discinesias coreicas&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&#193;reas mesopontinas&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Coma&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">T&#225;lamo o tub&#233;rculos mamilares&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab13044.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:1 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0010"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara">Modificada de Sechi G&#44; et al<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0030" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Manifestaciones cl&#237;nicas neurol&#243;gicas de la encefalopat&#237;a de Wernicke y su correlaci&#243;n anat&#243;mica<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0010"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a></p>"
        ]
      ]
      3 => array:7 [
        "identificador" => "tbl0015"
        "etiqueta" => "Tabla 3"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "tabla" => array:2 [
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Encefalopat&#237;a de Wernicke&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Degeneraci&#243;n cerebelosa alcoh&#243;lica&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Mielinolisis central pontina&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Enfermedad de Machiafava-Bignami&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Abstinencia alcoh&#243;lica&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Encefalopat&#237;a hep&#225;tica&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Intoxicaci&#243;n alcoh&#243;lica aguda patol&#243;gica&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Forma de comienzo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Aguda&#47;subaguda&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Subaguda&#47;cr&#243;nica&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Aguda&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Variable&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Aguda&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Variable&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Aguda&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Nivel de conciencia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Disminuido &#43;&#43;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Conservado&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Conservado&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Conservado&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Conservado&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Disminuido &#43;&#43;&#43;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Conservado&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Contenido de la conciencia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Alterado &#43;&#43;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Conservado&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Conservado&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Alterado&#43;&#43;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Alterado &#43;&#43;&#43;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Alterado &#43;&#43;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Alterado &#43;&#43;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Ansiedad&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Delirio&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237; &#40;zoopsias&#44; <span class="elsevierStyleItalic">delirium tremens</span> en tard&#237;o&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Temblor&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">De acci&#243;n&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Postural &#40;lo m&#225;s com&#250;n y precoz&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Flapping tremor</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Postural&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Taquicardia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Intensa&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Si&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Otros datos&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Alteraciones de la motilidad ocular&#44; ataxia y nistagmo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Ataxia&#44; dismetr&#237;a y disartria&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Tetraparesia progresiva&#44; par&#225;lisis pseudobulbar&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Demencia&#44; espasticidad&#44; disartria e inestabilidad&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">N&#225;useas&#44; v&#243;mitos&#44; convulsiones &#171;<span class="elsevierStyleItalic">Rum fits</span>&#187;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Piramidalismo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Tras ingesta&#46; Aliento en&#243;lico&#46; Amnesia lacunar&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab13042.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:1 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0015"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara">Modificada de Laso Guzm&#225;n FJ&#44; et al<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0110"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a>&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0035" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Diagn&#243;stico diferencial de las alteraciones neurol&#243;gicas producidas por el alcoholismo<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0015"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a></p>"
        ]
      ]
    ]
    "bibliografia" => array:2 [
      "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
      "seccion" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "identificador" => "bibs0005"
          "bibliografiaReferencia" => array:29 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "bib0005"
              "etiqueta" => "1"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Wernicke&#39;s encephalopathy revisited&#46; Translation of the case history section of the original manuscript by Carl Wernicke &#171;Lehrbuch der Gehirnkrankheiten fur Aerzte and Studirende&#187; &#40;1881&#41; with a commentary"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "A&#46;D&#46; Thomson"
                            1 => "C&#46;C&#46; Cook"
                            2 => "I&#46; Guerrini"
                            3 => "D&#46; Sheedy"
                            4 => "C&#46; Harper"
                            5 => "E&#46;J&#46; Marshall"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1093/alcalc/agm144"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Alcohol Alcohol"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "43"
                        "paginaInicial" => "174"
                        "paginaFinal" => "179"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18056751"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "bib0010"
              "etiqueta" => "2"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "EFNS guidelines for diagnosis&#44; therapy and prevention of Wernicke encephalopathy"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "R&#46; Galvin"
                            1 => "G&#46; Brathen"
                            2 => "A&#46; Ivashynka"
                            3 => "M&#46; Hillbom"
                            4 => "R&#46; Tanasescu"
                            5 => "M&#46;A&#46; Leone"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1111/j.1468-1331.2010.03153.x"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur J Neurol"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "17"
                        "paginaInicial" => "1408"
                        "paginaFinal" => "1418"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20642790"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "bib0015"
              "etiqueta" => "3"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Ethanol and the nervous system"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46;E&#46; Charness"
                            1 => "R&#46;P&#46; Simon"
                            2 => "D&#46;A&#46; Greenberg"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1056/NEJM198908173210706"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "N Engl J Med"
                        "fecha" => "1989"
                        "volumen" => "321"
                        "paginaInicial" => "442"
                        "paginaFinal" => "454"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2668759"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            3 => array:3 [
              "identificador" => "bib0020"
              "etiqueta" => "4"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Wernicke&#39;s encephalopathy--prevalence and clinical spectrum"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "A&#46; Torvik"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Alcohol Alcohol Suppl"
                        "fecha" => "1991"
                        "volumen" => "1"
                        "paginaInicial" => "381"
                        "paginaFinal" => "384"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1845567"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            4 => array:3 [
              "identificador" => "bib0025"
              "etiqueta" => "5"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Brain lesions in alcoholics&#46; A neuropathological study with clinical correlations"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "A&#46; Torvik"
                            1 => "C&#46;F&#46; Lindboe"
                            2 => "S&#46; Rogde"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Neurol Sci"
                        "fecha" => "1982"
                        "volumen" => "56"
                        "paginaInicial" => "233"
                        "paginaFinal" => "248"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7175549"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            5 => array:3 [
              "identificador" => "bib0030"
              "etiqueta" => "6"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Cerebral lesions and causes of death in male alcoholics&#46; A forensic autopsy study"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "K&#46; Skullerud"
                            1 => "S&#46;N&#46; Andersen"
                            2 => "J&#46; Lundevall"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Int J Legal Med"
                        "fecha" => "1991"
                        "volumen" => "104"
                        "paginaInicial" => "209"
                        "paginaFinal" => "213"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1931737"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            6 => array:3 [
              "identificador" => "bib0035"
              "etiqueta" => "7"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The incidence of Wernicke&#39;s encephalopathy in Australia--a neuropathological study of 131 cases"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "C&#46; Harper"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Neurol Neurosurg Psychiatry"
                        "fecha" => "1983"
                        "volumen" => "46"
                        "paginaInicial" => "593"
                        "paginaFinal" => "598"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6886695"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            7 => array:3 [
              "identificador" => "bib0040"
              "etiqueta" => "8"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The Wernicke-Korsakoff syndrome"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "M&#46; Victor"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "LibroEditado" => array:4 [
                        "titulo" => "Handbook of clinical neurology&#44; vol 28&#44; part II"
                        "paginaInicial" => "243"
                        "paginaFinal" => "270"
                        "serieFecha" => "1976"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            8 => array:3 [
              "identificador" => "bib0045"
              "etiqueta" => "9"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46; Victor"
                            1 => "R&#46;D&#46; Adams"
                            2 => "G&#46;H&#46; Collins"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "LibroEditado" => array:3 [
                        "titulo" => "The Wernicke-Korsakoff syndrome and related neurological disorders due to alcoholism and malnutrition"
                        "edicion" => "2nd ed&#46;"
                        "serieFecha" => "1989"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            9 => array:3 [
              "identificador" => "bib0050"
              "etiqueta" => "10"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Nutrition and alcohol neurotoxicity"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "L&#46; Manzo"
                            1 => "C&#46; Locatelli"
                            2 => "S&#46;M&#46; Candura"
                            3 => "L&#46;G&#46; Costa"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Neurotoxicology"
                        "fecha" => "1994"
                        "volumen" => "15"
                        "paginaInicial" => "555"
                        "paginaFinal" => "565"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7854589"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            10 => array:3 [
              "identificador" => "bib0055"
              "etiqueta" => "11"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The Royal College of Physicians report on alcohol&#58; guidelines for managing Wernicke&#39;s encephalopathy in the accident and Emergency Department"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "A&#46;D&#46; Thomson"
                            1 => "C&#46;C&#46; Cook"
                            2 => "R&#46; Touquet"
                            3 => "J&#46;A&#46; Henry"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:7 [
                        "tituloSerie" => "Alcohol Alcohol"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "37"
                        "paginaInicial" => "513"
                        "paginaFinal" => "521"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12414541"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S073510970602506X"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "07351097"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            11 => array:3 [
              "identificador" => "bib0060"
              "etiqueta" => "12"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The role of thiamine deficiency in alcoholic brain disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "P&#46;R&#46; Martin"
                            1 => "C&#46;K&#46; Singleton"
                            2 => "S&#46; Hiller-Sturmhofel"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Alcohol Res Health"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "27"
                        "paginaInicial" => "134"
                        "paginaFinal" => "142"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15303623"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            12 => array:3 [
              "identificador" => "bib0065"
              "etiqueta" => "13"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Thiamine deficiency-related brain dysfunction in chronic liver failure"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "R&#46;F&#46; Butterworth"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1007/s11011-008-9129-y"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Metab Brain Dis"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "24"
                        "paginaInicial" => "189"
                        "paginaFinal" => "196"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19067139"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            13 => array:3 [
              "identificador" => "bib0070"
              "etiqueta" => "14"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Atencion urgente a un paciente alcoholico"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "A&#46;J&#46; Chamorro Fern&#225;ndez"
                            1 => "F&#46;J&#46; Laso Guzm&#225;n"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.rce.2009.12.009"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Clin Esp"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "210"
                        "paginaInicial" => "291"
                        "paginaFinal" => "297"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20434145"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            14 => array:3 [
              "identificador" => "bib0075"
              "etiqueta" => "15"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Wernicke&#39;s encephalopathy&#58; new clinical settings and recent advances in diagnosis and management"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "G&#46; Sechi"
                            1 => "A&#46; Serra"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/S1474-4422(07)70104-7"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Lancet Neurol"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "6"
                        "paginaInicial" => "442"
                        "paginaFinal" => "455"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17434099"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            15 => array:3 [
              "identificador" => "bib0080"
              "etiqueta" => "16"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46; Victor"
                            1 => "R&#46;D&#46; Adams"
                            2 => "G&#46;H&#46; Collins"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "LibroEditado" => array:5 [
                        "titulo" => "The Wernicke-Korsakoff syndrome &#40;WKS&#41; and related neurologic disorders due to alcoholism and malnutrition"
                        "paginaInicial" => "61"
                        "paginaFinal" => "110"
                        "edicion" => "2nd edn&#46;"
                        "serieFecha" => "1989"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            16 => array:3 [
              "identificador" => "bib0085"
              "etiqueta" => "17"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The Wernicke-Korsakoff syndrome&#58; a clinical and pathological study of 245 patients&#44; 82 with post-mortem examinations"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46; Victor"
                            1 => "R&#46;D&#46; Adams"
                            2 => "G&#46;H&#46; Collins"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Contemp Neurol Ser"
                        "fecha" => "1971"
                        "volumen" => "7"
                        "paginaInicial" => "1"
                        "paginaFinal" => "206"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/5162155"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            17 => array:3 [
              "identificador" => "bib0090"
              "etiqueta" => "18"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:1 [
                  "referenciaCompleta" => "Charness ME&#44; Yuen TS&#46; Wernicke&#39;s encephalopathy&#46; In&#58; UpToDate v 183&#59; 2010&#46; Available in&#58; <a class="elsevierStyleInterRef" href="http://www.uptodate.com/">http&#58;&#92;&#92;www&#46;uptodate&#46;com</a>"
                ]
              ]
            ]
            18 => array:3 [
              "identificador" => "bib0095"
              "etiqueta" => "19"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Operational criteria for the classification of chronic alcoholics&#58; identification of Wernicke&#39;s encephalopathy"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "D&#46; Caine"
                            1 => "G&#46;M&#46; Halliday"
                            2 => "J&#46;J&#46; Kril"
                            3 => "C&#46;G&#46; Harper"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Neurol Neurosurg Psychiatry"
                        "fecha" => "1997"
                        "volumen" => "62"
                        "paginaInicial" => "51"
                        "paginaFinal" => "60"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9010400"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            19 => array:3 [
              "identificador" => "bib0100"
              "etiqueta" => "20"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Neuronal loss in functional zones of the cerebellum of chronic alcoholics with and without Wernicke&#39;s encephalopathy"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "K&#46;G&#46; Baker"
                            1 => "A&#46;J&#46; Harding"
                            2 => "G&#46;M&#46; Halliday"
                            3 => "J&#46;J&#46; Kril"
                            4 => "C&#46;G&#46; Harper"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Neuroscience"
                        "fecha" => "1999"
                        "volumen" => "91"
                        "paginaInicial" => "429"
                        "paginaFinal" => "438"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10366000"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            20 => array:3 [
              "identificador" => "bib0105"
              "etiqueta" => "21"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Wernicke encephalopathy in alcoholics with diabetic ketoacidosis"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "A&#46;J&#46; Chamorro"
                            1 => "M&#46; Marcos-Mart&#237;n"
                            2 => "J&#46; Mart&#237;n-Polo"
                            3 => "L&#46;C&#46; Garc&#237;a-D&#237;ez"
                            4 => "G&#46; Luna"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Intern Med"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "48"
                        "paginaInicial" => "1187"
                        "paginaFinal" => "1189"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19571457"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            21 => array:3 [
              "identificador" => "bib0110"
              "etiqueta" => "22"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Alcoholismo&#58; s&#237;ndromes agudos"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "F&#46;J&#46; Laso Guzm&#225;n"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "LibroEditado" => array:5 [
                        "titulo" => "Diagn&#243;stico diferencial en medicina interna"
                        "paginaInicial" => "83"
                        "paginaFinal" => "86"
                        "edicion" => "2 ed&#46;"
                        "serieFecha" => "2005"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            22 => array:3 [
              "identificador" => "bib0115"
              "etiqueta" => "23"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Usefulness of CT and MR imaging in the diagnosis of acute Wernicke&#39;s encephalopathy"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "E&#46; Ant&#250;nez"
                            1 => "R&#46; Estruch"
                            2 => "C&#46; Cardenal"
                            3 => "J&#46;M&#46; Nicol&#225;s"
                            4 => "J&#46; Fern&#225;ndez-Sola"
                            5 => "A&#46; Urbano-M&#225;rquez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.2214/ajr.171.4.9763009"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "AJR Am J Roentgenol"
                        "fecha" => "1998"
                        "volumen" => "171"
                        "paginaInicial" => "1131"
                        "paginaFinal" => "1137"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9763009"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            23 => array:3 [
              "identificador" => "bib0120"
              "etiqueta" => "24"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Diffusion weighted MR imaging of acute Wernicke&#39;s encephalopathy"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "T&#46;I&#46; Chung"
                            1 => "J&#46;S&#46; Kim"
                            2 => "S&#46;K&#46; Park"
                            3 => "B&#46;S&#46; Kim"
                            4 => "K&#46;J&#46; Ahn"
                            5 => "D&#46;W&#46; Yang"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur J Radiol"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "45"
                        "paginaInicial" => "256"
                        "paginaFinal" => "258"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12595110"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            24 => array:3 [
              "identificador" => "bib0125"
              "etiqueta" => "25"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "MR imaging findings in 56 patients with Wernicke encephalopathy&#58; nonalcoholics may differ from alcoholics"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "G&#46; Zuccoli"
                            1 => "D&#46; Santa Cruz"
                            2 => "M&#46; Bertolini"
                            3 => "A&#46; Rovira"
                            4 => "M&#46; Gallucci"
                            5 => "C&#46; Carollo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.3174/ajnr.A1280"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "AJNR Am J Neuroradiol"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "30"
                        "paginaInicial" => "171"
                        "paginaFinal" => "176"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18945789"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            25 => array:3 [
              "identificador" => "bib0130"
              "etiqueta" => "26"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Effect of alcohol on the nervous system"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "M&#46; Victor"
                            1 => "R&#46;D&#46; Adams"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Res Publ Assoc Res Nerv Ment Dis"
                        "fecha" => "1953"
                        "volumen" => "32"
                        "paginaInicial" => "526"
                        "paginaFinal" => "573"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/13134661"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            26 => array:3 [
              "identificador" => "bib0135"
              "etiqueta" => "27"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Mielinolisis central pontina tras sindrome neuroleptico maligno"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "J&#46; Gonz&#225;lez Robledo"
                            1 => "J&#46;C&#46; Ballesteros Herr&#225;ez"
                            2 => "A&#46; Chamorro Fern&#225;ndez"
                            3 => "J&#46; Mart&#237;n Polo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Med Intensiva"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "31"
                        "paginaInicial" => "342"
                        "paginaFinal" => "343"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17663961"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            27 => array:3 [
              "identificador" => "bib0140"
              "etiqueta" => "28"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Marchiafava-Bignami Syndrome"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "S&#46; Brion"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "LibroEditado" => array:3 [
                        "titulo" => "Metabolic and Deficiency Diseases of the Nervous System&#44; Part 2"
                        "paginaInicial" => "317"
                        "serieFecha" => "1976"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            28 => array:3 [
              "identificador" => "bib0150"
              "etiqueta" => "29"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "A toxicity study of parenteral thiamine hydrochloride"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "K&#46;D&#46; Wrenn"
                            1 => "F&#46; Murphy"
                            2 => "C&#46;M&#46; Slovis"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Ann Emerg Med"
                        "fecha" => "1989"
                        "volumen" => "18"
                        "paginaInicial" => "867"
                        "paginaFinal" => "870"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2757284"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
  ]
  "idiomaDefecto" => "es"
  "url" => "/00142565/0000021100000009/v1_201302081102/S0014256511002463/v1_201302081102/es/main.assets"
  "Apartado" => array:4 [
    "identificador" => "995"
    "tipo" => "SECCION"
    "es" => array:2 [
      "titulo" => "Actualizaci&#243;n cl&#237;nica"
      "idiomaDefecto" => true
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
  ]
  "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/00142565/0000021100000009/v1_201302081102/S0014256511002463/v1_201302081102/es/main.pdf?idApp=WRCEE&text.app=https://www.revclinesp.es/"
  "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256511002463?idApp=WRCEE"
]
Share
Journal Information

Statistics

Follow this link to access the full text of the article

Actualización clínica
Encefalopatía de Wernicke en el paciente alcohólico
Wernicke encephalopathy in alcoholic patients
A.J. Chamorro Fernándeza,c, M. Marcos Martínb,c, F.J. Laso Guzmánb,c,
Corresponding author
laso@usal.es

Autor para correspondencia.
a Servicio de Medicina Interna, Complejo Hospitalario de Ourense, Ourense, España
b Servicio de Medicina Interna II, Hospital Universitario de Salamanca, Salamanca, España
c Grupo de Alcohol y Alcoholismo de la Sociedad Española de Medicina Interna
Read
8678
Times
was read the article
8678
Total PDF
0
Total HTML
Share statistics
 array:23 [
  "pii" => "S0014256511002463"
  "issn" => "00142565"
  "doi" => "10.1016/j.rce.2011.04.001"
  "estado" => "S300"
  "fechaPublicacion" => "2011-10-01"
  "aid" => "412"
  "copyright" => "Elsevier Espa&#241;a&#44; S&#46;L&#46;"
  "copyrightAnyo" => "2011"
  "documento" => "article"
  "crossmark" => 0
  "subdocumento" => "sco"
  "cita" => "Rev Clin Esp. 2011;211:458-63"
  "abierto" => array:3 [
    "ES" => false
    "ES2" => false
    "LATM" => false
  ]
  "gratuito" => false
  "lecturas" => array:2 [
    "total" => 53940
    "formatos" => array:2 [
      "HTML" => 32653
      "PDF" => 21287
    ]
  ]
  "itemSiguiente" => array:18 [
    "pii" => "S0014256511003638"
    "issn" => "00142565"
    "doi" => "10.1016/j.rce.2011.06.011"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2011-10-01"
    "aid" => "457"
    "copyright" => "Elsevier Espa&#241;a&#44; S&#46;L&#46;"
    "documento" => "article"
    "crossmark" => 0
    "subdocumento" => "sco"
    "cita" => "Rev Clin Esp. 2011;211:464-71"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => false
      "ES2" => false
      "LATM" => false
    ]
    "gratuito" => false
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 2596
      "formatos" => array:2 [
        "HTML" => 1532
        "PDF" => 1064
      ]
    ]
    "es" => array:13 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Conferencia cl&#237;nico-patol&#243;gica</span>"
      "titulo" => "Var&#243;n de 38 a&#241;os infectado por VIH con focalidad neurol&#243;gica durante el tratamiento de hepatitis C"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => "es"
      "tieneResumen" => array:2 [
        0 => "es"
        1 => "en"
      ]
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "464"
          "paginaFinal" => "471"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "A 38-year old HIV infected male with neurological focality during treatment of hepatitis"
        ]
      ]
      "contieneResumen" => array:2 [
        "es" => true
        "en" => true
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "resumenGrafico" => array:2 [
        "original" => 0
        "multimedia" => array:7 [
          "identificador" => "fig0005"
          "etiqueta" => "Figura 1"
          "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
          "mostrarFloat" => true
          "mostrarDisplay" => false
          "figura" => array:1 [
            0 => array:4 [
              "imagen" => "gr1.jpeg"
              "Alto" => 844
              "Ancho" => 1581
              "Tamanyo" => 108545
            ]
          ]
          "descripcion" => array:1 [
            "es" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Evoluci&#243;n de la carga viral del virus de la hepatitis C &#40;VHC&#41; tras el inicio de la terapia antirretroviral de gran actividad y el tratamiento con interfer&#243;n &#40;INF&#41; y ribavirina &#40;RBV&#41;&#46;</p>"
          ]
        ]
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "M&#46;P&#46; Ruiz Seco, E&#46; Salinero Paniagua"
          "autores" => array:2 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "M&#46;P&#46;"
              "apellidos" => "Ruiz Seco"
            ]
            1 => array:2 [
              "nombre" => "E&#46;"
              "apellidos" => "Salinero Paniagua"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256511003638?idApp=WRCEE"
    "url" => "/00142565/0000021100000009/v1_201302081102/S0014256511003638/v1_201302081102/es/main.assets"
  ]
  "itemAnterior" => array:18 [
    "pii" => "S0014256511002700"
    "issn" => "00142565"
    "doi" => "10.1016/j.rce.2011.04.015"
    "estado" => "S300"
    "fechaPublicacion" => "2011-10-01"
    "aid" => "426"
    "copyright" => "Elsevier Espa&#241;a&#44; S&#46;L&#46;"
    "documento" => "simple-article"
    "crossmark" => 0
    "subdocumento" => "edi"
    "cita" => "Rev Clin Esp. 2011;211:455-7"
    "abierto" => array:3 [
      "ES" => false
      "ES2" => false
      "LATM" => false
    ]
    "gratuito" => false
    "lecturas" => array:2 [
      "total" => 1168
      "formatos" => array:2 [
        "HTML" => 729
        "PDF" => 439
      ]
    ]
    "es" => array:10 [
      "idiomaDefecto" => true
      "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Editorial</span>"
      "titulo" => "Enfermedad pulmonar obstructiva cr&#243;nica y riesgo de fracturas"
      "tienePdf" => "es"
      "tieneTextoCompleto" => "es"
      "paginas" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "paginaInicial" => "455"
          "paginaFinal" => "457"
        ]
      ]
      "titulosAlternativos" => array:1 [
        "en" => array:1 [
          "titulo" => "Chronic obstructive pulmonary disease and risk of fractures"
        ]
      ]
      "contieneTextoCompleto" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "contienePdf" => array:1 [
        "es" => true
      ]
      "autores" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "autoresLista" => "J&#46;C&#46; Mart&#237;n Escudero"
          "autores" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "nombre" => "J&#46;C&#46;"
              "apellidos" => "Mart&#237;n Escudero"
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
    "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256511002700?idApp=WRCEE"
    "url" => "/00142565/0000021100000009/v1_201302081102/S0014256511002700/v1_201302081102/es/main.assets"
  ]
  "es" => array:19 [
    "idiomaDefecto" => true
    "cabecera" => "<span class="elsevierStyleTextfn">Actualizaci&#243;n cl&#237;nica</span>"
    "titulo" => "Encefalopat&#237;a de Wernicke en el paciente alcoh&#243;lico"
    "tieneTextoCompleto" => true
    "paginas" => array:1 [
      0 => array:2 [
        "paginaInicial" => "458"
        "paginaFinal" => "463"
      ]
    ]
    "autores" => array:1 [
      0 => array:4 [
        "autoresLista" => "A&#46;J&#46; Chamorro Fern&#225;ndez, M&#46; Marcos Mart&#237;n, F&#46;J&#46; Laso Guzm&#225;n"
        "autores" => array:3 [
          0 => array:3 [
            "nombre" => "A&#46;J&#46;"
            "apellidos" => "Chamorro Fern&#225;ndez"
            "referencia" => array:2 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>"
                "identificador" => "aff0005"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
                "identificador" => "aff0015"
              ]
            ]
          ]
          1 => array:3 [
            "nombre" => "M&#46;"
            "apellidos" => "Marcos Mart&#237;n"
            "referencia" => array:2 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>"
                "identificador" => "aff0010"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
                "identificador" => "aff0015"
              ]
            ]
          ]
          2 => array:4 [
            "nombre" => "F&#46;J&#46;"
            "apellidos" => "Laso Guzm&#225;n"
            "email" => array:1 [
              0 => "laso&#64;usal&#46;es"
            ]
            "referencia" => array:3 [
              0 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>"
                "identificador" => "aff0010"
              ]
              1 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
                "identificador" => "aff0015"
              ]
              2 => array:2 [
                "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">¿</span>"
                "identificador" => "cor0005"
              ]
            ]
          ]
        ]
        "afiliaciones" => array:3 [
          0 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Medicina Interna&#44; Complejo Hospitalario de Ourense&#44; Ourense&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">a</span>"
            "identificador" => "aff0005"
          ]
          1 => array:3 [
            "entidad" => "Servicio de Medicina Interna II&#44; Hospital Universitario de Salamanca&#44; Salamanca&#44; Espa&#241;a"
            "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">b</span>"
            "identificador" => "aff0010"
          ]
          2 => array:3 [
            "entidad" => "Grupo de Alcohol y Alcoholismo de la Sociedad Espa&#241;ola de Medicina Interna"
            "etiqueta" => "<span class="elsevierStyleSup">c</span>"
            "identificador" => "aff0015"
          ]
        ]
        "correspondencia" => array:1 [
          0 => array:3 [
            "identificador" => "cor0005"
            "etiqueta" => "&#8270;"
            "correspondencia" => "Autor para correspondencia&#46;"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "titulosAlternativos" => array:1 [
      "en" => array:1 [
        "titulo" => "Wernicke encephalopathy in alcoholic patients"
      ]
    ]
    "resumenGrafico" => array:2 [
      "original" => 0
      "multimedia" => array:7 [
        "identificador" => "fig0005"
        "etiqueta" => "Figura 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr1.jpeg"
            "Alto" => 1916
            "Ancho" => 1583
            "Tamanyo" => 397223
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Resonancia magn&#233;tica cerebral de un paciente con encefalopat&#237;a de Wernicke&#46; Sobre corte coronal en regi&#243;n frontal potenciado en FLAIR &#40;Fluid attenuation inversion recovery&#41;&#44; se aprecian hiperintensidades periventriculares sim&#233;tricas y en fornix&#46;</p>"
        ]
      ]
    ]
    "textoCompleto" => "<span class="elsevierStyleSections"><span id="sec0005" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">El problema cl&#237;nico</span><p id="par0005" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La encefalopat&#237;a de Wernicke &#40;EW&#41; es una patolog&#237;a neuropsiqui&#225;trica aguda o subaguda debida al d&#233;ficit de tiamina o vitamina B1&#46; Recibe su nombre de Carl Wernicke&#44; que describi&#243; por primera vez en 1881 una encefalopat&#237;a aguda caracterizada por confusi&#243;n mental&#44; oftalmoplej&#237;a y ataxia de la marcha<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0005"><span class="elsevierStyleSup">1</span></a>&#46; La EW se ha descrito&#44; adem&#225;s de en sujetos con alcoholismo&#44; en enfermedades tan dispares como la anorexia nerviosa&#44; la di&#225;lisis peritoneal&#44; neoplasias diseminadas&#44; la hiperemesis grav&#237;dica o en pacientes intervenidos de cirug&#237;a gastrointestinal<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46; En cualquier caso&#44; la EW contin&#250;a present&#225;ndose principalmente en pacientes con consumo excesivo de etanol&#46;</p><p id="par0010" class="elsevierStylePara elsevierViewall">La prevalencia real de esta enfermedad est&#225; probablemente infraestimada&#44; ya que diferentes estudios han observado una prevalencia de lesiones t&#237;picas de EW entre el 0&#44;8 y el 2&#44;8&#37; de las autopsias realizadas en la poblaci&#243;n general<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0015"><span class="elsevierStyleSup">3&#44;4</span></a>&#46; La aparici&#243;n de estas mismas lesiones caracter&#237;sticas de la EW se han descrito en el 12&#44;5&#37; de las autopsias de pacientes alcoh&#243;licos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0025"><span class="elsevierStyleSup">5</span></a> y se ha comprobado la presencia de lesiones caracter&#237;sticas de esta enfermedad entre un 29 y un 59&#37; de pacientes que hab&#237;an fallecido precisamente por causas relacionadas con el alcohol<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0030"><span class="elsevierStyleSup">6&#44;7</span></a>&#46; En cuanto a la distribuci&#243;n por g&#233;nero&#44; la prevalencia de la EW en varones pr&#225;cticamente duplica la de las mujeres<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0040"><span class="elsevierStyleSup">8</span></a>&#46; Dada la mayor proporci&#243;n de alcoh&#243;licos varones en la poblaci&#243;n general&#44; algunos autores han sugerido que el sexo femenino puede ser m&#225;s susceptible al desarrollo de EW&#44; aunque son necesarios m&#225;s estudios para confirmar esta observaci&#243;n<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0035"><span class="elsevierStyleSup">7&#44;9</span></a>&#46;</p><p id="par0015" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Desde un punto de vista fisiopatol&#243;gico&#44; la tiamina act&#250;a como cofactor de diferentes enzimas&#44; como la transcetolasa&#44; la alfa-cetoglutarato deshidrogenasa o la piruvato deshidrogenasa&#59; todas ellas claves en el metabolismo energ&#233;tico<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a>&#46; Por tanto&#44; es necesaria en diferentes v&#237;as del metabolismo hidrocarbonado&#44; lip&#237;dico o proteico&#44; como la producci&#243;n de la vaina de mielina o la s&#237;ntesis de neurotransmisores<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0050"><span class="elsevierStyleSup">10</span></a>&#46; Se encuentra en grandes cantidades en alimentos como la levadura&#44; legumbres&#44; carne de cerdo&#44; arroz y cereales&#44; y se absorbe en el duodeno por un proceso activo<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0055"><span class="elsevierStyleSup">11</span></a>&#46; El d&#233;ficit de tiamina en alcoh&#243;licos se debe a una dieta inadecuada&#44; junto a la combinaci&#243;n de diversos factores&#46; As&#237;&#44; en modelos animales de consumo excesivo de alcohol se ha observado una disminuci&#243;n de la actividad del transportador activo de tiamina intestinal<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0060"><span class="elsevierStyleSup">12</span></a>&#44; lo que determina una reducci&#243;n de la absorci&#243;n gastrointestinal de dicha vitamina&#46; Adem&#225;s&#44; en pacientes alcoh&#243;licos se ha descrito una disminuci&#243;n del dep&#243;sito hep&#225;tico de tiamina&#44; fundamentalmente en aquellos con disfunci&#243;n hep&#225;tica<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0065"><span class="elsevierStyleSup">13</span></a>&#44; y una alteraci&#243;n en su utilizaci&#243;n&#44; que parece deberse al d&#233;ficit de magnesio tambi&#233;n habitual en alcoh&#243;licos<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0060"><span class="elsevierStyleSup">12&#44;14</span></a>&#46; Desde un punto de vista celular&#44; la reducci&#243;n de la actividad de la alfa-cetoglutarato deshidrogenasa es la alteraci&#243;n bioqu&#237;mica m&#225;s precoz&#46; Este hecho determina una proliferaci&#243;n de la microgl&#237;a&#44; pero sin muerte neuronal<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>&#46; En cambio&#44; el descenso de la actividad enzim&#225;tica transcetolasa y piruvato deshidrogenasa ocasionan una menor utilizaci&#243;n de la glucosa&#44; con el consecuente defecto del metabolismo energ&#233;tico celular y aparici&#243;n de estr&#233;s oxidativo&#44; que determina finalmente necrosis neuronal y aparici&#243;n de lesiones estructurales irreversibles en las &#225;reas caracter&#237;sticas del cerebro<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0080"><span class="elsevierStyleSup">16</span></a>&#46;</p><p id="par0020" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Las alteraciones anteriormente descritas se traducen en hallazgos anatomopatol&#243;gicos consistentes en congesti&#243;n vascular&#44; proliferaci&#243;n de la microgl&#237;a y hemorragias petequiales&#46; Aunque las lesiones suelen variar dependiendo del estadio y de la gravedad de la EW&#44; existen cambios histopatol&#243;gicos t&#237;picos que afectan a &#225;reas espec&#237;ficas del cerebro<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0085"><span class="elsevierStyleSup">17</span></a>&#46; En casos cr&#243;nicos son m&#225;s caracter&#237;sticas la desmielinizaci&#243;n y la gliosis con relativa preservaci&#243;n neuronal&#46; La atrofia de los cuerpos mamilares est&#225; presente hasta en el 80&#37; de los casos de EW cr&#243;nico&#44; aunque lo m&#225;s caracter&#237;stico es la distribuci&#243;n sim&#233;trica de las lesiones en diferentes localizaciones del sistema nervioso central<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a>&#46;</p></span><span id="sec0010" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Diagn&#243;stico y tratamiento</span><p id="par0025" class="elsevierStylePara elsevierViewall">El diagn&#243;stico de la EW es eminentemente cl&#237;nico&#44; basado en la tr&#237;ada cl&#225;sica de ataxia&#44; alteraciones oculares y cuadro confusional&#46; La ataxia afecta predominantemente a la marcha y a la estabilidad&#59; y es probable que se deba a una combinaci&#243;n de polineuropat&#237;a&#44; afectaci&#243;n cerebelosa y disfunci&#243;n vestibular&#46; Las alteraciones oculares consisten principalmente en nistagmus&#44; paresia del IV par craneal y paresia de la mirada conjugada&#46; Suelen presentarse m&#225;s a menudo combinadas que aisladas&#46; En cuanto al cuadro confusional o encefalop&#225;tico&#44; suele destacar una profunda desorientaci&#243;n&#44; con marcada indiferencia e inatenci&#243;n<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0090"><span class="elsevierStyleSup">18</span></a>&#46; Estos s&#237;ntomas se pueden presentar de forma m&#225;s o menos simult&#225;nea&#44; y es caracter&#237;stico que la ataxia pueda preceder al resto de s&#237;ntomas en pocos d&#237;as o semanas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0045"><span class="elsevierStyleSup">9</span></a>&#46;</p><p id="par0030" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Muchos enfermos con EW no son diagnosticados cl&#237;nicamente&#59; en algunos estudios s&#243;lo lo fue una quinta parte de los pacientes<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0035"><span class="elsevierStyleSup">7</span></a>&#46; Por este motivo&#44; Caine et al<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0095"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a> desarrollaron nuevos criterios para mejorar la identificaci&#243;n de la EW en alcoh&#243;licos cr&#243;nicos &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0005">tabla 1</a>&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0095"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a>&#46; La reproducibilidad y validez de estos criterios fueron comprobadas en 106 autopsias de pacientes alcoh&#243;licos&#44; y se demostr&#243; que mientras la tr&#237;ada cl&#225;sica presentaba una sensibilidad de s&#243;lo el 23&#37;&#44; &#233;sta llegaba hasta el 85&#37; cuando se utilizaban los nuevos criterios de Caine et al<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46; Esta nueva forma de abordaje diagn&#243;stico ha sido empleada cada vez con m&#225;s frecuencia por diferentes autores<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0100"><span class="elsevierStyleSup">20&#44;21</span></a>&#44; y por ello ha sido incluida recientemente dentro de los criterios diagn&#243;sticos recomendados para identificar la EW&#44; no s&#243;lo en el paciente alcoh&#243;lico&#44; sino tambi&#233;n en individuos no alcoh&#243;licos &#40;nivel de evidencia B&#44; eficacia probable&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46;</p><elsevierMultimedia ident="tbl0005"></elsevierMultimedia><p id="par0035" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Adem&#225;s de las manifestaciones neurol&#243;gicas descritas&#44; existen otras derivadas de la afectaci&#243;n nerviosa &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0010">tabla 2</a>&#41; o de otros &#243;rganos&#44; entre las que podemos destacar las que afectan al sistema cardiocirculatorio&#46; As&#237;&#44; la miocardiopat&#237;a berib&#233;rica es m&#225;s frecuente en grandes bebedores de cerveza y se presenta como un cuadro de insuficiencia card&#237;aca con gasto card&#237;aco elevado y de origen no filiado<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15&#44;22</span></a>&#46; Merece la pena mencionar tambi&#233;n al <span class="elsevierStyleItalic">shoshin</span> beriberi &#40;del japon&#233;s <span class="elsevierStyleItalic">sho</span>&#44; agudo&#44; y <span class="elsevierStyleItalic">shin</span>&#44; coraz&#243;n&#41; tambi&#233;n en relaci&#243;n con el d&#233;ficit de tiamina&#58; se trata de una insuficiencia card&#237;aca de aparici&#243;n brusca y r&#225;pida evoluci&#243;n hacia un shock cardiog&#233;nico&#46; De forma caracter&#237;stica&#44; en el <span class="elsevierStyleItalic">shoshin</span> beriberi cursa con una acidosis metab&#243;lica importante&#44; no s&#243;lo debida al colapso circulatorio sino tambi&#233;n al bloqueo del ciclo de Krebs&#44; como consecuencia de un d&#233;ficit de tiamina<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0110"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a>&#46;</p><elsevierMultimedia ident="tbl0010"></elsevierMultimedia><span id="sec0015" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Pruebas complementarias</span><p id="par0040" class="elsevierStylePara elsevierViewall">No hay pruebas de laboratorio &#250;tiles para el diagn&#243;stico de la EW&#46; Para examinar si existe una deficiencia de tiamina se puede valorar la actividad de la enzima transcetolasa en los hemat&#237;es o las concentraciones de tiamina en sangre perif&#233;rica&#46; Sin embargo&#44; estas determinaciones se encuentran limitadas por sus dificultades t&#233;cnicas y por no haberse precisado su sensibilidad y especificidad<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>&#46; Habitualmente no est&#225;n disponibles de forma urgente para guiar las decisiones cl&#237;nicas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46;</p></span><span id="sec0020" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Estudios de imagen</span><p id="par0045" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Respecto a las pruebas de imagen cerebral&#44; la tomograf&#237;a craneal no es &#250;til para apoyar el diagn&#243;stico de EW&#44; pero s&#237; permite ayudar en el diagn&#243;stico diferencial con otras patolog&#237;as neurol&#243;gicas en situaciones de urgencia&#46; Actualmente&#44; se considera a la resonancia magn&#233;tica &#40;RM&#41; como la prueba complementaria m&#225;s &#250;til para confirmar el diagn&#243;stico de EW&#44; con una sensibilidad del 53&#37; y una especificidad del 93&#37;&#44; lo que permite confirmar con un alto grado de seguridad la presencia de esta enfermedad aunque su normalidad no permita descartarla<a class="elsevierStyleCrossRefs" href="#bib0115"><span class="elsevierStyleSup">23&#44;24</span></a>&#46; La RM permite detectar lesiones periventriculares y diencef&#225;licas en su fase aguda&#44; sobre todo afectando a &#225;reas sim&#233;tricas&#44; con incremento de la se&#241;al en T2 y descenso en T1<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0125"><span class="elsevierStyleSup">25</span></a> &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#fig0005">fig&#46; 1</a>&#41;&#46; Estas alteraciones en T2 pueden desaparecer en tan solo las primeras 48 horas tras la administraci&#243;n de tiamina&#44; y es en esta fase precoz cuando se puede encontrar el edema citot&#243;xico reversible que est&#225; considerado como la lesi&#243;n m&#225;s caracter&#237;stica de la EW<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46; La atrofia de los tub&#233;rculos mamilares es una anomal&#237;a bastante espec&#237;fica en pacientes con lesiones cr&#243;nicas de EW&#44; y puede comenzar a detectarse dentro de la primera semana del inicio de la enfermedad&#46; Por tanto&#44; la RM cerebral deber&#237;a ser usada para apoyar el diagn&#243;stico de la EW aguda y tambi&#233;n podr&#237;a ser &#250;til en el seguimiento de estos pacientes &#40;nivel de evidencia B&#44; eficacia probable&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46; En cualquier caso&#44; es importante destacar que&#44; ante la sospecha cl&#237;nica de EW no se debe demorar el inicio de tratamiento por el hecho de no disponer a&#250;n de una prueba de imagen&#46;</p><elsevierMultimedia ident="fig0005"></elsevierMultimedia><p id="par0050" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Diagn&#243;stico diferencial en lo referente con las patolog&#237;as propias o estrechamente relacionadas con el alcoholismo cr&#243;nico&#44; destacan &#40;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tbl0015">tabla 3</a>&#41;&#58;</p><elsevierMultimedia ident="tbl0015"></elsevierMultimedia><p id="par0055" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleItalic">Degeneraci&#243;n cerebelosa alcoh&#243;lica&#58;</span> algunos alcoh&#243;licos desarrollan un s&#237;ndrome cerebeloso cr&#243;nico relacionado con la degeneraci&#243;n de las c&#233;lulas de Purkinje en el c&#243;rtex cerebeloso&#46; T&#237;picamente ocurre despu&#233;s de 10 o m&#225;s a&#241;os de consumo excesivo de alcohol y la causa parece ser una combinaci&#243;n de d&#233;ficit nutricional y neurotoxicidad por el alcohol<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0130"><span class="elsevierStyleSup">26</span></a>&#46; Casi todos los pacientes presentan alteraciones de la marcha como primera manifestaci&#243;n&#46; El diagn&#243;stico se realiza mediante la historia cl&#237;nica y las pruebas de imagen&#44; y se puede apreciar atrofia cortical cerebelosa&#46;</p><p id="par0060" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleItalic">Mielin&#243;lisis central pontina&#58;</span> enfermedad desmielinizante debida a una alteraci&#243;n hidroelectrol&#237;tica y no al alcoholismo cr&#243;nico&#44; si bien muchos casos han sido descritos en sujetos alcoh&#243;licos&#46; El factor clave en su patogenia es la r&#225;pida correcci&#243;n de una hipo o hipernatremia<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">27</span></a> y su manifestaci&#243;n m&#225;s caracter&#237;stica es el denominado &#171;s&#237;ndrome de cautiverio&#187;&#46; Se diagnostica mediante una RM que muestra lesiones protuberanciales hiperintensas en T2 e hipointensas en T1<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0135"><span class="elsevierStyleSup">27</span></a>&#46;</p><p id="par0065" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleItalic">Enfermedad de Marchiafava-Bignami&#58;</span> consiste en una desmielinizaci&#243;n o necrosis del cuerpo calloso&#44; de causa desconocida y predominantemente se da en alcoh&#243;licos<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0140"><span class="elsevierStyleSup">28</span></a>&#46; Cl&#237;nicamente cursa con el llamado &#171;s&#237;ndrome de desconexi&#243;n interhemisf&#233;rica&#187;&#46; En las pruebas de neuroimagen se aprecian lesiones en &#225;reas del cuerpo calloso&#46;</p><p id="par0070" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleItalic">S&#237;ndrome de abstinencia alcoh&#243;lica&#58;</span> es un conjunto de signos y s&#237;ntomas que aparecen tras el cese de la ingesta continuada de etanol&#46; La mayor&#237;a de los estudios diferencian entre s&#237;ndrome de abstinencia alcoh&#243;lica precoz y tard&#237;o&#44; que habitualmente se correlacionan con los conceptos de menor y mayor&#44; en atenci&#243;n a la gravedad de los s&#237;ntomas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0130"><span class="elsevierStyleSup">26</span></a>&#46; As&#237;&#44; el s&#237;ndrome precoz o menor de abstinencia hace referencia a los s&#237;ntomas que se manifiestan en las primeras 24-48 horas despu&#233;s del cese de la ingesta alcoh&#243;lica&#46; En un peque&#241;o porcentaje de pacientes&#44; el cuadro cl&#237;nico puede evolucionar despu&#233;s de las primeras 48 horas hacia formas m&#225;s graves caracterizadas por la presencia de alteraci&#243;n de la conciencia y delirio&#44; habitualmente acompa&#241;ado de un mayor grado de hiperactividad auton&#243;mica&#44; en lo que se reconoce como s&#237;ndrome tard&#237;o o mayor de deprivaci&#243;n &#40;<span class="elsevierStyleItalic">delirium tremens</span>&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0070"><span class="elsevierStyleSup">14</span></a>&#46;</p><p id="par0075" class="elsevierStylePara elsevierViewall"><span class="elsevierStyleItalic">Intoxicaci&#243;n alcoh&#243;lica aguda patol&#243;gica&#58;</span> es una reacci&#243;n idiosincr&#225;sica al etanol que se desarrolla incluso con ingesta escasa o moderada de alcohol&#46; El diagn&#243;stico deber&#237;a ser de exclusi&#243;n&#44; una vez descartadas otras patolog&#237;as como el traumatismo craneal&#44; hipoxia&#44; hipotermia&#44; encefalopat&#237;a hep&#225;tica e hipoglucemia<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0110"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a>&#46;</p></span><span id="sec0025" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Tratamiento y profilaxis</span><p id="par0085" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Si bien es obvio que el tratamiento de la EW debe ser la reposici&#243;n de tiamina lo antes posible&#44; esta evidencia no procede de ensayos cl&#237;nicos controlados debido a la dificultad para realizarlos&#46; De igual forma&#44; no hay datos que concluyan cu&#225;l es la dosis m&#225;s adecuada&#44; la v&#237;a o el tiempo de administraci&#243;n&#46; Tambi&#233;n se desconoce si otro tipo de tratamientos podr&#237;a ser &#250;til&#46; Con los datos disponibles&#44; la Federaci&#243;n Europea de Sociedades de Neurolog&#237;a recomienda con un nivel de evidencia C &#40;eficacia posible&#41;&#44; la administraci&#243;n de 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg de tiamina &#40;diluida en 100<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>ml de suero fisiol&#243;gico&#41;&#44; tres veces al d&#237;a<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46; Por otra parte&#44; existe tambi&#233;n acuerdo acerca de la conveniencia de instaurar una dieta normal lo antes posible&#46; A favor de la administraci&#243;n intravenosa de tiamina&#44; cabe destacar que este f&#225;rmaco ha mostrado un buen perfil de seguridad&#44; independientemente de la v&#237;a de administraci&#243;n<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0150"><span class="elsevierStyleSup">29</span></a>&#46; El tratamiento deber&#237;a mantenerse hasta la estabilizaci&#243;n cl&#237;nica<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a> y las deficiencias de otras vitaminas o electrolitos como el magnesio&#44; deber&#237;an ser tambi&#233;n corregidas<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>&#46;</p><p id="par0090" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En cuanto a la profilaxis&#44; se recomienda la utilizaci&#243;n de tiamina en situaciones de riesgo como son los pacientes alcoh&#243;licos&#44; anorexia&#44; pacientes oncol&#243;gicos o sometidos a cirug&#237;a bari&#225;trica&#44; a dosis de 200<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>mg por v&#237;a parenteral&#44; en especial antes de la administraci&#243;n de suero glucosado&#46;</p></span></span><span id="sec0030" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">&#193;reas de incertidumbre</span><p id="par0095" class="elsevierStylePara elsevierViewall">Con respecto al diagn&#243;stico&#44; el principal problema que se plantea en la EW es el diagn&#243;stico precoz&#46; Los criterios cl&#237;nicos de Caine et al poseen una alta sensibilidad &#40;85&#37;&#41;<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#44; pero son poco espec&#237;ficos&#44; por lo que la presencia de los mismos puede no ser suficiente para establecer el diagn&#243;stico&#44; particularmente en pacientes que no est&#225;n incluidos en los grupos con un elevado riesgo de padecer esta patolog&#237;a&#46; Por otro lado&#44; no existen en todos los centros pruebas de laboratorio que permitan establecer el diagn&#243;stico de forma definitiva&#46; El hecho de que las lesiones cerebrales puedan revertir r&#225;pidamente si se administra tiamina&#44; disminuye la sensibilidad de la RM&#46; Por tanto&#44; salvo que se desarrollen nuevas pruebas o criterios diagn&#243;sticos&#44; debemos asumir que el diagn&#243;stico de EW debe realizarse de forma presuntiva en la mayor&#237;a de los casos y que la imposibilidad de confirmarlo no debe evitar comenzar el tratamiento adecuado&#46;</p><p id="par0100" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En lo referente a la profilaxis y tratamiento&#44; el &#250;nico tratamiento que se puede recomendar en este momento es la reposici&#243;n de tiamina&#44; aunque no exista evidencia procedente de ensayos cl&#237;nicos controlados&#46; Los datos disponibles apuntan a su uso intravenoso&#44; dada la seguridad y eficacia de esta v&#237;a&#44; pero no existe evidencia clara respecto a la dosis o el tiempo de administraci&#243;n&#46; Adem&#225;s de la reposici&#243;n de tiamina&#44; ser&#237;a de m&#225;ximo inter&#233;s desarrollar terapias que pudieran revertir o modificar la evoluci&#243;n de la enfermedad&#46;</p></span><span id="sec0035" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Gu&#237;as cl&#237;nicas</span><p id="par0105" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En el a&#241;o 2010 la Federaci&#243;n Europea de Sociedades de Neurolog&#237;a public&#243; una gu&#237;a cl&#237;nica en la que se recogen las principales recomendaciones para el manejo de la EW<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0010"><span class="elsevierStyleSup">2</span></a>&#46; La revisi&#243;n sistem&#225;tica realizada mostr&#243; que la evidencia cient&#237;fica existente es escasa en casi todos los aspectos de esta enfermedad&#46; Las recomendaciones indicadas en esta actualizaci&#243;n son&#44; en gran medida&#44; consistentes con esta gu&#237;a cl&#237;nica&#46;</p></span><span id="sec0040" class="elsevierStyleSection elsevierViewall"><span class="elsevierStyleSectionTitle">Conclusiones</span><p id="par0110" class="elsevierStylePara elsevierViewall">En el paciente descrito&#44; la anamnesis y exploraci&#243;n neurol&#243;gica completa permitieron sospechar una EW pese a la presentaci&#243;n cl&#237;nica relativamente inespec&#237;fica&#46; En este caso&#44; el alcoholismo cr&#243;nico y la presencia de 3 de los 4 criterios cl&#237;nicos de Caine et al<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0095"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a> permite realizar un diagn&#243;stico de sospecha e iniciar el tratamiento&#46; El diagn&#243;stico de esta enfermedad&#44; como se ha remarcado&#44; sigue siendo cl&#237;nico&#44; apoyado en la RM y&#44; en los casos favorables&#44; la r&#225;pida respuesta a la tiamina intravenosa&#46; Debido a la seguridad de este tratamiento&#44; no podemos por menos de incidir en la recomendaci&#243;n de administrar tiamina cuanto haya datos sugerentes&#44; aunque no dispongamos de un diagn&#243;stico inequ&#237;voco&#46;</p></span></span>"
    "textoCompletoSecciones" => array:1 [
      "secciones" => array:10 [
        0 => array:2 [
          "identificador" => "xres15891"
          "titulo" => "Resumen"
        ]
        1 => array:2 [
          "identificador" => "xpalclavsec18164"
          "titulo" => "Palabras clave"
        ]
        2 => array:2 [
          "identificador" => "xres15892"
          "titulo" => "Abstract"
        ]
        3 => array:2 [
          "identificador" => "xpalclavsec18165"
          "titulo" => "Keywords"
        ]
        4 => array:2 [
          "identificador" => "sec0005"
          "titulo" => "El problema cl&#237;nico"
        ]
        5 => array:3 [
          "identificador" => "sec0010"
          "titulo" => "Diagn&#243;stico y tratamiento"
          "secciones" => array:3 [
            0 => array:2 [
              "identificador" => "sec0015"
              "titulo" => "Pruebas complementarias"
            ]
            1 => array:2 [
              "identificador" => "sec0020"
              "titulo" => "Estudios de imagen"
            ]
            2 => array:2 [
              "identificador" => "sec0025"
              "titulo" => "Tratamiento y profilaxis"
            ]
          ]
        ]
        6 => array:2 [
          "identificador" => "sec0030"
          "titulo" => "&#193;reas de incertidumbre"
        ]
        7 => array:2 [
          "identificador" => "sec0035"
          "titulo" => "Gu&#237;as cl&#237;nicas"
        ]
        8 => array:2 [
          "identificador" => "sec0040"
          "titulo" => "Conclusiones"
        ]
        9 => array:1 [
          "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
        ]
      ]
    ]
    "pdfFichero" => "main.pdf"
    "tienePdf" => true
    "fechaRecibido" => "2011-03-06"
    "fechaAceptado" => "2011-04-11"
    "PalabrasClave" => array:2 [
      "es" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Palabras clave"
          "identificador" => "xpalclavsec18164"
          "palabras" => array:3 [
            0 => "Encefalopat&#237;a de Wernicke"
            1 => "Alcoholismo"
            2 => "D&#233;ficit de tiamina"
          ]
        ]
      ]
      "en" => array:1 [
        0 => array:4 [
          "clase" => "keyword"
          "titulo" => "Keywords"
          "identificador" => "xpalclavsec18165"
          "palabras" => array:3 [
            0 => "Wernicke encephalopathy"
            1 => "Alcoholism"
            2 => "Thiamine deficiency"
          ]
        ]
      ]
    ]
    "tieneResumen" => true
    "resumen" => array:2 [
      "es" => array:2 [
        "titulo" => "Resumen"
        "resumen" => "<p id="spar0005" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Var&#243;n de 67 a&#241;os que es trasladado por su familia al hospital por presentar un cuadro de siete d&#237;as de evoluci&#243;n consistente en&#58; somnolencia continua&#44; bradipsiquia e inestabilidad en la marcha&#46; El paciente viv&#237;a solo y entre sus antecedentes personales destacaba un consumo de alcohol superior a 100-120<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>g&#47;d&#237;a con una dieta escasa en calidad y cantidad&#46; En la exploraci&#243;n general se apreciaban estigmas de hepatopat&#237;a cr&#243;nica&#44; incluyendo telangiectasias y eritema palmar bilateral&#46; Desde el punto de vista neurol&#243;gico presentaba hiporreflexia en extremidades inferiores&#44; temblor cerebeloso de predominio derecho&#44; dismetr&#237;a bilateral en prueba tal&#243;n rodilla y ataxia de la marcha&#46; Con los datos aportados se realiz&#243; el diagn&#243;stico al ingreso de encefalopat&#237;a de Wernicke&#46; &#191;C&#243;mo debe ser evaluado y tratado este paciente&#63;</p>"
      ]
      "en" => array:2 [
        "titulo" => "Abstract"
        "resumen" => "<p id="spar0010" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">A 67-year old male was brought to the hospital by his family because he had been suffering from somnolence&#44; bradypsychia and gait disturbance for one week&#46; He lived alone&#44; reported an ethanol intake higher than 100-120<span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>g&#47;day&#46; His diet was limited in quality and amount&#46; The physical examination showed stigmata of chronic liver disease&#46; The neurological exam revealed right-side cerebellar tremor&#44; bilateral dysmetria and gait ataxia as well as hyporeflexia in the lower limbs&#46; He was diagnosed of Wernicke encephalopathy&#46; How should this patient be evaluated and treated&#63;</p>"
      ]
    ]
    "multimedia" => array:4 [
      0 => array:7 [
        "identificador" => "fig0005"
        "etiqueta" => "Figura 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIAFIGURA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "figura" => array:1 [
          0 => array:4 [
            "imagen" => "gr1.jpeg"
            "Alto" => 1916
            "Ancho" => 1583
            "Tamanyo" => 397223
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0015" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Resonancia magn&#233;tica cerebral de un paciente con encefalopat&#237;a de Wernicke&#46; Sobre corte coronal en regi&#243;n frontal potenciado en FLAIR &#40;Fluid attenuation inversion recovery&#41;&#44; se aprecian hiperintensidades periventriculares sim&#233;tricas y en fornix&#46;</p>"
        ]
      ]
      1 => array:7 [
        "identificador" => "tbl0005"
        "etiqueta" => "Tabla 1"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "tabla" => array:3 [
          "leyenda" => "<p id="spar0025" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Fuente&#58; Caine D&#44; et al<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0095"><span class="elsevierStyleSup">19</span></a>&#46;</p>"
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Dieta deficitaria&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Anormalidades oculares&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Disfunci&#243;n cerebelosa&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Alteraci&#243;n del estado mental o leves trastornos de la memoria&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab13043.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:1 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0005"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara">Se considera que es necesaria la presencia de dos o m&#225;s criterios para el diagn&#243;stico de encefalopat&#237;a de Wernicke&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0020" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Diagn&#243;stico cl&#237;nico de la encefalopat&#237;a de Wernicke<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0005"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a></p>"
        ]
      ]
      2 => array:7 [
        "identificador" => "tbl0010"
        "etiqueta" => "Tabla 2"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "tabla" => array:2 [
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">S&#237;ntomas y signos&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Localizaci&#243;n de las lesiones&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Frecuentes al inicio</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Anomal&#237;as oculares&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Mesenc&#233;falo y n&#250;cleos del III y VI pares craneales&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Deterioro del nivel y&#47;o contenido de la conciencia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">T&#225;lamo o tub&#233;rculos mamilares&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Ataxia e inestabilidad&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Vermis cerebeloso o vest&#237;bulo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " colspan="2" align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Infrecuentes al inicio</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Estupor&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">T&#225;lamo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Hipotermia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Regiones posteriores del hipot&#225;lamo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Crisis convulsivas&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Excesiva actividad glutamat&#233;rgica&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Hipoacusia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">T&#225;lamo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " colspan="2" align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleVsp" style="height:0.5px"></span></td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Fases tard&#237;as</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Hipertermia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Regiones anteriores del hipot&#225;lamo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Aumento del tono muscular y paresia esp&#225;stica&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">V&#237;a piramidal y c&#243;rtex motor&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Discinesias coreicas&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">&#193;reas mesopontinas&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleHsp" style=""></span>Coma&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">T&#225;lamo o tub&#233;rculos mamilares&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab13044.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:1 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0010"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara">Modificada de Sechi G&#44; et al<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0075"><span class="elsevierStyleSup">15</span></a>&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0030" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Manifestaciones cl&#237;nicas neurol&#243;gicas de la encefalopat&#237;a de Wernicke y su correlaci&#243;n anat&#243;mica<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0010"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a></p>"
        ]
      ]
      3 => array:7 [
        "identificador" => "tbl0015"
        "etiqueta" => "Tabla 3"
        "tipo" => "MULTIMEDIATABLA"
        "mostrarFloat" => true
        "mostrarDisplay" => false
        "tabla" => array:2 [
          "tablatextoimagen" => array:1 [
            0 => array:2 [
              "tabla" => array:1 [
                0 => """
                  <table border="0" frame="\n
                  \t\t\t\t\tvoid\n
                  \t\t\t\t" class=""><thead title="thead"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Encefalopat&#237;a de Wernicke&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Degeneraci&#243;n cerebelosa alcoh&#243;lica&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Mielinolisis central pontina&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Enfermedad de Machiafava-Bignami&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Abstinencia alcoh&#243;lica&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Encefalopat&#237;a hep&#225;tica&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-head\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t" style="border-bottom: 2px solid black">Intoxicaci&#243;n alcoh&#243;lica aguda patol&#243;gica&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></thead><tbody title="tbody"><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Forma de comienzo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Aguda&#47;subaguda&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Subaguda&#47;cr&#243;nica&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Aguda&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Variable&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Aguda&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Variable&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Aguda&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Nivel de conciencia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Disminuido &#43;&#43;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Conservado&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Conservado&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Conservado&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Conservado&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Disminuido &#43;&#43;&#43;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Conservado&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Contenido de la conciencia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Alterado &#43;&#43;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Conservado&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Conservado&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Alterado&#43;&#43;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Alterado &#43;&#43;&#43;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Alterado &#43;&#43;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Alterado &#43;&#43;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Ansiedad&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Delirio&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237; &#40;zoopsias&#44; <span class="elsevierStyleItalic">delirium tremens</span> en tard&#237;o&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Infrecuente&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Temblor&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">De acci&#243;n&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Postural &#40;lo m&#225;s com&#250;n y precoz&#41;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t"><span class="elsevierStyleItalic">Flapping tremor</span>&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Postural&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Taquicardia&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">S&#237;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Intensa&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">No&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Si&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr><tr title="table-row"><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Otros datos&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Alteraciones de la motilidad ocular&#44; ataxia y nistagmo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Ataxia&#44; dismetr&#237;a y disartria&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Tetraparesia progresiva&#44; par&#225;lisis pseudobulbar&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Demencia&#44; espasticidad&#44; disartria e inestabilidad&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">N&#225;useas&#44; v&#243;mitos&#44; convulsiones &#171;<span class="elsevierStyleItalic">Rum fits</span>&#187;&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Piramidalismo&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td><td class="td" title="\n
                  \t\t\t\t\ttable-entry\n
                  \t\t\t\t  " align="left" valign="\n
                  \t\t\t\t\ttop\n
                  \t\t\t\t">Tras ingesta&#46; Aliento en&#243;lico&#46; Amnesia lacunar&nbsp;\t\t\t\t\t\t\n
                  \t\t\t\t</td></tr></tbody></table>
                  """
              ]
              "imagenFichero" => array:1 [
                0 => "xTab13042.png"
              ]
            ]
          ]
          "notaPie" => array:1 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "tblfn0015"
              "etiqueta" => "a"
              "nota" => "<p class="elsevierStyleNotepara">Modificada de Laso Guzm&#225;n FJ&#44; et al<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#bib0110"><span class="elsevierStyleSup">22</span></a>&#46;</p>"
            ]
          ]
        ]
        "descripcion" => array:1 [
          "es" => "<p id="spar0035" class="elsevierStyleSimplePara elsevierViewall">Diagn&#243;stico diferencial de las alteraciones neurol&#243;gicas producidas por el alcoholismo<a class="elsevierStyleCrossRef" href="#tblfn0015"><span class="elsevierStyleSup">a</span></a></p>"
        ]
      ]
    ]
    "bibliografia" => array:2 [
      "titulo" => "Bibliograf&#237;a"
      "seccion" => array:1 [
        0 => array:2 [
          "identificador" => "bibs0005"
          "bibliografiaReferencia" => array:29 [
            0 => array:3 [
              "identificador" => "bib0005"
              "etiqueta" => "1"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Wernicke&#39;s encephalopathy revisited&#46; Translation of the case history section of the original manuscript by Carl Wernicke &#171;Lehrbuch der Gehirnkrankheiten fur Aerzte and Studirende&#187; &#40;1881&#41; with a commentary"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "A&#46;D&#46; Thomson"
                            1 => "C&#46;C&#46; Cook"
                            2 => "I&#46; Guerrini"
                            3 => "D&#46; Sheedy"
                            4 => "C&#46; Harper"
                            5 => "E&#46;J&#46; Marshall"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1093/alcalc/agm144"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Alcohol Alcohol"
                        "fecha" => "2008"
                        "volumen" => "43"
                        "paginaInicial" => "174"
                        "paginaFinal" => "179"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18056751"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            1 => array:3 [
              "identificador" => "bib0010"
              "etiqueta" => "2"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "EFNS guidelines for diagnosis&#44; therapy and prevention of Wernicke encephalopathy"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "R&#46; Galvin"
                            1 => "G&#46; Brathen"
                            2 => "A&#46; Ivashynka"
                            3 => "M&#46; Hillbom"
                            4 => "R&#46; Tanasescu"
                            5 => "M&#46;A&#46; Leone"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1111/j.1468-1331.2010.03153.x"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur J Neurol"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "17"
                        "paginaInicial" => "1408"
                        "paginaFinal" => "1418"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20642790"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            2 => array:3 [
              "identificador" => "bib0015"
              "etiqueta" => "3"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Ethanol and the nervous system"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46;E&#46; Charness"
                            1 => "R&#46;P&#46; Simon"
                            2 => "D&#46;A&#46; Greenberg"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1056/NEJM198908173210706"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "N Engl J Med"
                        "fecha" => "1989"
                        "volumen" => "321"
                        "paginaInicial" => "442"
                        "paginaFinal" => "454"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2668759"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            3 => array:3 [
              "identificador" => "bib0020"
              "etiqueta" => "4"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Wernicke&#39;s encephalopathy--prevalence and clinical spectrum"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "A&#46; Torvik"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Alcohol Alcohol Suppl"
                        "fecha" => "1991"
                        "volumen" => "1"
                        "paginaInicial" => "381"
                        "paginaFinal" => "384"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1845567"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            4 => array:3 [
              "identificador" => "bib0025"
              "etiqueta" => "5"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Brain lesions in alcoholics&#46; A neuropathological study with clinical correlations"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "A&#46; Torvik"
                            1 => "C&#46;F&#46; Lindboe"
                            2 => "S&#46; Rogde"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Neurol Sci"
                        "fecha" => "1982"
                        "volumen" => "56"
                        "paginaInicial" => "233"
                        "paginaFinal" => "248"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7175549"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            5 => array:3 [
              "identificador" => "bib0030"
              "etiqueta" => "6"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Cerebral lesions and causes of death in male alcoholics&#46; A forensic autopsy study"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "K&#46; Skullerud"
                            1 => "S&#46;N&#46; Andersen"
                            2 => "J&#46; Lundevall"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Int J Legal Med"
                        "fecha" => "1991"
                        "volumen" => "104"
                        "paginaInicial" => "209"
                        "paginaFinal" => "213"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/1931737"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            6 => array:3 [
              "identificador" => "bib0035"
              "etiqueta" => "7"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The incidence of Wernicke&#39;s encephalopathy in Australia--a neuropathological study of 131 cases"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "C&#46; Harper"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Neurol Neurosurg Psychiatry"
                        "fecha" => "1983"
                        "volumen" => "46"
                        "paginaInicial" => "593"
                        "paginaFinal" => "598"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/6886695"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            7 => array:3 [
              "identificador" => "bib0040"
              "etiqueta" => "8"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The Wernicke-Korsakoff syndrome"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "M&#46; Victor"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "LibroEditado" => array:4 [
                        "titulo" => "Handbook of clinical neurology&#44; vol 28&#44; part II"
                        "paginaInicial" => "243"
                        "paginaFinal" => "270"
                        "serieFecha" => "1976"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            8 => array:3 [
              "identificador" => "bib0045"
              "etiqueta" => "9"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46; Victor"
                            1 => "R&#46;D&#46; Adams"
                            2 => "G&#46;H&#46; Collins"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "LibroEditado" => array:3 [
                        "titulo" => "The Wernicke-Korsakoff syndrome and related neurological disorders due to alcoholism and malnutrition"
                        "edicion" => "2nd ed&#46;"
                        "serieFecha" => "1989"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            9 => array:3 [
              "identificador" => "bib0050"
              "etiqueta" => "10"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Nutrition and alcohol neurotoxicity"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "L&#46; Manzo"
                            1 => "C&#46; Locatelli"
                            2 => "S&#46;M&#46; Candura"
                            3 => "L&#46;G&#46; Costa"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Neurotoxicology"
                        "fecha" => "1994"
                        "volumen" => "15"
                        "paginaInicial" => "555"
                        "paginaFinal" => "565"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7854589"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            10 => array:3 [
              "identificador" => "bib0055"
              "etiqueta" => "11"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The Royal College of Physicians report on alcohol&#58; guidelines for managing Wernicke&#39;s encephalopathy in the accident and Emergency Department"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "A&#46;D&#46; Thomson"
                            1 => "C&#46;C&#46; Cook"
                            2 => "R&#46; Touquet"
                            3 => "J&#46;A&#46; Henry"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:7 [
                        "tituloSerie" => "Alcohol Alcohol"
                        "fecha" => "2002"
                        "volumen" => "37"
                        "paginaInicial" => "513"
                        "paginaFinal" => "521"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12414541"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                        "itemHostRev" => array:3 [
                          "pii" => "S073510970602506X"
                          "estado" => "S300"
                          "issn" => "07351097"
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            11 => array:3 [
              "identificador" => "bib0060"
              "etiqueta" => "12"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The role of thiamine deficiency in alcoholic brain disease"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "P&#46;R&#46; Martin"
                            1 => "C&#46;K&#46; Singleton"
                            2 => "S&#46; Hiller-Sturmhofel"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Alcohol Res Health"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "27"
                        "paginaInicial" => "134"
                        "paginaFinal" => "142"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15303623"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            12 => array:3 [
              "identificador" => "bib0065"
              "etiqueta" => "13"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Thiamine deficiency-related brain dysfunction in chronic liver failure"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "R&#46;F&#46; Butterworth"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1007/s11011-008-9129-y"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Metab Brain Dis"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "24"
                        "paginaInicial" => "189"
                        "paginaFinal" => "196"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19067139"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            13 => array:3 [
              "identificador" => "bib0070"
              "etiqueta" => "14"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Atencion urgente a un paciente alcoholico"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "A&#46;J&#46; Chamorro Fern&#225;ndez"
                            1 => "F&#46;J&#46; Laso Guzm&#225;n"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/j.rce.2009.12.009"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Rev Clin Esp"
                        "fecha" => "2010"
                        "volumen" => "210"
                        "paginaInicial" => "291"
                        "paginaFinal" => "297"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/20434145"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            14 => array:3 [
              "identificador" => "bib0075"
              "etiqueta" => "15"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Wernicke&#39;s encephalopathy&#58; new clinical settings and recent advances in diagnosis and management"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "G&#46; Sechi"
                            1 => "A&#46; Serra"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.1016/S1474-4422(07)70104-7"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Lancet Neurol"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "6"
                        "paginaInicial" => "442"
                        "paginaFinal" => "455"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17434099"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            15 => array:3 [
              "identificador" => "bib0080"
              "etiqueta" => "16"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46; Victor"
                            1 => "R&#46;D&#46; Adams"
                            2 => "G&#46;H&#46; Collins"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "LibroEditado" => array:5 [
                        "titulo" => "The Wernicke-Korsakoff syndrome &#40;WKS&#41; and related neurologic disorders due to alcoholism and malnutrition"
                        "paginaInicial" => "61"
                        "paginaFinal" => "110"
                        "edicion" => "2nd edn&#46;"
                        "serieFecha" => "1989"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            16 => array:3 [
              "identificador" => "bib0085"
              "etiqueta" => "17"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "The Wernicke-Korsakoff syndrome&#58; a clinical and pathological study of 245 patients&#44; 82 with post-mortem examinations"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "M&#46; Victor"
                            1 => "R&#46;D&#46; Adams"
                            2 => "G&#46;H&#46; Collins"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Contemp Neurol Ser"
                        "fecha" => "1971"
                        "volumen" => "7"
                        "paginaInicial" => "1"
                        "paginaFinal" => "206"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/5162155"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            17 => array:3 [
              "identificador" => "bib0090"
              "etiqueta" => "18"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:1 [
                  "referenciaCompleta" => "Charness ME&#44; Yuen TS&#46; Wernicke&#39;s encephalopathy&#46; In&#58; UpToDate v 183&#59; 2010&#46; Available in&#58; <a class="elsevierStyleInterRef" href="http://www.uptodate.com/">http&#58;&#92;&#92;www&#46;uptodate&#46;com</a>"
                ]
              ]
            ]
            18 => array:3 [
              "identificador" => "bib0095"
              "etiqueta" => "19"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Operational criteria for the classification of chronic alcoholics&#58; identification of Wernicke&#39;s encephalopathy"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "D&#46; Caine"
                            1 => "G&#46;M&#46; Halliday"
                            2 => "J&#46;J&#46; Kril"
                            3 => "C&#46;G&#46; Harper"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "J Neurol Neurosurg Psychiatry"
                        "fecha" => "1997"
                        "volumen" => "62"
                        "paginaInicial" => "51"
                        "paginaFinal" => "60"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9010400"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            19 => array:3 [
              "identificador" => "bib0100"
              "etiqueta" => "20"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Neuronal loss in functional zones of the cerebellum of chronic alcoholics with and without Wernicke&#39;s encephalopathy"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "K&#46;G&#46; Baker"
                            1 => "A&#46;J&#46; Harding"
                            2 => "G&#46;M&#46; Halliday"
                            3 => "J&#46;J&#46; Kril"
                            4 => "C&#46;G&#46; Harper"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Neuroscience"
                        "fecha" => "1999"
                        "volumen" => "91"
                        "paginaInicial" => "429"
                        "paginaFinal" => "438"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10366000"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            20 => array:3 [
              "identificador" => "bib0105"
              "etiqueta" => "21"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Wernicke encephalopathy in alcoholics with diabetic ketoacidosis"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:5 [
                            0 => "A&#46;J&#46; Chamorro"
                            1 => "M&#46; Marcos-Mart&#237;n"
                            2 => "J&#46; Mart&#237;n-Polo"
                            3 => "L&#46;C&#46; Garc&#237;a-D&#237;ez"
                            4 => "G&#46; Luna"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Intern Med"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "48"
                        "paginaInicial" => "1187"
                        "paginaFinal" => "1189"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19571457"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            21 => array:3 [
              "identificador" => "bib0110"
              "etiqueta" => "22"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Alcoholismo&#58; s&#237;ndromes agudos"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "F&#46;J&#46; Laso Guzm&#225;n"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "LibroEditado" => array:5 [
                        "titulo" => "Diagn&#243;stico diferencial en medicina interna"
                        "paginaInicial" => "83"
                        "paginaFinal" => "86"
                        "edicion" => "2 ed&#46;"
                        "serieFecha" => "2005"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            22 => array:3 [
              "identificador" => "bib0115"
              "etiqueta" => "23"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Usefulness of CT and MR imaging in the diagnosis of acute Wernicke&#39;s encephalopathy"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "E&#46; Ant&#250;nez"
                            1 => "R&#46; Estruch"
                            2 => "C&#46; Cardenal"
                            3 => "J&#46;M&#46; Nicol&#225;s"
                            4 => "J&#46; Fern&#225;ndez-Sola"
                            5 => "A&#46; Urbano-M&#225;rquez"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.2214/ajr.171.4.9763009"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "AJR Am J Roentgenol"
                        "fecha" => "1998"
                        "volumen" => "171"
                        "paginaInicial" => "1131"
                        "paginaFinal" => "1137"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9763009"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            23 => array:3 [
              "identificador" => "bib0120"
              "etiqueta" => "24"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Diffusion weighted MR imaging of acute Wernicke&#39;s encephalopathy"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "T&#46;I&#46; Chung"
                            1 => "J&#46;S&#46; Kim"
                            2 => "S&#46;K&#46; Park"
                            3 => "B&#46;S&#46; Kim"
                            4 => "K&#46;J&#46; Ahn"
                            5 => "D&#46;W&#46; Yang"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Eur J Radiol"
                        "fecha" => "2003"
                        "volumen" => "45"
                        "paginaInicial" => "256"
                        "paginaFinal" => "258"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12595110"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            24 => array:3 [
              "identificador" => "bib0125"
              "etiqueta" => "25"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "MR imaging findings in 56 patients with Wernicke encephalopathy&#58; nonalcoholics may differ from alcoholics"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => true
                          "autores" => array:6 [
                            0 => "G&#46; Zuccoli"
                            1 => "D&#46; Santa Cruz"
                            2 => "M&#46; Bertolini"
                            3 => "A&#46; Rovira"
                            4 => "M&#46; Gallucci"
                            5 => "C&#46; Carollo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "doi" => "10.3174/ajnr.A1280"
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "AJNR Am J Neuroradiol"
                        "fecha" => "2009"
                        "volumen" => "30"
                        "paginaInicial" => "171"
                        "paginaFinal" => "176"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/18945789"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            25 => array:3 [
              "identificador" => "bib0130"
              "etiqueta" => "26"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Effect of alcohol on the nervous system"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:2 [
                            0 => "M&#46; Victor"
                            1 => "R&#46;D&#46; Adams"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Res Publ Assoc Res Nerv Ment Dis"
                        "fecha" => "1953"
                        "volumen" => "32"
                        "paginaInicial" => "526"
                        "paginaFinal" => "573"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/13134661"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            26 => array:3 [
              "identificador" => "bib0135"
              "etiqueta" => "27"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Mielinolisis central pontina tras sindrome neuroleptico maligno"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:4 [
                            0 => "J&#46; Gonz&#225;lez Robledo"
                            1 => "J&#46;C&#46; Ballesteros Herr&#225;ez"
                            2 => "A&#46; Chamorro Fern&#225;ndez"
                            3 => "J&#46; Mart&#237;n Polo"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Med Intensiva"
                        "fecha" => "2007"
                        "volumen" => "31"
                        "paginaInicial" => "342"
                        "paginaFinal" => "343"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17663961"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            27 => array:3 [
              "identificador" => "bib0140"
              "etiqueta" => "28"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "Marchiafava-Bignami Syndrome"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:1 [
                            0 => "S&#46; Brion"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "LibroEditado" => array:3 [
                        "titulo" => "Metabolic and Deficiency Diseases of the Nervous System&#44; Part 2"
                        "paginaInicial" => "317"
                        "serieFecha" => "1976"
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
            28 => array:3 [
              "identificador" => "bib0150"
              "etiqueta" => "29"
              "referencia" => array:1 [
                0 => array:2 [
                  "contribucion" => array:1 [
                    0 => array:2 [
                      "titulo" => "A toxicity study of parenteral thiamine hydrochloride"
                      "autores" => array:1 [
                        0 => array:2 [
                          "etal" => false
                          "autores" => array:3 [
                            0 => "K&#46;D&#46; Wrenn"
                            1 => "F&#46; Murphy"
                            2 => "C&#46;M&#46; Slovis"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                  "host" => array:1 [
                    0 => array:1 [
                      "Revista" => array:6 [
                        "tituloSerie" => "Ann Emerg Med"
                        "fecha" => "1989"
                        "volumen" => "18"
                        "paginaInicial" => "867"
                        "paginaFinal" => "870"
                        "link" => array:1 [
                          0 => array:2 [
                            "url" => "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/2757284"
                            "web" => "Medline"
                          ]
                        ]
                      ]
                    ]
                  ]
                ]
              ]
            ]
          ]
        ]
      ]
    ]
  ]
  "idiomaDefecto" => "es"
  "url" => "/00142565/0000021100000009/v1_201302081102/S0014256511002463/v1_201302081102/es/main.assets"
  "Apartado" => array:4 [
    "identificador" => "995"
    "tipo" => "SECCION"
    "es" => array:2 [
      "titulo" => "Actualizaci&#243;n cl&#237;nica"
      "idiomaDefecto" => true
    ]
    "idiomaDefecto" => "es"
  ]
  "PDF" => "https://static.elsevier.es/multimedia/00142565/0000021100000009/v1_201302081102/S0014256511002463/v1_201302081102/es/main.pdf?idApp=WRCEE&text.app=https://www.revclinesp.es/"
  "EPUB" => "https://multimedia.elsevier.es/PublicationsMultimediaV1/item/epub/S0014256511002463?idApp=WRCEE"
]
Article information
ISSN: 00142565
Original language: Spanish
The statistics are updated each day
Year/Month Html Pdf Total
2024 October 0 257 257
2024 September 0 402 402
2024 August 0 358 358
2024 July 0 385 385
2024 June 0 382 382
2024 May 0 482 482
2024 April 0 419 419
2024 March 0 380 380
2024 February 0 385 385
2024 January 0 471 471
2023 December 0 408 408
2023 November 0 608 608
2023 October 0 690 690
2023 September 0 586 586
2023 August 0 622 622
2023 July 0 694 694
2023 June 0 762 762
2023 May 0 387 387
Show all

Follow this link to access the full text of the article

Idiomas
Revista Clínica Española (English Edition)